Ludzie od wieków, a może i dłużej, zastanawiają się, jak osiągnąć długowieczność. Jak na razie to zwierzęta są specjalistami w tej dziedzinie. Nie wynika to jednak z ich tajemnej wiedzy, a naturalnych predyspozycji. W przyrodzie występuje całkiem sporo gatunków, które mogą żyć dłużej niż 100 lat. Sporo, ale warto jednak zaznaczyć, że cykl życia niektórych organizmów dochodzi nawet do kilkunastu tysięcy lat. Ba, w królestwie zwierząt nie brakuje osobników uważanych za nieśmiertelne.
Wróćmy jednak do rekordzistów. Jakie jest najstarsze zwierzę lądowe na świecie? Zaszczytny tytuł przypada Jonathanowi. To 190-letni żółw olbrzymi mieszkający na terenie rezydencji gubernatora Wyspy Świętej Heleny położonej w pobliżu Afryki Zachodniej. Staruszek urodził się jeszcze przed wynalezieniem żarówki. Jego wiek został określony na podstawie zdjęcia wykonanego w latach 80. XIX w.
Najstarsza ryba akwariowa na świecie
Długim życiorysem może poszczycić się również Matuzalem. To rogoząb australijski, ryba z podgromady dwudysznych. Jej imię nie jest przypadkowe. Kiedy okazało się, że jest wiekowym okazem, nazwano ją na cześć najstarszego człowieka wymienionego w Starym Testamencie. Metuszelach, nazywany również Matuzalemem, miał żyć 969 lat. Stąd też wzięło się powiedzenie, że ktoś jest matuzalemowym wieku.
Matuzalem-ryba trafił do oceanarium Steinhart Aquarium w San Francisco w listopadzie 1938 roku. Świat borykał się wówczas z widmem kolejnej wojny, a zaledwie rok wcześniej do kin trafiła „Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków” – pierwsza pełnometrażowa animacja Walta Disneya. Ryba przybyła do USA na statku razem z ponad 230 innymi okazami. Pozostałe dawno temu zmarły. Za to Matuzalem do dziś pływa w akwarium należącym do Kalifornijskiej Akademii Nauk. W 2017 r. nieoficjalnie nazwano go najstarszą żyjącą rybą akwariową na świecie.
Nowe badania genetyczne Matuzalema
Najnowsze badania DNA sugerują, że Matuzalem może mieć nie 84 lata, jak do tej pory zakładano, a 101. Wiek ryby pozostaje niewiadomą, odkąd trafiła do San Francisco. To dlatego, że pod koniec lat trzydziestych XX wieku naukowcy nie potrafili ustalić, ile ma lat. Dzięki najnowszym technologiom prawie 100 lat później wystarczy pobrać maleńką próbkę płetwy o długości i szerokości mniejszej niż pół centymetra.
– Uzyskanie informacji naukowych na temat jej rzeczywistego wieku jest niezwykle ekscytujące [...] Matuzalem jest ważnym ambasadorem swojego gatunku, edukuje i wzbudza ciekawość gości z całego świata. Jej wpływ wykracza jednak poza zachwycanie odwiedzających akwarium. Udostępnienie naszej żywej kolekcji badaczom na całym świecie pomaga lepiej zrozumieć różnorodność biologiczną gatunków potrzebnych do przetrwania i rozwoju – tłumaczy Charles Delbeek, kurator projektów akwariowych w Steinhart Akwarium w oświadczeniu.
Ryby dwudyszne intrygują nie tylko wiekiem
Badając ryby dwudyszne w różnym wieku, naukowcy mogą lepiej zrozumieć ich długowieczność. W tym roku analizie poddano nie tylko fragment łuski Matuzalema, ale też 32 innych dwudysznych z USA i Australii. Najstarsze ze zwierząt były wieku 50 i 54 lat. Długowieczność to ich niejedyna cecha charakterystyczna.
W odróżnieniu od innych gatunków ryb, dwudyszne oprócz skrzeli mają też jedno lub dwa płuca. Rogozęby australijskie wypływają na powierzchnię, aby zaczerpnąć powietrza, wtedy gdy woda wokół nich traci na jakości lub w przypadku suszy. Gatunek ten znajduje się na Czerwonej Liście Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody jako zagrożony wyginięciem z powodu zanieczyszczeń, gatunków inwazyjnych i budowy tam.
Co ciekawe, ryby te są czasami nazywane „żywymi skamieniałościami”. To dlatego, że po raz pierwszy pojawiły się w zapisie kopalnym około 380 milionów lat temu. Mają też największy znany genom ze wszystkich organizmów – około 14 razy dłuższy niż genom człowieka.
