W tym artykule:

  1. Historia Beskidu Niskiego
  2. Beskid Niski – co warto zobaczyć?
  3. Atrakcje Beskidu Niskiego
Reklama

Zaledwie dwie godziny jazdy samochodem na południowy wschód od Krakowa. Kapliczka jest murowana, choć wygląda, jakby wszystko trzymało się na drewnianej framudze. Żeby wejść pod blaszany dach, trzeba się zgarbić. W środku wilgoć, stęchlizna. Na bielonych, popękanych ścianach kilka polichromii o tematyce religijnej: Chrystus, krzyż na Golgocie, jakaś biblijna scena z osiołkami.

„4 minuty absolutnego zachwytu”. Zobacz najpiękniejsze ujęcia polskich gór

Spadające gwiazdy nad Tarnicą, kolorowe chmury nad Pieninami, przelewające się mgły w karkonoskich dolinach i soczysta zieleń tatrzańskich hal. Zobacz „Rytm gór”, niezwykłe wideo, w kt...

Rytm gór
Michał Janiszewski / Motion-Studio.pl /

Wszystkie mocno już pościerane, w paru miejscach odpadły całe płaty farby. Ci, którzy bywają tu regularnie, mówią, że z roku na rok widać coraz mniej. Fotografując łemkowską kapliczkę, dokumentują jej znikanie.

Trzeba z drogi krajowej nr 977 skręcić na Gładyszów, minąć cerkiew, wspiąć się zawijasem ponad rozrastającą się wieś. Na krzyżówce w Banicy w prawo, minąć kolejną wieś. Potem przestrzeń pożre makrokosmos dawnego pegeeru w Jasionce.

Kawałek za ostatnim przystankiem pekaesu kończy się asfalt, a spod kół leci szuter. Droga się zwęża, wchodzi w las. Po nieregularnych, coraz głębszych koleinach jedzie się z duszą na ramieniu. Najpierw jest schowany w zagajniku cmentarz, potem samotne grube drzwi stojące w trawie. To mocny symbol – tu kiedyś była wieś Czarne. Tutaj stoi też znikająca kapliczka.

Historia Beskidu Niskiego

Historia powtarza się w całym pasie wschodnich Karpat i pogranicza polsko-ukraińskiego. Niegdyś duże skupiska ludności w wyniku wojennej wymiany mieszkańców i późniejszej akcji „Wisła” pustoszeją. W miejsce człowieka wchodzi przyroda.

Z czasem jedynym śladem dawnej bytności zostają krzyże, piwnice czy zdziczałe sady. Część Łemków po 1956 r. wróciła w rodzinne strony, ale są w Beskidzie Niskim wsie, które - wzięte przez historię w nawias - nigdy nie dostały drugiej szansy.

W którąkolwiek stronę skręcić za Czarnem, natrafi się na kolejne: Lipną, Radocynę, Nieznajową. Wszędzie będą tylko schowane w drzewach krzyże, zdziczałe jabłonki i te pamiątkowe drzwi. Choć wcześniej minie się jednak jakiś ślad życia – ciasną zadymioną bacówkę, w której podhalańscy górale robią oscypek i bundz.

Kiedy patrzy się na rozległe wylesione przestrzenie okolicznych stoków, człowiek przestaje się dziwić ich ucieczce spod Tatr. Trudno o lepsze miejsce do wypasu owczych kierdeli.

Wybieracie się na południe Polski? Podpowiadamy, co warto zobaczyć w województwie małopolskim

Wymieniając najatrakcyjniejsze turystycznie obszary kraju, na jednym z czołowych miejsc należy umieścić województwo małopolskie. To właśnie tam znajdziemy wszystko, z czego słynie Polska ...

Atrakcje Małopolski: co warto zobaczyć w województwie małopolskim?
fot. Getty Images

Beskid Niski – co warto zobaczyć?

Podobno Kraków odkrył dla siebie Beskid Niski, kiedy na wschód od miasta pociągnięto autostradę A4. Niezagospodarowany dotychczas przez masową turystykę – m.in. z uwagi na kiepską infrastrukturę – kawałek gór znalazł się o dwie godziny jazdy ze stolicy Małopolski.

Wcześniej traktowano go często jako tylko przystanek w drodze w Bieszczady. To nie jest wysokie pasmo – ledwie jeden wierzchołek, i to położony po słowackiej stronie granicy, sięga ponad tysiąc metrów nad poziom morza. Po polskiej najwyższa jest Lackowa ze swoimi 997 metrami. Nie są to wysokości, które obiecywałyby zapierające dech w piersiach widoki.

Kasprowy Wierch nowym najcieplejszym miejscem w Polsce. Jak to wytłumaczyć?

Od kilku dni w Polsce jest wyjątkowo chłodno i pochmurno. Spragnieni słońca i wyższych temperatur mogą ruszyć w góry.

Kasprowy Wierch stał się najcieplejszym miejscem w Polsce. Jak to wytłumaczyć?
fot. Getty Images

Zresztą i tak mało które wzniesienia wyściubiają wierzchołki ponad granicę lasu. Bo w Beskidzie Niskim chodzi właśnie o ten las. Kiedyś był częścią rozległej bukowo-jodłowej Puszczy Karpackiej. Jej ślady zobaczyć można w jednym z najmniej znanych parków narodowych w Polsce: Magurskim.

Wytyczono w nim jedynie kilka szlaków turystycznych, więc prym wciąż wiedzie przyroda. Niedźwiedzie brunatne, wilki, rysie, żbiki. Są też wyjątkowo nieliczne w Polsce, najsilniejsze z orłów – przednie.

Kiedy pogoda nie sprzyja wycieczkom w teren, czas wypełni samochodowa tułaczka szlakiem drewnianych cerkwi. To kolejny ślad po Łemkach. Zabytkowe świątynie spotyka się właściwie w każdej wsi. Wiele z nich w ostatnich latach wyremontowano, zlecono nowe badania archeologiczne.

Zatrudniono też armię przewodników przypisanych do konkretnych budowli, którzy w sezonie tylko czekają, aż ktoś zastuka w drzwi cerkwi. Warto to zrobić choćby w Kwiatoniu czy wspomnianym już Gładyszowie.

Magurski Park Narodowy – perła Beskidu Niskiego. Najpiękniejsze atrakcje, zabytki i szlaki

Magurski Park Narodowy to idealne miejsce dla osób, które chcą odpocząć od cywilizacyjnego zgiełku. To jeden z nielicznych obszarów w Polsce, który wciąż jeszcze nie został skażony maso...

Magurski Park Narodowy: jesień na Ciechani (fot. magurskipn.pl/ Stefan Michalik)
Magurski Park Narodowy: jesień na Ciechani (fot. magurskipn.pl/ Stefan Michalik)

Atrakcje Beskidu Niskiego

Choć Beskid Niski nie ma wyraźnego centrum turystycznego, na takowy powoli wyrasta Wysowa-Zdrój. Uzdrowisko jest niewielkie, ale zaprojektowany z rozmachem park zdrojowy zdaje się mieć jeszcze spory zapas. Tam też popłynęły duże pieniądze, powstał nowoczesny basen.

W 2006 r. otwarto nową pijalnię wód mineralnych wzorowaną na istniejącej tam kiedyś drewnianej. Choć nazywają się niepozornie – Henryk, Franciszek, Anna, Józef II oraz Słone – każda z wód zdrojowych to podróż w inne rewiry podniebienia.

Reklama

A jeśli będziemy mieć dosyć tych wszystkich ekstrawagancji, zostaną jeszcze zamykające od wschodu pasmo Jaśliska. Koniec świata z filmową kartą. Zamieszkana przez raptem 400 osób wieś zagrała fikcyjne Żłobiska w kultowym już Winie truskawkowym, które reżyser Dariusz Jabłoński nakręcił na podstawie prozy Andrzeja Stasiuka. Czas stanął tu w miejscu parę dekad temu i od tamtej pory ani drgnie. Oto wciąż żywa opowieść galicyjska.

5 najpiękniejszych szlaków w Karkonoszach

Po polskiej stronie leży niewiele ponad czwarta część Karkonoszy, ale to wystarczy, żeby docenić urodę tego pasma górskiego.

Do Samotni można dojść niebieskim szlakiem. To jedno z najstarszych schronisk w Polsce. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1670 r.
Fot. Adobe Stock
Reklama
Reklama
Reklama