Antarktyda stanowi część świata zwaną Antarktyką. Antarktyka to z kolei zimny, ogromny obszar poniżej 60. południka, gdzie płynące na północ wody Antarktyki spotykają się z cieplejszymi wodami oceanów na świecie. Na Antarktykę składa się Antarktyda i otaczający ją Ocean Południowy wraz z niewielkimi wyspami. Antarktyka obejmuje około 20 procent półkuli południowej. O tym, czym różni się Arktyka od Antarktydy przeczytasz tutaj. 

Z czego słynie Antarktyda?

Antarktyda to piąty co do wielkości kontynent pod względem powierzchni. Jest większa niż Oceania i Europa. Antarktyda jest wyjątkowym kontynentem, ponieważ nie ma rodzimej populacji. Na Antarktydzie nie ma też państw, choć siedem krajów uznaje się za administratorów niektórych obszarów kontynentu. Są to: 

  • Nowa Zelandia,
  • Australia,
  • Francja,
  • Norwegia,
  • Wielka Brytania,
  • Chile,
  • Argentyna.

Wyspy regionu Antarktyki to: Orkady Południowe, Szetlandy Południowe, Georgia Południowa i Sandwich Południowy, do których prawa rości Wielka Brytania; Wyspa Piotra I i Wyspa Bouveta – przedmioty roszczeń Norwegii; Wyspy Heard i McDonald – zajęte przez Australię; oraz Wyspa Scotta i Wyspy Balleny'ego – objęte roszczeniami Nowej Zelandii. Takim właśnie kontynentem jest Antarktyda. Ciekawostki na jej temat znajdziesz w dalszej części artykułu.

Ile ludzi mieszka na Antarktydzie?

Populacja Antarktydy zależy od pory roku. Latem na tym mroźnym kontynencie przebywa około 5 tys. osób. Zimą liczba ta spada do zaledwie tysiąca. Większość ludzi mieszka w stacjach polarnych w Antarktydzie. Największa z nich, McMurdo Station, jest właściwie małym miasteczkiem i może pomieścić od 180 do 1 tys. osób w tym samym czasie. 

Choć na Antarktydzie przybywa opuszczonych stacji, obecnie działa tam 40 stacji całorocznych oraz 41, które działają wyłącznie w okresie letnim. Polska Stacja Antarktyczna im. Henryka Arctowskiego jest w stanie pomieścić 40 osób, z czego zimą liczba pracowników stacji nie powinna przekraczać 12 osób. 

Gęstość zaludnienia na Antarktydzie to 0,00078 człowieka na kilometr kwadratowy. Dla porównania, średnia gęstość zaludnienia całej naszej planety to 49 osób na kilometr kwadratowy. 

Amerykańska McMurdo Station to największa stacja polarna na Antarktydzie. fot. DigitalGlobe/ScapeWare3d/Contributor/Getty Images

Ile ludzi urodziło się na Antarktydzie?

Baza Esperanza to największa argentyńska stacja polarna. Jest położona nad Zatoką Nadziei, na krańcu Półwyspu Antarktycznego. Stacja jest znana z tego, że wiele rzeczy wydarzyło się tutaj po raz pierwszy. Przede wszystkim jest to miejsce narodzin Emilia Marcosa Palmy – pierwszego człowieka, który przyszedł na świat na Antarktydzie. Wydarzyło się to 7 stycznia 1978 roku. Znajduje się tu również pierwsza na kontynencie kaplica rzymskokatolicka (1976 rok) i pierwsza na Antarktydzie szkoła (1978 rok). 

Do dzisiaj na Antarktydzie – w różnych stacjach badawczych – urodziło się przynajmniej 11 dzieci. 

Pierwsza szkoła na Antarktydzie w argentyńskiej bazie Esperanza. fot. Administración Nacional de la Seguridad Social

Co jedzą ludzie na Antarktydzie?

Dla ludzi przebywających na Antarktydzie ważne jest, aby dostarczać organizmowi zrównoważone posiłki. Większość pożywienia jest dostarczana do stacji badawczych samolotami i statkami. Największe stacje zatrudniają kucharzy, którzy dbają o różnorodne i w miarę możliwości smaczne posiłki. Poniżej przykładowe dania z tygodniowego jadłospisu podawane w McMurdo Station. 

 

Zimą, kiedy stacje tradycyjnie nie obsługują lotów, menu staje się znacznie uboższe. Zaczyna wówczas brakować świeżych warzyw i owoców. 

Lepiej zaopatrzone stacje, zwłaszcza amerykańskie, dbają również, by w pomieszczeniach przez cały rok znajdowały się lodówki z kanapkami, batonami i innymi przekąskami dostępnymi całą dobę. – Co może zaskakiwać, większość ludzi wraca z Antarktydy z lekką nadwagą – pisze w serwisie Quora Marty Smallman, były członek nowozelandzkiej misji antarktycznej . 

Czy na Antarktydzie są piramidy?

Odkryte i opisane w 2016 roku piramidy na Antarktydzie znajdują się południowym paśmie Gór Ellswortha. To tu znajduje się również sześć najwyższych szczytów Antarktydy. Największy z nich – Masyw Vinsona – wnosi się na wysokość 4 892 m. n.p.m. i jest zaliczany do tzw. korony Ziemi.

Za ich powstaniem nie stoi żadna tajemnicza historia. Piramidy na Antarktydzie powstały w wyniku procesów geofizycznych, które działy się w tej części świata miliony lat temu. Obiekty w kształcie piramid to w rzeczywistości szczyty wzgórz wznoszące się ponad dość płaską powierzchnię lądolodu i otoczone niekończącymi się przestrzeniami śniegu. Takie wzgórza mają swoja fachową nazwę – to nunataki. Poza Antarktydą można je zobaczyć również na Grenlandii i choćby na Spitsbergenie. 

Tak zwane piramidy na Antarktydzie to w rzeczywistości nunataki. fot. Satellite image (c) 2021 Maxar Technologies

Czy na Antarktydzie są pustynie?

Owszem. To tak zwane pustynie polarne. Tylko 5% powierzchni kontynentu jest wolna od lodu. To przede wszystkim skalne wybrzeża Antarktydy. Na tych obszarach tworzą się właśnie polarne pustynie. Co ciekawe, spotyka się tu dwa endemiczne (czyli nie występujące naturalnie nigdzie indziej, rodzime na Antarktydy) gatunki roślin:

  • śmiałka antarktycznego (Deschampsia antarctica),
  • kolobanta antarktycznego (Colobanthus quitensis).

Poza tym na pustyniach polarnych rosną mchy, porosty i wątrobowce. Aby poznać zwierzęta Antarktydy, przeczytaj nasz artykuł. 

Na zdjęciu poniżej smagany wiatrem lód na Ziemi Wiktorii. Ten pustynny obszar rozciąga się na setki pustych kilometrów. Występuje tu mniej opadów niż na większości gorących pustyń świata.

W tym roku świat obiegł news o nieznanym wcześniej ekosystemie, który odkryto pod lodami Antarktydy. 

Pustynia polarna. fot. Maria Stenzel/National Geographic

 

Na Antarktydzie, w ogromnej części pokrytej lodowcami, tylko 5% powierzchni w rejonie skalistych wybrzeży i tzw. antarktycznych oaz jest wolna od lodu i stanowi pustynię polarną. Pustynie polarne występują także na wyspach Antarktyki; tundra wykształca się dopiero na wyspach subantarktyki.

Jaka temperatura panuje na Antarktydzie?

Najniższa temperatura, jaką kiedykolwiek zarejestrowano na Ziemi została odnotowana właśnie na Antarktydzie. 21 lipca 1983 roku w radzieckiej stacji Wostok termometry wskazały minus 89,2 stopnia Celsjusza.

Antarktyda to potężny kontynent, więc średnie temperatury różnią się w zależności od miejsca badania. Zimą temperatury rzadko sięgają 11°C na północnym Półwyspie Antarktycznym, który ze względu na wpływy morskie jest najcieplejszą częścią kontynentu. Średnie temperatury najzimniejszych miesięcy to minus 20 do minus 30 st. C na wybrzeżu i minus 40 do minus 70 st. C w głębi lądu.

Najzimniejszy okres na płaskowyżu polarnym jest zwykle pod koniec sierpnia, tuż przed powrotem słońca. Podczas gdy temperatury w środku lata mogą sięgać nawet 15 st. C na Półwyspie Antarktycznym, w pozostałych obszarach są zwykle znacznie niższe, od średnio 0 st. C na wybrzeżu do od minus 20 i minus 35 st. C we wnętrzu kontynentu.

Kryzys klimatyczny nie omija również Antarktydy. niedawno NASA pokazała szokujące zdjęcia, jak wygląda Antarktyda po najcieplejszym okresie w historii. 

Antarktyda ciekawostki i fakty geograficzne

  • Najwyższy szczyt na Antarktydzie – Masyw Vinsona (4 892 m. n.p.m.) – zaliczany do Korony Ziemi.
  • Najwięcej energii odnawialnej produkowanej na jednym kontynencie – 20% energii wytwarzanej na Antarktydzie pochodzi z wiatru i Słońca.
  • Największa pokrywa lodowa – pokrywa lodowa Antarktyki obejmuje 14 milionów km2.