Ryby żabnicokształtne wyglądają, jakby były bez przerwy zezłoszczone. Charakterystyczną ich cechą jest olbrzymia zębata paszcza. Paszcza ta pozostaje zazwyczaj nieprzyjemnie wykrzywiona, jakby ryba miała ciągle zły humor.
Jak wyglądają żabnicokształtne?
Żabnicokształtne – to rząd ryb morskich – bywają uznawane za najbrzydsze ryby świata. Nad ich rozdziawioną paszczą świecą się oczy. Nad nimi zaś kołysze się wabik, druga charakterystyczna cecha tych zwierząt. Mają one również ogromną głowę i spłaszczone grzbietobrzusznie ciało. Żabnicokształtne żyją najczęściej w morskich głębinach, czasami nawet ponad kilometr pod powierzchnią wody.
Na razie znamy około 200 gatunków żabnicokształtnych. Ciągle odkrywane są nowe. W 2015 r., podczas badań skutków wycieku ropy naftowej na platformie wiertniczej Deepwater Horizon, wytropiono nieznany gatunek Lasiognathus dinema. Ta 5-centymetrowa ryba należąca do żabnicokształtnych żyje w Zatoce Meksykańskiej na głębokości 800–1200 m.
Jak się rozmnażają najbrzydsze ryby świata?
Jak to się stało, że te zwierzęta radzą sobie tak dobrze w środowisku, które stanowi wyzwanie dla wielu innych gatunków? Zdaniem badaczy z Universytetu Yale żabnicokształtne opanowały morskie głębiny dzięki specjalnemu sposobowi rozmnażania. 4 lata temu wykazano, że te gatunki żabnicowatych, które żyją poniżej 300 m pod powierzchnią, uprawiają seksualne pasożytnictwo.
Co to oznacza? U podrzędu Ceratioidei samce są o wiele mniejsze od samic. Różnią się rozmiarami ciała niekiedy nawet o kilka rzędów wielkości. Mały samiec przytwierdza się paszczą do znacznie większej samicy. Trzyma się jej tak długo, aż staje się ona gotowa do rozrodu.
Co najdziwniejsze, u niektórych gatunków połączenie to staje się trwałe. Skóra ryb łączy się ze sobą. Następnie połączony zostaje również ich układ krążenia. Na tym etapie samce stają się zależne od samic, których organizm dostarcza im niezbędnych składników odżywczych.
Ewolucja ryb żabnicokształtnych
Naukowcy podejrzewali, że ten dziwny sposób rozmnażania wymusiło na żabnicokształtnych środowisko życia. Głęboko w oceanach ryby te mają małe szanse na spotkanie partnera do rozrodu. Gdy więc do tego dochodzi, muszą się go – dosłownie – trzymać.
Zespół Chase’a Brownsteina z Uniwersytetu Yale opublikował właśnie na serwisie preprintów naukowych bioRvix pracę, w której rekonstruuje ewolucję głębinowych żabnicokształtnych. Naukowcy ustalili, że przodkowie współczesnych brzydali pełzali po dnie oceanu na specjalnie przekształconych płetwach brzusznych. 55 mln lat temu część z nich zaczęła jednak pływać w spokojnych wodach strefy batialnej. Ta rozciągała się od 200 do 2000 m pod powierzchnią.
Następnie, w okresie zaledwie 5 mln lat, ryby te gwałtownie się zdywersyfikowały. Czyli wyewoluowało wiele ich gatunków dostosowanych do podmorskiego życia.
Ryby żabnicokształtne żyją w oceanach tropikalnych, subtropikalnych i umiarkowanych. Fot. montereybayaquarium.org
Trudne badania ryb
Zdaniem Brownsteina to skutek posiadania cech umożliwiających seksualne pasożytnictwo. By taki sposób rozmnażania był możliwy, samce i samice żabnicokształtnych muszą znacznie różnić się rozmiarami. Ponadto układ odpornościowy samic musi być osłabiony, żeby ich organizm nie atakował samców. Naukowiec uważa, że cechy te musiały wyewoluować już u przodków dzisiejszych żabnicokształnych, dzięki czemu te ryby mogły pojawić się w strefie batialnej.
Co jednak sprawiło, że zróżnicowały się i przetrwały kolejne miliony lat? Odpowiedzi na te pytania wymagają dalszych badań. Te zaś są trudne, ponieważ wymagają uzyskania materiału genetycznego ryb, żyjących w największych głębinach i przez to rzadko spotykanych.
ŹRÓDŁA: New Scientist, New Scientist, bioRxiv, National Geographic
