Jakie cechy powinni mieć wielcy odkrywcy? Ponadprzeciętną odwagę? Ogromną ciekawość świata i chęć poznawania tego, co niepoznane? Upór i determinację? Z całą pewnością każda z tych odpowiedzi jest prawidłowa. W swoich czasach uchodzili za prawdziwych bohaterów, którym niestraszne były żadne niebezpieczeństwa.
Nic dziwnego, bo nawet dziś, gdy dysponujemy technicznie zaawansowanymi środkami transportu, systemami komunikacji i ratownictwa, zamorskie wyprawy wciąż wiążą się z ryzykiem. Nietrudno wyobrazić sobie, jak bardzo ryzykowali podróżnicy sprzed kilkuset lat. Dziś dobrze już poznaliśmy nasz świat. Przyjrzyjmy się więc sylwetkom kilku najwybitniejszych odkrywców, którzy się do tego przyczynili.
Krzysztof Kolumb
Listę wielkich odkrywców otwiera nazwisko prawdopodobnie najsławniejszego podróżnika w dziejach. Tak, mowa o Krzysztofie Kolumbie, który na kartach historii zapisał się jako odkrywca (z przypadku, ale jednak) Ameryki. Dziś już wiemy, że Kolumb nie był pierwszym Europejczykiem, który postawił stopę na lądzie Nowego Świata. Wcześniej dotarli tam Skandynawowie. Jednak nordyccy osadnicy nie zdołali trwale skolonizować odkrytych terenów. O ich istnieniu Stary Kontynent dowiedział się właśnie dzięki Kolumbowi, mimo że ten był przekonany, iż odkrył drogę do Indii.
Krzysztof Kolumb urodził się w 1451 roku w Genui. Z morzem związał się już jako nastolatek, gdy zatrudnił się jako chłopiec okrętowy. Pomysł dotarcia do Azji drogą morską w kierunku zachodnim zrodził się w jego głowie po przeprowadzce do Porto Santo. W 1483 roku przedstawił tę ideę portugalskiemu królowi Janowi II. Monarcha odrzucił propozycję żeglarza. 3 lata później zaprezentował ją hiszpańskiej królowej Izabeli Katolickiej – z lepszym skutkiem.
Pierwsza wyprawa Kolumba rozpoczęła się 3 sierpnia 1492 roku. Flotylla wyruszyła z portu Palos de la Frotera w kierunku Wysp Kanaryjskich. 12 października wyprawa dotarła do wyspy Watling, którą Kolumb nazwał San Salvador. 16 dni później odkryła Kubę (Kolumb pomylił wyspę z Japonią), następnie Haiti (nazwaną wówczas Hispaniolą). 15 marca 1493 roku odkrywca dotarł do portu, z którego wypłynął.
W 1493 roku Kolumb wyruszył w kolejną podróż. Tym razem odkrył m.in. wyspy archipelagu Wielkich i Małych Antyli oraz Jamajkę. Trzecia wyprawa rozpoczęła się w 1498 roku. Na liście jej największych odkryć zapisała się wyspa Trynidad i dotarcie do stałego lądu Ameryki Południowej. Czwarta i ostatnia transatlantycka wyprawa Kolumba nastąpiła w roku 1502. Żeglarz dotarł wówczas do wybrzeży Hondurasu w Ameryce Środkowej.
Marco Polo
Cofnijmy się w czasie do XIII wieku. 15 września 1254 roku w Wenecji urodził się Marco Polo – przyszły kupiec i podróżnik, jeden z pierwszych Europejczyków, którzy dotarli do Chin.
W XIII stuleciu Stary Kontynent zainteresował się Azją, gdy rozniosła się wieść, że przywódca wielkiego państwa Mongołów chce przyjąć wiarę chrześcijańską. Liczne ekspedycje poselskie powracały stamtąd z wieloma interesującymi informacji. W tym samym czasie do Azji wyruszali podróżnicy z misjami dyplomatycznymi i przede wszystkim handlowymi. Jedną z najważniejszych była wyprawa Mikołaja i Mateusza Polo.
Dwaj bracia wyruszyli w podróż w 1261 roku. Najpierw dotarli do tatarskiego chanatu, skąd wyruszyli do Chanbałyku (dzisiejszego Pekinu) – siedziby Kubilaj-chana. 8 lat później wrócili do Wenecji z pismem do papieża, w którym chan prosił o nawiązanie przyjaznych stosunków.
W 1271 roku bracia Polo wyruszyli z odpowiedzią. Tym razem towarzyszył im Marco – 17-letni syn Mikołaja. Wielki chan Mongołów obdarzył go dużym zaufaniem. Marco Polo otrzymał pełnomocnictwa, na mocy których mógł poruszać się po jego wielkim państwie. Chan miał nawet pozwolić mu sprawować rządy w jednej ze swoich prowincji.
Vasco da Gama
Wracamy do XV stulecia. Prawdopodobnie w 1460 roku (dokładna data nie jest znana) urodził się Vasco da Gama – portugalski odkrywca, który jako pierwszy dotarł drogą morską do Indii i umożliwił Staremu Kontynentowi swobodną wymianę handlową z Azją Południową.
W schyłkowej fazie średniowiecza wschodnie przyprawy były w Europie towarem równie cennym, jak złoto. Między innymi dlatego, że droga lądowa do Indii była długa, usiana trudami i niebezpieczeństwami. Nic dziwnego, że żądni bogactw podróżnicy chcieli wyznaczyć szlak morski, którym mogliby bez przeszkód przywozić drogocenne towary. Właśnie taki zamiar przyświecał portugalskiemu królowi Janowi II.
8 lipca 1497 roku Vasco da Gama wyruszył z portu w Lizbonie, mając pod swoim dowództwem cztery statki. Plan zakładał osiągnięcie Przylądka Dobrej Nadziei, skąd flotylla miała udać się w kierunku północnym, na nieznane wody. 20 maja 1498 roku wyprawa osiągnęła cel, cumując w porcie w Kalikatu.
Vasco da Gama odbył jeszcze dwie wyprawy do Indii, ale te misje nie miały już charakteru dyplomatycznego, a militarny. Nie zmienia to jednak faktu, że to właśnie portugalski żeglarz wyznaczył drogę morską, która stanowiła główny szlak handlowy do Indii aż do otwarcia Kanału Sueskiego. Odkrywca udowodnił też, wbrew wcześniejszym twierdzeniom, że Ocean Indyjski jest akwenem otwartym, który łączy się z Oceanem Atlantyckim.
Ferdynand Magellan
Kolejny wielki odkrywca, którego nie można pominąć w tym zestawieniu, to Ferdynand Magellan. W końcu wyprawa pod dowództwem portugalskiego żeglarza jako pierwsza opłynęła Ziemię.
Magellan urodził się w 1480 roku. Pierwszy raz wypłynął na otwarte morze w wieku 25 lat, gdy wyruszył do Indii. W 1513 roku dopłynął do Maroka, ale dwa lata później został zwolniony z królewskiej służby. W 1517 roku zrzekł się obywatelstwa i wyruszył do Hiszpanii. Zyskując przychylność tamtejszego monarchy, rozpoczął przygotowania do wyprawy, której celem było odnalezienie krótszej drogi morskiej do Wysp Korzennych.
20 września 1519 roku z portu San Luca de Barrameda wyruszyła wyprawa składająca się z pięciu statków. 6 grudnia flotylla osiągnęła brzeg Brazylii. Zimę załoga spędziła w Patagonii. 1 listopada 1520 roku Magellan odkrył przesmyk, który nazwał Cieśniną Wszystkich Świętych. Dziś ten obszar nosi nazwę na cześć swojego odkrywcy.
7 kwietnia 1521 roku żeglarz dotarł do wyspy Cebu. Udało mu się nawiązać stosunki handlowe z radżą Humabon, któremu obiecał pomoc w walce z przeciwnikami. W dowód wdzięczności ten przyjął chrzest, jednak władca sąsiedniej wyspy Mactan sprzeciwił się woli radży. Magellan wystąpił przeciwko niemu na czele 50-osobowego oddziału.
Garstka Hiszpanów nie miała jednak szans w starciu z wojownikami dysponującymi ogromną przewagą liczebną. 27 kwietnia 1521 roku Ferdynand Magellan poległ. 6 września 1522 roku do Hiszpanii wrócił jedyny okręt, który przetrwał trudy niemal 3-letniej wyprawy.
