Pandka ruda to inaczej panda mała, panda czerwona, panda ruda lub panda mniejsza. Jej łacińska nazwa gatunkowa to Ailurus fulgens. Nadał ją jej francuski zoolog Frederic Cuvier w 1825 r. Pandka jest drapieżnym ssakiem występującym na wolności w Azji. Można ją też często spotkać w ogrodach zoologicznych.
Pandka ruda – występowanie
Zasięg występowania pandki rudej obejmuje tereny południowych Chin, północno-wschodnich Indii, Nepal i północną Mjanmę (dawną Birmę). Żyje ona w lasach klimatu umiarkowanego Himalajów. Spotyka się ją na wysokości od 2200 do 4800 m n.p.m., na terenach o umiarkowanej temperaturze pomiędzy 10 a 25 stopni Celsjusza.
Ulubione środowisko pandki rudej to górskie lasy mieszane ze starymi drzewami i gęstymi zaroślami bambusowymi. Takie preferencje wynikają z trybu życia. Choć pandka jest zwierzęciem wszystkożernym, pokarm roślinny jest podstawą jej wyżywienia. Do 70% jej diety stanowić może bambus. Poza tym chętnie zjada też jagody oraz ptasie jaja.
Wyróżnia się dwa podgatunki tego zwierzęcia:
- Ailurus fulgens fulgens, czyli pandka ruda himalajska,
- Ailurus fulgens refulgens lub Ailurus fulgens styani, czyli pandka ruda chińska.
Pandka ruda – wygląd
Wyglądem pandka ruda przypomina nieco szopa lub kota. Ma rdzawe lub rdzawobrązowe futro. Jej pysk, policzki i końce uszu są białe. Na ogonie pandki widoczne są ciemniejsze pierścienie, jest ich z reguły sześć. Koniuszek ogona jest puszysty i ciemny, natomiast łapy i brzuch są ciemniejsze od reszty ciała. Ubarwienie pandki to kamuflaż, który dobrze się sprawdza w lasach, gdzie na drzewach rośnie wiele czerwonawych mchów i porostów. Jej gęsta sierść służy jako izolacja cieplna na terenach zaśnieżonych.
Podstawowe parametry budowy pandki:
- długość ciała od 51 do 63 cm,
- długość ogona od 30 do 60 cm,
- masa ciała u samców to od 4,5 do 6,2 kg, samice są mniejsze i ważą 3–4,5 kg
Pandka ruda – zachowanie
Pandka ruda zamieszkuje dziuple lub nory w korzeniach drzew na stromych skalnych zboczach. Jej pazury są częściowo wysuwalne, co ułatwia wspinaczkę. Dzięki pazurom pandka umie szybko zejść z drzewa głową w dół.
Z powodu niskokalorycznej diety pandka ruda jest bardzo mało aktywna. Czas spędza głównie na poszukiwaniu pokarmu i spaniu. Musi zjadać kilka kilogramów pokarmu dziennie, by przeżyć.
fot. Xu Peiqin/VCG via Getty Images
Pandki żyją w parach lub małych grupach rodzinnych. Jak większość drapieżników są terytorialne. Swój teren znakują wydzielinami specjalnych gruczołów i moczem. Czyszczą swoje futro podobnie jak koty.
Okres godowy pandki przypada na wczesną zimę. Pełną dojrzałość rozrodczą osiąga w wieku 2–3 lat. Pandki budują gniazda z materiału roślinnego. Ciąża trwa od 90 do 150 dni. Potem na świat przychodzi od 1 do 5 młodych. M.in. z powodu wolnego tempa rozmnażania i dużej śmiertelności młodych pandka jest obecnie gatunkiem zagrożonym.
Średnia długość życia pandki to 8–10 lat. Pojedyncze osobniki hodowane w niewoli osiągają wiek 14 lat. W naturalnym środowisku polują na nie m.in. lamparty.
Pandka ruda a panda wielka
Choć pandka ruda, inaczej zwana pandą czerwoną, kojarzy się z nazwy z pandą wielką (Ailuropoda melanoleuca), zwierzęta te nie są blisko spokrewnione. Dawniej pandka ruda była zaliczana do szopowatych wraz z pandą wielką. Jednak dokładne badania wykazały, że zwierzęta te należą do różnych gałęzi ewolucyjnych podrzędu ssaków psokształtnych (Caniformia).
Pandka ruda należy do rodziny pandkowatych (Ailuridae) i jest jedynym jej żyjącym przedstawicielem. Ewolucyjnie jest spokrewniona z szopami, łasicami i skunksami. Tymczasem czarno-biała panda wielka inaczej nazywana jest niedźwiedziem bambusowym. Nie bez powodu, ponieważ jest zaliczana do rodziny niedźwiedziowatych (Ursidae). Jej najbliższym krewnym jest niedźwiedź andyjski.
Obie pandy łączy obszar występowania, czyli terytorium Chin. Mają też podobną budowę przednich kończyn. Wyposażone są one w tzw. „szósty palec”. Jest on ruchliwy i przeciwstawny do pozostałych. Powstał na skutek rozwoju jednej z kości nadgarstka. Ułatwia zwierzętom chwytanie pędów bambusa, którymi się żywią. Pandka ruda chętniej zjada niższe części babusa niż panda wielka.
Pandka ruda w domu
Często powtarzającym się pytaniem jest: czy pandka ruda może być trzymana w domu? Wynika to zapewne z faktu, że zwierzę to ma uroczy wygląd. Nie byłoby jednak dobrym zwierzątkiem domowym. Choćby z tego powodu, że prowadzi nocny i nadrzewny tryb życia.
Pandka ruda w domu to nieosiągalne marzenie także z innego powodu. Gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną. Od 2008 roku pandka ruda jest uważana za gatunek zagrożony wyginięciem. Jej populację oszacowano na mniej niż 10 tys. osobników. Pandka znajduje się na IUCN Red List (Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody) oraz w I Załączniku Konwencji Waszyngtońskiej.
W Chinach pandka ruda jest zabijana m.in. z powodu jej pięknego futra. Z ogonów tych zwierząt robione są kapelusze. W Nepalu i Indiach jest też chwytana i trzymana jako zwierzę domowe. Pandce zagraża także wylesianie i konkurencja ze strony zwierząt udomowionych.
Jako gatunek zagrożony pandka ruda jest objęta programami ochrony. Z tego powodu można ją spotkać w ogrodach zoologicznych, gdzie jest rozmnażana. W Europie ponad 400 tych zwierząt żyje w niewoli. W Polsce pandkę rudą można spotkać w zoo m.in. w Warszawie, Gdańsku, Wrocławiu i Krakowie.
Pandka ruda w popkulturze
W odróżnieniu od pandy wielkiej, pandka ruda nie jest tak znana. Jej wizerunek rzadziej widoczny jest w mediach. Nie jest też tak często wykorzystywana przez popkulturę.
Po chińsku pandka ruda bywa nazywana ognistym lisem (hǔo hú), co na angielski przetłumaczono jako firefox. Tę ostatnią nazwę wybrano dla przeglądarki internetowej Mozilla Firefox.
Pandką rudą był m.in. mistrz Shifu w filmach z serii „Kung Fu Panda”. Główną rolę pandka ruda odegrała w 3 filmie Pixar Animation Studios „To nie wypanda” („Turning Red”). Film z 2022 r. opowiada o trzynastoletniej Kanadyjce chińskiego pochodzenia, Mei Lee. Jest ona przykładną uczennicą, zmagającą się z okresem dojrzewania i nadopiekuńczą matką. W pewnym momencie dziewczynka przechodzi magiczną przemianę. Za każdym razem, kiedy odczuwa silne emocje, zamienia się w wielką pandkę rudą. Mei musi zmagać się z tą przypadłością, która jest efektem rodzinnej historii.
