Rewolucja wyczytana z zębów. Co się wydarzyło 3500 lat temu w Europie?

Spis treści:

1. Rewolucja w Kotlinie Karpackiej
2. Skąd to wiadomo?
3. Kluczowe wnioski naukowców

Ponad 3500 lat temu w Europie działo się całkiem sporo. Zdaniem archeologów i genetyków kontynent stał się areną migracji i zmian kulturowych. Duże obszary zajmowali przedstawiciele społeczności kultury pól popielnicowych.

Rewolucja w Kotlinie Karpackiej

Zmiany nie ominęły również obszaru dzisiejszych Węgier. Zespół badaczy postanowił przyjrzeć się społeczności, która żyła we wschodniej części tego kraju 3500 lat temu. Szczątki tych ludzi znajdują się na cmentarzysku w Tiszafüred-Majoroshalom.

Międzynarodowy zespół badawczy pod kierownictwem prof. Tamása Hajdu z Wydziału Antropologii Uniwersytetu Loránda Eötvösa oraz Claudio Cavazzutiego z Uniwersytetu Bolońskiego wykazał, że około 1500 r. p.n.e. nastąpiły radykalne zmiany w życiu ludzi. Zmienili oni sposób odżywiania się i tryb życia. Reorganizacji uległ system społeczny.

Skąd to wiadomo?

Kluczem do tak śmiałych stwierdzeń stały się badania bioarcheologiczne. Eksperci przeanalizowali zęby pobrane ze szczątków złożonych na stanowisku archeologicznym Tiszafüred-Majoroshalom zarówno w środkowej epoce brązu, jak i w późnej epoce brązu.

Oto, jakie wykonano analizy:

• analiza izotopów strontu ze szkliwa zębów w celu poznania pochodzenia zmarłych. Stront jest jak odcisk palca miejsca, w którym człowiek żyje – różne miejsca na Ziemi mają nieco inne proporcje izotopów tego pierwiastka w glebie i wodzie;
• analiza mikropozostałości z kamienia nazębnego. Uzyskano dane z resztek jedzenia, bakterii i minerałów;
• analizy kolagenu z kości. Uczeni przeanalizowali izotopy (węgla i azotu), które pokazują, co ludzie jedli w ciągu ostatnich około 10 lat swojego życia.

Kluczowe wnioski naukowców

Eksperci uzyskali jasny obraz przemian w połowie II tysiąclecia p.n.e. w Centralnej Europie. Po pierwsze, dostrzeżono zmianę diety. Stała się uboższa, bardziej jednolita. Wprowadzono do niej proso, roślinę, która szybko rośnie i ma wysoką wartość energetyczną. Dane z cmentarzyska z epoki brązu w Tiszafüred wskazują na najwcześniejsze znane spożycie prosa w Europie.

Z analiz mikropozostałości znalezionych w kamieniu nazębnym wynika, że w tym okresie spożywano znacznie mniej białka zwierzęcego niż wcześniej, co jest sprzeczne z dotychczasowym poglądem, że ludzie należący do kręgu kultur mogiłowych zajmowali się głównie hodowlą zwierząt. Naukowcy stwierdzili też, że na początku później epoki brązu zmniejszyła się mobilność ludzi. Ale do zmian w strukturze społecznej i diecie mogły przyczynić się wcześniejsze migracje w Europie i związane z nimi konsekwencje.

Źródło: Scientific Reports