Morze Śródziemne skrywa więcej historii niż niejedna encyklopedia. To akwen, który łączy kontynenty i kultury

Spis treści:

1. Położenie i wielkość Morza Śródziemnego
2. Fauna i flora
3. Czy w Morzu Śródziemnym żyją rekiny?

Morze Śródziemne to jeden z najbardziej rozpoznawalnych akwenów wodnych na świecie, który od tysięcy lat kształtuje historię, gospodarkę i kulturę całego basenu śródziemnomorskiego. Jak sama nazwa wskazuje, jest ono morzem śródziemnym, czyli takim, które w większości otoczone jest lądem i połączone z oceanem tylko wąskimi cieśninami.

Położenie i wielkość Morza Śródziemnego

Położone jest pomiędzy trzema kontynentami: Europą od północy, Afryką od południa oraz Azją od wschodu. Z Oceanem Atlantyckim łączy je Cieśnina Gibraltarska, a z Morzem Czerwonym – Kanał Sueski. Na wschodzie znajduje się także połączenie z Morzem Czarnym poprzez Bosfor i Morze Marmara.

Powierzchnia Morza Śródziemnego wynosi około 2,5 mln km², a jego średnia głębokość przekracza 1400 m. Najgłębsze miejsce to Głębia Kalipso w Morzu Jońskim, która sięga około 5200 m. To sprawia, że Morze Śródziemne należy do największych mórz zamkniętych na świecie.

Charakterystyczną cechą Morza Śródziemnego jest wysokie zasolenie – średnio 33–39‰, co wynika z silnego parowania w gorącym klimacie i ograniczonej wymiany wód z Atlantykiem. Dzięki temu jego barwa i przejrzystość są wyjątkowe, a wody Morza Śródziemnego należą do najbardziej rozpoznawalnych na świecie.

Najważniejsze wyspy Morza Śródziemnego

Morze Śródziemne obfituje w wyspy, które stanowią nie tylko atrakcję turystyczną, ale i ważne punkty historyczne oraz gospodarcze. Największe i najbardziej znane z nich to:

• Sycylia (Włochy) – największa wyspa na Morzu Śródziemnym, znana z czynnego wulkanu Etna i bogatej historii sięgającej czasów starożytnych Greków i Rzymian,
• Sardynia (Włochy) – druga co do wielkości wyspa, znana z kultury nuragijskiej i podejrzeń, że może być ona mityczną Atlantydą,
• Cypr – strategicznie położona wyspa na wschodzie, od wieków będąca miejscem krzyżowania się wpływów greckich, tureckich i bliskowschodnich,
• Korsyka (Francja) – ojczyzna Napoleona Bonaparte, charakteryzująca się górzystym krajobrazem i unikatową przyrodą,
• Kreta (Grecja) – kolebka cywilizacji minojskiej, z zabytkami w Knossos i pięknymi plażami,
• Baleary (Hiszpania) – archipelag obejmujący Majorkę, Minorkę, Ibizę, Formenterę i Cabrerę, będący jednym z najpopularniejszych regionów turystycznych Europy.

Oprócz nich warto wspomnieć o Malcie, Rodos czy Wyspach Liparyjskich. Każda z tych wysp ma swoją specyfikę, a ich różnorodność geograficzna i kulturowa doskonale obrazuje bogactwo całego regionu.

Zobacz także: Pięć wysp na Morzu Śródziemnym, które warto odwiedzić.

Jakie kraje leżą nad Morzem Śródziemnym?

Morze Śródziemne oblewa wybrzeża aż 23 państw, co czyni je jednym z najbardziej zróżnicowanych regionów pod względem politycznym i kulturowym.

• Europa: Hiszpania, Francja, Monako, Włochy, Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Albania, Grecja, Malta oraz Wielka Brytania za sprawą swojego terytorium zamorskiego – Gibraltaru.
• Azja: Turcja, Cypr, Syria, Liban, Izrael, Palestyna.
• Afryka: Egipt, Libia, Tunezja, Algieria, Maroko.

Ten ogromny wachlarz krajów sprawia, że basen Morza Śródziemnego to mozaika języków, religii i kultur. To właśnie tutaj spotykają się tradycje europejskie, arabskie i bliskowschodnie, a różnorodność regionu widać zarówno w architekturze, kuchni, jak i zwyczajach.

Region ten od wieków był też miejscem intensywnej wymiany handlowej. Grecy, Fenicjanie czy Rzymianie traktowali je jak wewnętrzne „morze handlu”, dzięki któremu rozwijały się wielkie cywilizacje starożytności.

Fauna i flora

Morze Śródziemne jest jednym z najbardziej zróżnicowanych ekosystemów na świecie. Choć zajmuje zaledwie 1% powierzchni wszystkich mórz, żyje tu wiele gatunków morskich, z czego wg szacunków naukowców około 25% stanowią gatunki endemiczne.

Zwierzęta w Morzu Śródziemnym

W Morzu Śródziemnym żyje około 5000 gatunków zwierząt. W jego wodach występuje między innymi tuńczyk błękitnopłetwy, barakuda, dorsz śródziemnomorski czy ryba miecznik. Występują tu również żółwie morskie (np. żółw karetta), delfiny, a także foki mniszki śródziemnomorskie – jeden z najbardziej zagrożonych gatunków ssaków morskich na świecie.

W Morzu Śródziemnym stwierdzono też obecność gatunków obcych, które przywędrowały głównie przez Kanał Sueski, np. skrzydlica pstra czy krab niebieski. To przykład migracji, która zmienia skład ekosystemu i stanowi poważne zagrożenie dla gatunków rodzimych. Dowiedz się więcej o zagrożeniach dla Morza Śródziemnego wynikających z migracji zwierząt.

Roślinność śródziemnomorska

Pod względem roślinności Morze Śródziemne słynie z łąk trawy morskiej, która tworzy podwodne łąki stanowiące siedlisko dla wielu gatunków ryb i bezkręgowców. Na lądzie dominują natomiast charakterystyczne twardolistne zarośla typu makii, doskonale przystosowane do gorącego i suchego klimatu. Uzupełniają je m.in. drzewa oliwne, cytrusowe, eukaliptusy, cyprysy, pistacje oraz winorośl, które od wieków stanowią podstawę gospodarki regionu i są nierozerwalnie związane z jego krajobrazem kulturowym. Roślinność ta określana jest wspólnym mianem roślinności śródziemnomorskiej. W niektórych rejonach można spotkać także topolę białą, która wyróżnia się odpornością na zmienne warunki klimatyczne.

Czy w Morzu Śródziemnym żyją rekiny?

To pytanie nurtuje wielu turystów planujących wakacje nad Morzem Śródziemnym. Odpowiedź brzmi: tak, w Morzu Śródziemnym żyją rekiny, ale ryzyko spotkania z nimi jest minimalne.

Według badań występuje tu około 50 gatunków rekinów, m.in. żarłacz błękitny, żarłacz śledziowy, a także żarłacz biały. Większość z nich to jednak gatunki głębinowe, jednak czasami pojawiają się blisko brzegu.

Statystyki pokazują, że ataki rekinów w tym regionie są rzadkie. W porównaniu np. z Australią, Morze Śródziemne jest jednym z najbezpieczniejszych akwenów do kąpieli.

Nasza autorka

Marzena Wardyn-Kobus

Autorka tekstów z pogranicza przyrody, kultury i podróży. W serwisie tworzy artykuły popularnonaukowe o otaczającym nas świecie, łącząc rzetelną wiedzę z przystępnym językiem i dbałością o szczegóły. Socjolożka z wykształcenia, od ponad dekady związana z marketingiem internetowym. Zawodowo od lat zgłębia tajniki SEO oraz storytellingu opartego na rzetelnych źródłach. Pisze, by zachęcać innych do uważnego kontaktu z przyrodą – nawet tą najbliższą, tuż za domem. Kaszubka mieszkająca na Kujawach, zakochana w górskich szlakach i leśnych bezdrożach. Jej przydomowy ogródek to strefa zrównoważonego eksperymentowania – dąży do tego, by uprawiać rośliny ekologicznie, z szacunkiem dla natury. Wolne chwile spędza z książką, wędrując po lesie lub tworząc makramy.