Zamek Książ zachwyca wspaniałą architekturą, wciągającą historią, w której nie brakuje legend i tajemnic oraz licznymi atrakcjami czekającymi na przyjezdnych. Osoby chcące dobrze poznać to niezwykłe miejsce powinny zarezerwować sobie sporo czasu, bo wycieczka po zamku i otaczających go obiektach może zająć nawet cały dzień.

Kompleks zamkowy zlokalizowany w wałbrzyskiej dzielnicy Książ jest niemal tak samo imponujący, jak zamek w Malborku – to trzecia pod względem wielkości tego typu budowla w Polsce, która ustępuje tylko zamkowi na Wawelu i wspomnianej twierdzy krzyżackiej. Podobnie jak zamek Czocha, został wzniesiony jako warownia obronna. Budowa rozpoczęła się w 1288 roku, więc jest to obiekt wyraźnie starszy niż zamek w Czersku i zamek w Liwie. Imponujących rozmiarów budowla jest wkomponowana w krajobraz Książańskiego Parku Krajobrazowego. Pod względem walorów widokowych, niemal dościga kontrowersyjny zamek w Stobnicy, wybudowany na skraju Puszczy Noteckiej. 

Zamek Książ w Wałbrzychu: zwiedzanie

Obecnym właścicielem zamku jest gmina Wałbrzych. Zarządca (Zamek Książ w Wałbrzychu sp. z o.o.) przygotował kilka ciekawych tras zwiedzania, z których każda oferuje nieco inne atrakcje. 

Dzienne Zwiedzanie

Podstawowa oferta dla osób indywidualnych obejmuje zwiedzanie zamku z audioprzewodnikiem. W trakcie wycieczki turyści mogą poznać historię Książa, obejmującą czas władania arystokratycznej rodziny von Hochberg i trudny, burzliwy okres II wojny światowej.

Trasa prowadzi przez wspaniałe komnaty reprezentacyjne. Z nich zwiedzający udają się do pomieszczeń przebudowanych podczas działań wojennych, w ramach owianego aurą tajemnicy projektu „Riese”, realizowanego przez III Rzeszę. Dalsza część trasy pozwala zwiedzić m.in. Hol Myśliwski, Czarny Dziedziniec, Salę Rycerską i Salę Konrada, czyli najstarszą średniowieczno-renesansową część zamku. Dalej audioprzewodnik prowadzi na poddane modernizacji 3. piętro, gdzie mieszczą się zamkowe ekspozycje. Możliwe jest też zwiedzenie wystawy „Książ od kuchni”, w ramach której prezentowane są odzyskane fotografie zamkowe.

Całą trasę można przejść w 90 minut. Po zakończonym zwiedzaniu, turyści muszą zdać audioprzewodnik, ale mogą ponownie cofnąć się do zamkowych pomieszczeń. W sezonie letnim można zostać na wspaniałych tarasach, by dalej chłonąć wyjątkową atmosferę tego niezwykłego miejsca.

Podziemna Trasa Turystyczna

Zarządca obiektu udostępnia też do zwiedzania zamkowe podziemia. Wycieczka trasą podziemną jest dostępna dla indywidualnych zwiedzających i grup zorganizowanych, składających się z minimum 15 osób. 

Półkilometrowa trasa podziemna przebiega wzdłuż miejsca poszukiwań domniemanego dworca kolejowego (przy zamkowych tarasach) i prowadzi w stronę budynku głównego. Pierwsza połowa kończy się przy zawale, czyli w obszarze wejścia do zasypanego szybu windowego. Wycieczka korytarzami wydrążonymi w litej skale, wybetonowaną halą i pobocznymi pomieszczeniami bunkra pozwala poznać tajemnice tego niezwykłego obiektu i teorie na temat funkcji, które miał pełnić. Przewodnik (bo zwiedzanie trasy podziemnej odbywa się wyłącznie w towarzystwie przewodnika) omówi też tragedię więźniów, którzy własnymi rękoma drążyli potężne tunele.

Zwiedzanie trasy trwa 45 minut. Należy pamiętać, że ze względu na specyfikę podziemi, nie są one dostępne dla osób o ograniczonej sprawności ruchowej i poruszających się na wózku. 

Nocne Zwiedzanie

Ciekawą ofertą jest nocne zwiedzanie zamku. Gdy okolicę spowija mrok, Książ wydaje się jeszcze bardziej tajemniczy i intrygujący.

Trasa obejmuje najciekawsze pomieszczenia zamkowe i miejsca, do których nie można wejść w ramach Dziennego Zwiedzania, w tym dawne piwnice hochbergowskie. Wyjątkową atmosferę nocnej wycieczki dodatkowo podsycają tajemnicze, momentami przerażające opowieści przewodnika (podobnie jak trasę podziemną, trasę nocną można przejść wyłącznie w towarzystwie osoby oprowadzającej). Z mroku zamkowych korytarzy i komnat wyłaniają się tajemnicze zjawy, inscenizujące straszliwe wydarzenia z mrocznej historii zamku. 

Nocna wycieczka trwa 90 minut. Warto pamiętać, że liczba miejsc w grupie jest ograniczona, więc dokonanie wcześniejszej rezerwacji biletu jest dobrym pomysłem. Tym bardziej, że ta atrakcja cieszy się dużą popularnością. Zwiedzanie jest dostępne zarówno dla osób indywidualnych, jak i grup zorganizowanych.

Należy podkreślić, że zarządca zamku przygotował też edycje specjalne Nocnego Zwiedzania. To wydarzenia tematyczne, których motyw przewodni jest ściśle związany z konkretną datą, np. „Piątek 13-tego” mrozi turystom krew w żyłach, a atrakcja „Miłość aż po grób” jest utrzymana w typowo walentynkowej konwencji tematycznej.

Nauka Poprzez Zwiedzanie

Zamek Książ może pochwalić się też ciekawą ofertą dla szkół. Zajęcia w interesujący sposób przedstawiają historię obiektu, przesiąkniętą ciekawymi faktami i interesującymi mitami. Poruszane są też historie, których dotąd nie udało się wyjaśnić.

Palmiarnia

Odwiedzający zamek mogą zwiedzić też palmiarnię – wyjątkowy prezent Jana Henryka XV von Hochberga dla księżnej Daisy. Sercem obiektu jest XX-wieczny budynek z metalu i szkła, wyłożony zastygłą lawą pochodzącą z jednego z najsłynniejszych czynnych stratowulkanów – Etny. Palmiarnia w Wałbrzychu gromadzi ponad 250 gatunków roślin i jest jedynym w Polsce ogrodem zimowym, który zachował się do dziś w swojej historycznej konstrukcji.

Mauzoleum Hochbergów

Do zwiedzania udostępniono także mauzoleum rodu Hochbergów, zlokalizowane na Topolowej Górce (przy południowej bramie parku). Obiekt wzniesiono w 1734 roku. Pełnił wówczas funkcję punktu widokowego. 149 lat później przekształcono go w kaplicę grobową. Podziemna krypta stała się miejscem pochówku bezimiennej córeczki Jana Henryka XV i księżnej Daisy, Jana Henryka XVI i jego dwóch żon – Marii von Kleist i Matyldy – oraz Daisy von Pless. Należy jednak podkreślić, że doczesne szczątki przedstawicieli arystokratycznego rodu zostały stamtąd przeniesione w 1945 roku, gdy na tamtejsze ziemie wkroczyła Armia Czerwona. Dokąd? To jedna z nierozwikłanych tajemnic zamku Książ.

Tarasy zamkowe

Dla odwiedzających udostępniono także XVIII-wieczne tarasy i ogrody zamkowe. Obecnie w Książu znajduje się aż 14 tarasów, zlokalizowanych na różnych poziomach, a ich łączna powierzchnia przekracza 2 ha. Największy z nich – Taras Północny (Taras Arkadowy) – jest zalesiony. Pozostałe prezentują się równie atrakcyjnie. Przykładowo, na Tarasie Bogini Flory można podziwiać wspaniałą rzeźbę jego patronki, Taras Wodny jest oflankowany basztami, a na Tarasie Różanym wybudowano sześciostopniową fontannę kaskadową.

Explore Wałbrzych

Jeżeli atrakcje zamku Książ to za mało, można zdecydować się na skorzystanie z oferty Explore Wałbrzych. W ramach jednego biletu, można zwiedzić aż cztery atrakcje:

  • zamek Książ,
  • palmiarnię,
  • Kopalnię Węgla Kamiennego Julia,
  • Muzeum Porcelany.

Na tak obszerną wycieczkę warto zarezerwować cały dzień.

Zamek Książ w Wałbrzychu: bilety

Zarządca zespołu zamkowego przygotował kilka rodzajów biletów, które pozwalają zobaczyć różne atrakcje. Wejściówki można kupić w systemie online (wówczas przed wejściem należy okazać wydrukowany bilet lub jego wersję cyfrową, wyświetlaną na ekranie urządzenia mobilnego) lub na miejscu. 

Podstawowa oferta pozwala zwiedzić zamek (z audioprzewodnikiem) i palmiarnię (bez przewodnika). Cena biletu normalnego to 49 zł, a ulgowego – 39 zł.

Bardziej rozbudowany pakiet umożliwia zwiedzenie zamku (z audioprzewodnikiem), palmiarni (bez przewodnika) i uzdrowiska (bez przewodnika). Ta oferta została wyceniona na 50 zł (bilet normalny) i 40 zł (bilet ulgowy).

Kolejny rodzaj biletu upoważnia do wejścia na zamek (z audioprzewodnikiem), do Stada Ogierów, gdzie właściciele obiektu hodowali konie szlachetnej krwi (bez przewodnika), oraz do palmiarni (bez przewodnika). Za taką wycieczkę trzeba będzie zapłacić 54 zł (bilet normalny) lub 44 zł (bilet ulgowy). 

Kolejny pakiet umożliwia zwiedzenie zamku (z audioprzewodnikiem), zamkowych podziemi (z przewodnikiem) oraz palmiarni (bez przewodnika). Taką atrakcję wyceniono na 69 zł. Bilet ulgowy jest tańszy o 10 zł. 

Kompleksowa oferta, tzw. All Day Ticket, obejmuje wejście na zamek, do podziemi, palmiarni, Stada Ogierów i mauzoleum. Za najbardziej rozbudowany pakiet trzeba zapłacić 79 zł (bilet normalny) lub 69 zł (bilet ulgowy).

Nie można zapomnieć o Nocnym Zwiedzaniu i specjalnych edycjach tej atrakcji. Wejście na trasę nocną zakupione w systemie online kosztuje 60 zł. Za bilet zakupiony na miejscu trzeba zapłacić 65 zł. Edycje specjalne tego wydarzenia są wyceniane odpowiednio na 65 zł i 69 zł. 

Program Explore Wałbrzych kosztuje 81 zł (bilet normalny) lub 59 zł (bilet ulgowy).

Możliwy jest też zakup biletów upoważniających do zwiedzania pojedynczych atrakcji wchodzących w skład zespołu zamkowego.

Zamek Książ w Wałbrzychu: dojazd

Zamek Książ jest położony w dogodnej lokalizacji, umożliwiający łatwy dojazd. Osoby poruszające się samochodem, w centrum Wałbrzycha powinny kierować się na drogę 35 i jechać w kierunku Świebodzic. Poruszający się komunikacją publiczną, mogą skorzystać z dwóch linii autobusowych: 8 i 12, którymi można dojechać niemal pod sam zamek. 

Zamek Książ w Wałbrzychu: historia obiektu

Historia zamku Książ rozpoczyna się w 1288 roku, gdy książę Bolko I Surowy kazał wybudować warownię obronną. Prace zakończyły się 4 lata później. Obiekt nosił nazwę Książęca Góra, a Bolko I tytułował się „panem na Książu” (tytuł zachowali jego następcy).

Gdy wygasł ród Piastów z linii świdnicko-jaworskiej, na mocy traktatu sukcesyjnego zamek stał się własnością królów czeskich z dynastii Luksemburgów. W 1463 roku Książ stał się własnością czeskiego króla Jerzego z Podiebradów.

W 1482 roku zamkiem zaczął władać węgierski król Maciej Korwin. Pod rządami Georga von Steina – dowódcy królewskich wojsk – obiekt zaczął pełnić funkcję mieszkalno-reprezentacyjną.

Na przestrzeni lat, zamek Książ wielokrotnie zmieniał właścicieli, a 11 czerwca 1509 roku stał się własnością Konrada I von Hoberga („ch” w nazwisku rodowym pojawiło się dopiero w 1714 roku). Właśnie wtedy rozpoczęły się liczne przebudowy Książa. Zamek pozostał własnością szlacheckiego rodu aż do 1941 roku, kiedy został skonfiskowany przez nazistów.

W 1943 roku w Książu realizowano intensywne prace budowlane, których prawdopodobnym celem było przygotowanie jednej z głównych kwater Adolfa Hitlera. Właśnie wtedy powstały podziemne tunele pod zamkiem.

W latach 1945–1946, w Książu stacjonowały oddziały Armii Czerwonej. W kolejnych latach, zdewastowany zamek był regularnie plądrowany. Obiekt stopniowo popadał w ruinę. Dopiero w latach 1956–962 obiekt zaczął być stopniowo zabezpieczany. W 1974 roku rozpoczęła się odbudowa barokowych sal. Od 1991 roku, obiektem zarządza gmina Wałbrzych.

Obecnie zamek Książ jest najbardziej rozpoznawalną wizytówką Wałbrzycha i jedną z głównych atrakcji województwa dolnośląskiego.