Najbardziej zagrożone gatunki zwierząt w Polsce i na świecie. Czy uda się je ochronić?

Według WWF w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat populacja dzikich zwierząt zmniejszyła się o 68 procent. Czy zagrożone gatunki zwierząt mają szansę ocaleć? Prognozy naukowców są niepokojące. Ten dramat dotyka cały świat. I na całym świecie powstaje wiele inicjatyw, aby chronić gatunki zwierząt zagrożonych wyginięciem. Lista gatunków zagrożonych wyginięciem jest publikowana w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.
Poniżej jej krótki wycinek. To zaledwie ułamek z ogromnej liczby gatunków zwierząt, których za kilka lat może już nie być na świecie:

Słoń afrykański

Na czele gatunków zagrożonych wyginięciem w Afryce. Zabijane dla kości słoniowej, mięsa, a nawet dla sportu. Szacuje się, że co roku zabijanych jest 20 tysięcy słoni. Populacja słoni afrykańskich od lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku zmalała o 70 procent. Według naukowców, jeśli nie zostaną poczynione radykalne kroki na rzecz ochrony tego gatunku, to słonie wyginą do 2040 roku.

Sóweczka

Tej najmniejszej europejskiej sowie wyginięcie grozi głównie za przyczyną utraty naturalnych siedlisk, czyli starych drzewostanów. Wycinanie lasów powoduje, że sowy nie mają miejsc do składania jaj oraz polowania. Obecnie liczebność populacji sóweczki w Polsce szacowana  jest na zaledwie 1000-1500 par lęgowych.

Tygrys

Największy kot żyjący na ziemi. Według danych WWF populacja tygrysa w ciągu 120 lat zmalała z ponad 100 tysięcy osobników do niespełna 4 tysięcy. Do największych zagrożeń można zaliczyć utratę i fragmentację siedlisk, nielegalny handel, zmiany klimatu i konflikt z człowiekiem.W wyniku działań podejmowanych w celu ochrony gatunku, udało się odwrócić krzywą wymierania i zwiększyć populację tygrysa, lecz gatunek wciąż jest zagrożony wyginięciem, a wzrost populacji następuje bardzo powoli. 

Orangutan sumatrzański

Najbardziej zagrożony wyginięciem spośród wszystkich człekokształtnych – jego populacja wynosi zaledwie około 800 osobników. Najważniejszą przyczyną spadku liczebności gatunku jest utrata naturalnych siedlisk leśnych. Przewiduje się, że sytuacja będzie się pogarszać ze względu na to, że obszar zamieszkiwany przez orangutana sumatrzańskiego pozostaje pod silnym wpływem człowieka (pozyskiwanie drewna, przekształcanie lasów w teren uprawne, koncesje górnicze). Należy również zwrócić uwagę, że choć orangutan sumatrzański jest w najgorszej sytuacji, to jako krytycznie zagrożone wyginięciem uznane są wszystkie gatunki orangutanów.

Nosorożec 

Nosorożec czarny, sumatrzański, indyjski, jawajski- spośród wszystkich gatunków tego zwierzęcia jedynie nosorożec biały nie jest obecnie zagrożony wyginięciem. za główne przyczyny takiego stanu uznaje się galopującą wycinkę lasów – naturalnych siedlisk nosorożców oraz kłusownictwo – w niektórych rejonach zwierzęta wciąż są zabijane dla swoich rogów, którym przypisywane są lecznicze właściwości.

Szympans

Wyginięciem zagrożone są wszystkie gatunki szympansów, w tym szympans karłowaty. Polowania i rozproszenie populacji szympansa to największe z czynników ryzyka dla istnienia tych bardzo inteligentnych człowiekowatych.

Morświn Kalifornijski

Ten najmniejszy z delfinów zamieszkujący płytkie wody przybrzeżne w północnej części Zatoki Kalifornijskiej jest krytycznie zagrożony wyginięciem. Jeszcze w 1999 roku żyło ok. 560 osobników, podczas gdy w roku 2019 zostało ich…  10. Tak drastyczny spadek populacji, w ciągu zaledwie 20 lat sprawia, że ogłoszenie wyginięcia tego gatunku jest właściwie nieuniknione. 

Żółw Szylkretowy

Również jako gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem uznawany jest występujący w Atlantyku oraz na terenach Indopacyfiku żółw szylkretowy. W głównej mierze to polowania dla żółwiego mięsa i szylkretów sprawiły, że sytuacja tego gatunku jest tak dramatyczna. Jeśli dodać do tego zanieczyszczenie terenów lęgowych i fakt, że wylęg młodych trwa bardzo długo, to wyraźnie widać, że odbudowa populacji żółwia szylkretowego jest bardzo trudna.

Kubański ślimak lądowy

Bodaj najpiękniejszy ślimak na świecie to również gatunek zagrożony wyginięciem. Nielegalne odławianie  na handel dla jego pięknej skorupy sprawiło, że tych “malowanych ślimaków” jest coraz mniej. Zresztą ślimaki w ogóle należą do  grupy zwierząt najbardziej zagrożonych wyginięciem.

Goryl nizinny

Kłusownictwo i masowa wycinka lasów tropikalnych to główne przyczyny małej liczebności goryli nizinnych. Szacuje się, że w stanie dzikim żyje ponad tysiąc przedstawicieli tego zagrożonego gatunku.

Zagrożone zwierzęta w Polsce

Ryś,  wilk, niedźwiedź, foka szara, sokół wędrowny, żbik, wąż eskulapa, cietrzew zwyczajny, kozica – to zaledwie kilka z gatunków zwierząt zagrożonych wyginięciem żyjących w Polsce. Dramatycznie zagrożonych wyginięciem jest w Polsce kilkadziesiąt gatunków zwierząt. Choć możemy mówić o stopniowej poprawie, jeśli chodzi na przykład o populację rysia czy wilka, to wciąż jeszcze nie można mówić o sukcesie. W większości przypadków te drapieżniki nie mają naturalnych wrogów, a największym zagrożeniem jest dla nich człowiek.

Jak chronić zagrożone gatunki zwierząt?

Jak widać, największym szkodnikiem i wrogiem dla gatunków zwierząt zagrożonych wyginięciem, jest człowiek. On przyczynia się do galopujących zmian klimatu, poluje na zwierzęta, wycina drzewa pozbawiając siedlisk prawowitych  mieszkańców lasu, zaśmieca oceany w przerażającym stopniu. Jednym słowem – człowiek w brutalny sposób zawłaszczył sobie planetę i swoim działaniem przyczynia się do zagłady gatunków, które zamieszkiwały Ziemię zanim on w ogóle się na niej pojawił.

Rządy poszczególnych państw stosują różne sankcje prawne wobec działania na szkodę gatunków zagrożonych wyginięciem. Ratunkiem dla zwierząt bywa tworzenie Parków Narodowych w miejscach, gdzie żyją zagrożone gatunki, zakaz wycinki lasów, surowe kary dla kłusowników i nielegalnych hodowców. Na rzecz ocalenia zagrożonych gatunków zwierząt bardzo aktywnie działają światowe organizacje na rzecz ochrony zwierząt.

Jedną z organizacji od ponad pół wieku działającej na rzecz ochrony gatunków zwierząt zagrożonych wyginięciem jest WWF. Jej działacze zwracają uwagę na kilka aspektów niezbędnych do działania na rzecz ochrony środowiska. Jest to przede wszystkim współpraca z administracją publiczną, rządami, biznesem i lokalnymi społecznościami. Każdy z krajów wprowadza bowiem odrębne zasady ochrony zagrożonych zwierząt i roślin, natomiast bez współpracy tych wszystkich podmiotów nie można mówić o sukcesie. Tam, gdzie w ochronę gatunków zagrożonych zaangażowani są mieszkańcy obszarów, na których te zwierzęta występują, są dużo większe szanse na powodzenie.

Dlatego też, kolejnym aspektem, na który należy zwrócić uwagę jest powszechna edukacja w zakresie ochrony przyrody. Wciąż, niestety, dominuje krótkowzroczne podejście do środowiska, które można opisać słowami: “Wyciągnę z planety jak najwięcej. Żyję tu i teraz, skutkami moich działań niech się martwią przyszłe pokolenia”. A naukowcy alarmują, że katastrofa klimatyczna  zbliża się wielkimi krokami i, kiedy mówią, o masowym wymieraniu zwierząt, zwracają uwagę, że ten sam  los może podzielić gatunek homo sapiens.

Także, jeżeli słyszymy, że poprzez nadmierną emisję CO2 głód grozi misiom koala, to pamiętajmy, że ograniczając emisję CO2, działamy nie tylko na korzyść misiów, lecz również na własną.

Na świecie jest wiele gatunków zwierząt zagrożonych wyginięciem. Sytuację niektórych można nazwać krytyczną. Trzeba o nie walczyć. A światełkiem w tunelu niech będą te populacje, które udało się odbudować, na przykład żubr czy sokół wędrowny, które w dwudziestym wieku zostały uznane już za wymarłe. Niektórych gatunków zapewne nie uda się już odzyskać, ale należy zrobić wszystko, aby spróbować ocalić te gatunki, które jeszcze całkiem nie wyginęły. Dla dobra zwierząt, dla dobra planety, a co za tym idzie i co może dla niektórych najistotniejsze – dla  własnego dobra.