Co łączy wszystkich Europejczyków? Genealogia genetyczna Europejczyków

32 lata temu badanie DNA żyjących Europejczyków pozwoliło ustalić, że wszystkich nas łączy drzewo genealogiczne i pierwotna historia migracji. Wszyscy ludzie pochodzą od wspólnych przodków, którzy opuścili ten kontynent ponad 60 tys. lat temu. Przed 45 tys. lat pierwsi współcześni ludzie wkroczyli do Europy, przebywszy Bliski Wschód. Ich DNA sugeruje, że mieli ciemną skórę i być może jasne oczy.

Europa była wtedy złowrogim miejscem. Znaczną jej część przykrywały czapy lodowe o grubości mierzonej w kilometrach. Tam, gdzie było wystarczająco ciepło, żyła dzika fauna. Byli też inni ludzie, ale niepodobni do nas – neandertalczycy, których przodkowie wywędrowali z Afryki setki tysięcy lat wcześniej i którzy zdążyli się przystosować do surowych warunków.

Pierwsi europejscy homo sapiens żyli w małych koczowniczych grupach jako myśliwi i zbieracze. Posuwali się wzdłuż rzek, podążając brzegami Dunaju od jego ujścia do Morza Czarnego aż po zachodnią i środkową Europę. Przez tysiąclecia wywierali niewielki wpływ na otoczenie. Ich DNA dowodzi, że mieszali się z neandertalczykami – którzy w ciągu 5 tys. lat wymarli. Dziś około 2 proc. typowego europejskiego genomu stanowi neandertalskie DNA. A w typowym genomie afrykańskim nie ma go wcale.

Kiedy Europę skuła epoka lodowcowa, pierwsi ludzie utknęli na wolnym od lodu południu, przystosowując się do chłodnego klimatu. Według niektórych szacunków populacyjnych około 27 tys. lat temu mogło ich tam być zaledwie tysiąc. Utrzymywali się przy życiu dzięki dużym ssakom, takim jak mamuty, konie, renifery i tury – przodkowie współczesnego bydła.

W jaskiniach, które zamieszkiwali, pozostawili po sobie spektakularne malowidła i grawerunki przedstawiające ich zdobycz. 14,5 tys. lat temu, gdy Europa zaczęła się ocieplać, ludność europejska podążyła za cofającymi się lodowcami na północ. W następnych tysiącleciach wypracowywali lepsze narzędzia z kamienia i osiedlali się w małych wioskach. Archeolodzy nazywają ten okres mezolitem, środkową epoką kamienia.

W latach 60. XX w. serbscy archeolodzy odkryli mezolityczną wioskę rybacką wtuloną w urwisko w zakolu Dunaju, nieopodal jednego z najwęższych punktów rzeki. To stanowisko, nazwane Lepenski Vir, było złożoną osadą zamieszkaną mniej więcej 9 tys. lat temu przez jakieś sto osób. Kości Lepenskim Virze pokazują, jak ważne dla wyżywienia mieszkańców były ryby.

– 70 proc. ich diety stanowiły ryby – mówi Vladimir Nojkovic, dyrektor stanowiska. – Żyli tu przez prawie 2 tys. lat, póki nie wyparli ich rolnicy