Znaleziono artefakt sprzed dwóch tysięcy lat. Miał przepowiadać przyszłość

Spis treści:

1. Szczęście detektorysty
2. Do czego służyła nietypowa łyżka?
3. Jak korzystać z przepowiadacza przyszłości? Instrukcja obsługi

Nietypowy zabytek znaleziono na Wyspie Man (ang. Isle of Man), która położona jest między wybrzeżami Anglii, Szkocji, Irlandii i Walii, pośrodku Morza Irlandzkiego. Wyspa ma 52 kilometry długości i 22 kilometry szerokości, zatem jej powierzchnia zbliżona jest do Warszawy. Zamieszkuje ją około 80 tys.osób.

Ludzie dotarli na wyspę, podróżując drogą morską, około połowy VII tysiąclecia p.n.e. Od tego czasu bez przerwy jest zasiedlona. Najnowsze znalezisko archeologiczne pochodzi z drugiej połowy I tysiąclecia p.n.e.

Szczęście detektorysty

Łyżkę z brązu, pochodzącą z epoki żelaza, odkrył poszukiwacz skarbów Rob Middletone z pomocą detektora metalu. Szczęście uśmiechnęło się do niego na polu uprawnym rolnika Davida Andersona w rejonie miejscowości Patrick, na zachodnim wybrzeżu Wyspy Man.

Łyżka ma okrągły czerpak i uchwyt w kształcie truskawki, na którym widać delikatnie wygrawerowane linie tworzące krzyż. Pomiędzy czerpakiem a uchwytem widoczne są spiralne zdobienia. Tego typu zabytki do prawdziwa rzadkość. To pierwszy tego typu artefakt znaleziony na Wyspie Man i 28. znany z całego świata. Łyżkę przekazano do zbiorów narodowych Manx, którymi opiekuje się Manx National Heritage w Manx Museum. Od lutego jest wystawiona na widok publiczny.

Do czego służyła nietypowa łyżka?

– Datowana na około 400–100 lat. p.n.e. łyżka z brązu jest jednym z najbardziej intrygujących obiektów, jakie kiedykolwiek odkryto na wyspie – mówi Allison Fox, kuratorka ds. archeologii w Manx National Heritage, organizacji chroniącej dziedzictwo historyczne wyspy. Dodaje, że w ogóle jeśli chodzi chodzi o epokę żelaza, znaleziska na tej wyspie nie są częste.

W jej ocenie znalezisko jest związane z „potencjalną prehistoryczną aktywnością rytualną mającą miejsce na wyspie Man”. Chociaż dokładna funkcja łyżki nie jest znana, wiodąca teoria głosi, że była ona używana w rytuałach wróżbiarskich, w czasie których próbowano przewidzieć przyszłość.

Artefakt należał zapewne do ludności celtyckiej, która w epoce żelaza napłynęła na wyspę. Pozostało po niej trochę stanowisk archeologicznych, w tym relikty po okrągłych domostwach i ufortyfikowanych osadach budowanych na wzniesieniach.

Jak korzystać z przepowiadacza przyszłości? Instrukcja obsługi

Podobne łyżki znajdowane są z reguły w parach. Jak wyjaśnia Allison Fox, rytuał wróżbiarski miał wyglądać następująco. Jakąś ciecz wlewano na część z uchwytem, gdzie znajduje się delikatnie wyryty krzyż. Gdy płyn trafiał do jednej z wydzielonych ćwiartek, uzyskiwano odpowiedź – bo każda część łyżki miała pewne znaczenie.

W tym miejscu warto wspomnieć, że łyżki w starożytnej Europie nierzadko odgrywały inną rolę niż tylko przyrządu służącego do spożywania potraw. Niedawno zespół polskich badaczy przeanalizował kilkaset niewielkich łyżeczek ze stanowisk archeologicznych w Skandynawii, Niemiec oraz Polski używanych przez plemiona germańskie. Były noszone przy pasie przez mężczyzn, a ze względu na swoje rozmiary nie pełniły żadnej praktycznej funkcji w codziennym życiu. Wniosek: mogły służyć jako dozowniki środków psychoaktywnych, które pobudzały germańskich wojowników do walki.

Źrodło: MNH

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.