Brzydkie. Łajdackie. Złodziejskie. Inwektywy rzucane pod adresem hien są tak okrutne, że można by pomyśleć, że zwierzęta te biorą udział w kampanii wyborczej.
Te zamieszkujące Afrykę i Azję drapieżniki od wieków budzą negatywne skojarzenia. Mówi się o hienach cmentarnych. Hiena to również symbol żerowania na czyimś nieszczęściu. Są nawet hienołaki i wiele innych oczerniających te zwierzęta konotacji.
By rozwiać współczesne mity krążące wokół tych zwierząt, sprawdźmy po kolei, o jakie mity chodzi i jak wygląda prawda.
Mit: hieny są głupie
Hiena cętkowana upolowała młodą gazelopkę sawannową w tanzańskim Parku Narodowym Serengeti / fot. Michael Nichols, National Geographic Creative
Prawda: hieny są nie tylko mądre, ale i krzepkie. Hieny cętkowane umieją rozwiązywać łamigłówki – jak dowodzą badania z 2012 roku.
To nie wszystko. Zwierzęta eksperymentują na wiele sposobów, by osiągnąć cel, co świadczy o ich twórczym myśleniu. Tak uważa Sarah Benson-Amram, zoolog na University of Wyoming i współautorka badania.
Potrafią też liczyć. Benson-Amram opowiada, że hieny potrafią dokładnie ocenić liczbę intruzów na swoim terytorium. Odpowiedzą atakiem tylko wtedy, jeśli ich grupa będzie liczniejsza niż grupa wroga.
Te mięsożerne zwierzęta tworzą również koalicje i silne więzi w stadzie. – Dzięki temu mogą koordynować polowania i bronić się przed lwami – twierdzi dr Amiyaal Ilany z Uniwersytetu Pensylwanii.
Posiadają wszystkie te umiejętności pomimo mniejszych mózgów niż u innych mięsożernych. Czaszki hien ewoluowały, by pomieścić potężne mięśnie, których potrzebują, by przeżuwać mięso i łamać kości. Hieny mają jedne z najpotężniejszych szczęk w świecie zwierząt. Potrafią skruszyć kość słonia.
Natomiast hieny pręgowane i brunatne to wszystkożercy. Nie stronią od owoców i warzyw.
Mit: hieny przyczajają się, są tchórzliwe
Hieny cętkowane (na zdjęciu w RPA) są znane głównie jako padlinożercy. Jednak to również wprawni myśliwi, mogący pokonać duże zwierzęta / fot. Kim Wolhuter, National Geographic Creative
Prawda: tylne nogi hieny są krótsze niż przednie, co sprawia, że porusza się ona chwiejnym krokiem. W rzeczywistości jednak hieny to bardzo wytrzymali biegacze.
Benson-Amram wyjaśnia, że hieny to drapieżniki lubiące pościgi. Potrafią wyprzedzić swoje ofiary nie dzięki prędkości, a wytrzymałości – jak wilki czy dzikie psy. W biegu osiągają do 68 km/godz.
A jeśli chodzi o tchórzostwo… No cóż, walka z lwami chyba mówi sama za siebie?
Mit: hieny są psami albo kotami
Hiena pręgowana / fot. Shutterstock
Prawda: ani jednym, ani drugim. Hieny mają swoją własną podrodzinę. Należą do hienowatych, które dzielą się na cztery gatunki:
- hiena cętkowana (krokuta cętkowana),
- hiena pręgowana,
- hiena brunatna,
- protel czyli hiena grzywiasta.
Ta ostatnia jest bardzo podobna do wilka. Angielska nazwa protela to aardwolf. Słowo „aard” oznacza ziemię w języku afrikaans, używanym na obszarze, gdzie żyją hieny, czyli w południowej Afryce. Mrównik afrykański to po angielsku aardvark, czyli prosię ziemne. Mrówniki polują na insekty w kanałach drążonych w ziemi przez termity.
Mit: hieny to hermafrodyty
Hiena cętkowana / fot. Shutterstock
Prawda: ten mit bierze się stąd, że samice hien cętkowanych są z reguły większe od samców. Posiadają też tzw. pseudopenisy.
Te pseudopenisy, czyli pseudofallusy, są połączone z „jądrami”. Tak naprawdę chodzi o zrośnięte wargi sromowe, wypełnione grubą tkanką tłuszczową. – Osobniki obu płci mają też erekcję, kiedy żywiołowo się ze sobą witają – twierdzi Benson-Amram.
Pseudopenisy hien są nie tylko na pokaz. Samice rodzą przez nie. – Muszą się otworzyć, kiedy pierwsze maleństwo przychodzi na świat – wyjaśnia Benson-Amram. Dlatego hieny zaliczane są do zwierząt mających wyjątkowo niezwykłe porody.
Mit: hieny to złodzieje i padlinożercy
Hiena cętkowana / fot. Shutterstock
Prawda: hieny należą do oportunistycznych mięsożerców. Jednak są też doświadczonymi myśliwymi. – Polują samotnie i w grupie – tłumaczy Benson-Amram.
Częściowo taki negatywny wizerunek hien ludzie wykreowali, oglądając walki hien z lwami o padlinę. Wiele osób zakłada, że hieny kradną od lwów. – Jednak przy dokładnym przyjrzeniu się widać, że hieny często pokryte są krwią – zauważa Benson-Amram.
Oznacza to, że to hieny tak naprawdę zabijają ofiarę. To lew później kradnie od nich padlinę, a hieny próbują ją tylko odzyskać.
Szczerze powiedziawszy, padlinożercy i tak nie cieszą się dobrą reputacją. Dla przykładu, z badań przeprowadzonych na nowojorskim Broadwayu wynika, że pluskwy zjadają 953 kilogramy odpadów jedzenia rocznie. Co daje ekwiwalent 60 tys. hot dogów.
Inne ciekawostki o hienach
Powyższe informacje dowodzą, że hieny to fascynujące stworzenia. Dlatego przedstawiamy kolejną porcję ciekawostek o hienach.
- Hieny „uśmiechają się” do siebie w trakcie walk. W ten sposób komunikują przeciwnikom, że ich zaczepki nie są podyktowane agresją, a chęcią zabawy. Hieny mają wówczas rozluźnione szczęki i otwarte pyski. Podobny „uśmiech” można zauważyć również u psów.
- Hieny mogą być zarażone protistem (pierwotniakiem) Toxoplasma gondii. Ten pasożyt kontrolujący umysł sprawia, że młode hieny są bardziej lekkomyślne. Wówczas zbliżają się do lwów, przez co są narażone na śmierć cztery razy bardziej od ich zdrowych rówieśników
- W Hararze ludzie karmią hieny mięsem. Mieszkańcy tego afrykańskiego miasta wierzą, że zwierzęta te ostrzegają ich przed zbliżającymi się klęskami, np. głodu.
- Do hieny podobny jest likaon pstry. Ten niezwykły dziki afrykański pies znalazł się na skraju wyginięcia. Największym zagrożeniem dla populacji likaonów jest podział ich siedlisk przez człowieka.
Źródło: National Geographic. Opracowanie: JS.
