Dlaczego gepard nie chowa pazurów? Odkrywamy sekrety kociego sprintera

Spis treści:

1. Gdzie występuje gepard?
2. Jak wygląda gepard i czym różni się od innych kotów?
3. Co jedzą gepardy i jak polują?
4. Rozmnażanie gepardów
5. Ciekawostki o gepardach

W królestwie zwierząt niewiele gatunków budzi tyle samo zachwytów, jak i obaw, co gepard. Ten niezwykły kot intryguje nie tylko swoją prędkością, ale też złożonymi strategiami polowania i wyglądem. Niestety, pomimo swojej legendy, gepard znajduje się na granicy przetrwania. Co warto wiedzieć o jego biologii i środowisku? Oto fakty, które czynią geparda jednym z najbardziej fascynujących drapieżników na Ziemi.

Gdzie występuje gepard?

Gepard (Acinonyx jubatus) naturalnie zamieszkuje Afrykę Subsaharyjską, szczególnie rozległe sawanny, półpustynie i otwarte obszary trawiaste. Występuje głównie w krajach takich jak Namibia, Botswana, Kenia i Tanzania. Dawniej występował również w Azji – od Bliskiego Wschodu po Indie. Dziś reliktowa populacja przetrwała jedynie w Iranie.

W 2022 roku rozpoczęto projekt reintrodukcji gepardów w Indiach – po ponad 70 latach od ich wyginięcia w tym kraju. Pierwsze osobniki sprowadzono z Namibii w ramach programu „Project Cheetah”.

Jak wygląda gepard i czym różni się od innych kotów?

Gepard ma smukłe ciało, długie kończyny, małą głowę i charakterystyczne czarne pręgi biegnące od oczu w dół pyska, przypominające łzy. Jego futro jest krótkie, żółtawe z czarnymi cętkami. Osiąga długość ciała do 150 cm i wagę 40–60 kg.

W odróżnieniu od innych kotów gepard nie ma całkowicie chowanych pazurów. Są one częściowo wysunięte, co zwiększa przyczepność podczas biegu. Posiada niesamowicie elastyczny kręgosłup, który pozwala mu na rozciąganie ciała w trakcie galopu. To wszystko sprawia, że potrafi osiągać prędkość nawet do 112 km/godz., jednak tylko na krótkim dystansie.

Co jedzą gepardy i jak polują?

Gepard to drapieżnik polujący głównie na średniej wielkości ssaki. W szczególności upodobał sobie gazele Thomsona, impale, a także młode osobniki guźców i antylop. Polowanie odbywa się zazwyczaj w dzień, często wczesnym rankiem lub późnym popołudniem, kiedy temperatury są niższe.

Strategia polowania geparda to nie zasadzka, jak na przykład u lwa, ale krótki, dynamiczny pościg. Wybiera najsłabszą ofiarę i przyspiesza błyskawicznie, osiągając 100 km/godz. w mniej niż 3 sekundy. Po udanym ataku gepard musi szybko odpocząć. Intensywny wysiłek podnosi jego temperaturę ciała nawet o 10 stopni Celsjusza.

Rozmnażanie gepardów

Gepardy nie tworzą stałych par. Samice są samotniczkami, a ciąża trwa ok. 90–95 dni. W miocie rodzi się od 1 do 6 młodych. Noworodki są ślepe, bezradne i przez kilka pierwszych tygodni wymagają intensywnej opieki matki. Gepardzie młode są szczególnie narażone na ataki drapieżników, w tym lwów, hien, czy orłów. Śmiertelność wśród młodych w naturze sięga nawet 90%. Samica często przenosi młode w inne miejsce, aby zmylić drapieżniki.

Na świecie pozostało ok. 6500 osobników na wolności (dane z 2023 r.). W Iranie żyje mniej niż 50 gepardów. Te dane są zatrważające, biorąc pod uwagę, że gepard znajduje się na Czerwonej Liście IUCN jako gatunek narażony na wyginięcie. Główne zagrożenia dla tych kotów to:

• utrata siedlisk przez działalność rolniczą i urbanizację,
• konflikty z rolnikami,
• kłusownictwo i nielegalny handel dzikimi zwierzętami,
• ograniczona pula genetyczna, szczególnie u azjatyckiej populacji.

Ciekawostki o gepardach

Dzięki długiemu ogonowi, który działa jak ster, gepard może w czasie biegu zmieniać kierunek nawet o 90 stopni. To pozwala mu manewrować podczas pościgu za zwinniejszą ofiarą, jak np. gazela. Tego rodzaju skręty przy wysokiej prędkości są unikatowe w świecie zwierząt. Poniżej inne ciekawostki o gepardach, które warto znać.

• To najszybszy ssak lądowy. Gepard osiąga prędkości do 112 km/godz., ale tylko przez kilkaset metrów. Jego organizm nie wytrzymuje długotrwałego wysiłku.
• Częściowo wysunięte pazury geparda działają jak kolce sprinterów – pomagają w przyczepności.
• Gepard nie ryczy, jak inne kotowate. Potrafi za to mruczeć, miauczeć i piszczeć – każdy dźwięk ma inne znaczenie.
• Podczas biegu temperatura ciała gwałtownie rośnie, a gepard chłodzi się przez intensywne oddychanie i unikatową termoregulację.
• Zmysł wzroku geparda jest niezwykle rozwinięty. Potrafi zauważyć mały ruch na odległość do 5 kilometrów.

Nasz autor

Mateusz Łysiak

Dziennikarz podróżniczy, rowerzysta, górołaz. Poza szlakiem amator kuchni włoskiej, popkultury i języka hiszpańskiego.