Czy Ziemia jest płaska? W przypadku planety Ziemi dowodów na jej kształt jest aż nadto. Poniżej dziesięć z nich, które można zaobserwować bez konieczności odbywania podróży kosmicznej oraz bez zaawansowanej aparatury badawczej. Te dowody widać gołym okiem.

1. Księżyc

Na szczęście tego, że Księżyc nie jest z sera, nie mieszkają na nim króliki i nie jest naprawdę srebrnym globem, nie trzeba już tłumaczyć. Arystoteles, obserwując zaćmienia naszego naturalnego satelity (czyli te chwile, gdy Ziemia rzuca na Księżyc cień, zasłaniając Słońce), zwracał uwagę, że kształt ziemskiego cienia jest okrągły.

Skoro więc Ziemia wciąż się obraca (co udowadnia eksperyment z wahadłem Foucaulta), w połączeniu z kształtem cienia daje jasny dowód, że nie żyjemy na płaskim dysku. 

2. Obrazy na horyzoncie

Jeśli kiedykolwiek byliście nad morzem i wpatrywaliście się w horyzont, z pewnością dostrzegliście to zjawisko. Nadpływające z oddali statki nie pojawiają się od razu w całości w polu widzenia. Zdają się wypływać jakby spod wody. Oczywiście tak się nie dzieje.

Jak działa to złudzenie optyczne? Bardzo dobrze obrazuje je eksperyment z mrówką wspinającą się po pomarańczy. Gdy będziemy obserwować ruch z drugiej strony owocu, mrówka wspinająca się na szczyt kuli (czyli kształtu zbliżonego do kształtu Ziemi) będzie „się wynurzać". Identycznie działają obiekty wyłaniające się zza horyzontu, jak choćby wysokie budynki do których dopływa się po długim rejsie. 

Mrówka wspinająca się po pomarańczy przypomina statek wyłaniający się na horyzoncie morza. fot. Shae Cooke / FOAP / Getty Images

3. Konstelacje gwiazd

Tu także odwołamy się do Arystotelesa. Już w IV w. p.n.e. ten grecki filozof zaobserwował, że podróżując na północ, można obserwować inne konstelacje gwiazd niż na południu. Dodatkowo starożytny badacz zauważył, że Ziemia nie może być planetą relatywnie dużą. W przeciwnym razie każdy najmniejszy ruch człowieka znacznie zmieniłby to, co widać na rozgwieżdżonym niebie.

Gdyby Ziemia była płaska, przesuwając się od Równika na północ lub południe, nie można by było obserwować „chowania się" jednych konstelacji i wyłaniania kolejnych.

4. Cienie

Wystarczy wyjść na zewnątrz w słoneczny dzień i spojrzeć pod nogi. Nieufnym przedstawiamy prosty eksperyment. Dwa identyczne patyki wbite w ziemię pod tym samym kątem, ale w różnych miejscach, będą miały różne cienie. Dodatkowo wraz z biegiem czasu w ciągu dnia cienie te będą się zmieniać. 

Eratostenes użył tego argumentu w swoich badaniach, których celem było obliczenie odległości Ziemi od Księżyca, a także obwodu naszej planety. Bez internetu, bez kalkulatora, ponad 200 lat przed naszą erą.

Dwa kijki wbite w ziemię w dwóch różnych miejscach będą dawały różne cienie. fot. Donatella Loi Photography / Getty Images

5. Obserwowanie otoczenia z wysokości pozwala widzieć więcej

Kolejny eksperyment. Stojąc na równinie patrzymy na horyzont, wysilamy wzrok, używamy lornetki. Gdy zaś wejdziemy na wyższy punkt umożliwiający obserwację (wyższe piętro budynku, wzgórze), zobaczymy oczywiście więcej.

Gdyby Ziemia była płaska, różnica wysokości obserwatora nie miałaby wielkiego znaczenia. Im wyżej się znajdujemy, tym dalej sięga nasz wzrok. 

6. Wybierz się w podróż samolotem

Podróże kształcą to fakt. Czasem można je też wykorzystywać w celach naukowych. Wyprawa samolotem pozwala zaobserwować przynajmniej 2 ciekawe zjawiska:

1. Samoloty mogą lecieć bardzo długo po względnie prostym kursie i nie wypadają za krawędź. Co więcej, są w stanie okrążyć Ziemię bez zatrzymania. 

2. Jeśli spojrzy się w okno, lecąc przez Atlantyk przez większość czasu będzie można dostrzec krzywiznę Ziemi na linii horyzontu. Dawniej najlepszym do obserwacji tego zjawiska był samolot Concorde, od dawna już nie używany. Być może z czasem Concorde zastąpią pojazdy latające Virgin Galactic. Od kilku lat coraz zaawansowane są też inne projekty lotów suborbitalnych. Szczęśliwcy, którzy będą mieli możliwość wziąć w nich udział, na własne oczy przekonają się o kształcie naszej planety. 

Astronomowie pracujący na pokładzie promu kosmicznego Endeavour to naoczni świadkowie kształtu planety Ziemi. fot. NASA via Getty Images

7. Spójrz na inne planety

Nasz świat bez wątpienia różni się od innych. Mamy przede wszystkim życie. Prócz tego Ziemia ma wiele cech wspólnych z sąsiadami w Układzie Słonecznym. Zwróćcie uwagę, że wszystkie inne planety w naszym układzie są kuliste... przypadek? Co więcej, lata badań przyniosły naukową wiedzę, jak wyglądało powstawanie planet i dlaczego mają właśnie taki kształt. 

W 1610 r. Galileusz obserwował księżyce Jowisza krążące wokół niego. Opisał je wtedy jako małe planetki orbitujące wokół większej. To badanie i kolejne doprowadziły badacza do wniosku, że wszystkie planety są kuliste i krążą wokół Słońca. Sprawujący pieczę nad „odpowiednim myśleniem" Kościół nie chciał zaakceptować takie myślenia, bo jawnie podważało to geocentryczny model wszechświata. 

Płaska Ziemia nie tylko kłóci się z obserwacjami astronomicznymi, zaprzecza także potwierdzonym prawom powstawania planet i ich zachowania. Fizyki wiarą raczej nie oszukamy.

8. Strefy czasowe

Dlaczego w Nowym Jorku jest inna godzina niż w Poznaniu? Dlaczego gdy gdy to czytasz w jednym mieście Słońce jest na niebie, a w innym nie?

Strefy czasowe istnieją ponieważ Słońce oświetla Ziemię z różnych stron wraz z jej obrotem wokół własnej osi. Gdyby Ziemia była płaska w każdym jej punkcie pora dnia byłaby identyczna. Co więcej, gdyby Słońce działało jak reflektor oświetlający planetę, w każdym punkcie obserwowalibyśmy tę gwiazdę na tej samej wysokości, co oczywiście nie zgadza się zbytnio ze stanem faktycznym.

Przypadek? Nie, kulistość.

9. Grawitacja

Ciekawostka o masie: przyciąga inne ciała. Siła tego przyciągania zależna jest od ich masy i odległości między nimi. To siła skierowana w stronę centrum danego ciała.

Zatem, gdyby Ziemia była płaska, grawitacja w jej różnych częściach byłaby zróżnicowana, bo odległość ciał na jej powierzchni od środka byłaby inna. W praktyce gdzieś niedaleko krawędzi moglibyśmy skakać na wysokość wysokich pięter budynków. Ciekawe? Może i tak, ale niemożliwe. Przynajmniej nie w tej rzeczywistości.

Tymczasem na Ziemi grawitacja działa tak samo we wszystkich miejscach

Grawitacja działa tak samo w każdym punkcie naszej planety. fot. Catherine Falls Commercial / Getty Images

10. Zdjęcia z kosmosu

Tak, mamy je, nie z komputerowych programów, nie z symulacji, nie z wizualizacji, lecz po prostu zdjęcia wykonane w przestrzeni kosmicznej pokazujące nasz świat z zewnątrz.

Nie jest je trudno znaleźć i stanowią najbardziej dosłowny i najmocniejszy argument za kulistym kształtem naszej planety. 

Źródło: PopSci

Czytaj więcej fascynujących artykułów: