Osiem tysięcy lat temu w dżunglach południowej Azji żył nieduży ptak, który zakładał gniazda w gąszczu, a żerował na otwartych terenach. Samiec miał charakterystyczny czerwony grzebień i lśniący czarny ogon. Samica była mniejsza i bardziej jednolicie ubarwiona. Składała od 8 do 12 jaj, z których pisklęta wylęgały się już po trzech tygodniach.
To, że ptaki te latały rzadko i raczej nisko, a ich jaja były pożywne, prawdopodobnie zachęciło naszych praprzodków do ich udomowienia. Dzisiaj mają już naukową nazwę – to kury bankiwa (Gallus gallus). Kura bankiwa uważa się za przodka kury domowej.
Ile ras kur jest na świecie?
Jeśli patrzeć na liczby, kury osiągnęły ogromny sukces ewolucyjny. Obecnie na Ziemi jest ich prawie dwadzieścia miliardów. W absolutnej większości są to jednak zwierzęta hodowane przez ludzi na żywność. Mało przypominają swojego kolorowego praprzodka – są to białe kury rasy Leghorn.
Jednak kura kurze nierówna. Od czasu udomowienia ludzie często krzyżowali kury różnych ras, a nawet pochodzące z różnych kontynentów. W rezultacie na świecie mamy obecnie ponad dwieście różnych ras kur, różniących się wielkością, upierzeniem, nośnością. A także kolorem składanych jaj.
Od czego zależy kolor jaj?
To, jakiego koloru będzie skorupka jajka składanego przez kurę, zależy od jej rasy. Czyli – od genów. A te pozwalają wyprodukować kurom jaja w najrozmaitszych kolorach.
Jedną ze sławniejszych kurzych ras jest Marans. Pochodzi z Francji, a jaja, jakie znosi, mają ciemnobrązowy kolor, niekiedy przypominający czekoladę. Z kolei w holenderskiej wiosce Welsum na początku XX wieku wyhodowano rasę kur, która składa brązowe nakrapiane jajka.
To jednak nic w porównaniu z osiągnięciem kur Araukana. Ta rasa kur, która pochodzi z dzisiejszego Chile, daje jaja barwy turkusowej. Podobne do niej jaja składają kury Ameraucana (wyhodowane z Araukan w latach 70. XX w. w Stanach Zjednoczonych). Z kolei kury Olive Egger składają jaja zielone, w odcieniu oliwkowym.
Czy z wyglądu kury można wywnioskować, jakiego koloru jaja złoży?
Istnieje pewna wskazówka, pozwalająca domyślić się barwy jaja już na podstawie wyglądu kury. Są nią kurze płatki uszne, czyli fałdy skóry, które znajdują się po bokach jej głowy. Ich kolor wskazuje, jakiej barwy jaja będzie znosić kura.
Co istotne, kolor skorupki nie ma żadnego związku z jakością jaj. Co prawda zdarza się, że jajka o odmiennych barwach skorupek różnią się pod względem wartości odżywczej. Jednak wynika to ze specyficznych wymogów przy hodowli konkretnych ras. Kury znoszące brązowe jaja wymagają lepszych pasz niż Leghorny, co przekłada się na wyższą jakość ich jaj.
Jaki ptak składał największe jaja na świecie?
Waga przeciętnego kurzego jaja wynosi 50–70 gramów. Jednak w Księdze Rekordów Guinnessa istnieje zapis o jaju ważącym 454 g, które kura lasy Leghorn złożyła w 1956 r. w amerykańskim stanie New Jersey. Miało podwójne żółtko i podwójną skorupkę.
Inne kraje mają swoje rekordy. Australia chwali się 200-gramowym kurzym jajem. Natomiast sześć lat temu w Niemczech pewna kura złożyła jajko o wadze 184 gramów. Było dwa razy większe od przeciętnego kurzego jaja.
Te rekordy to jednak nic w porównaniu z rekordzistami w całej gromadzie ptaków. Z żyjących pierwsze miejsce zajmuje struś, z jajami ważącymi nawet półtora kilograma. Jeśli chodzi o zwierzęta wymarłe, wygrywa mamutak. Ten mierzący trzy metry nielotny ptak żył na Madagaskarze do ok. 1000 roku n.e. Jego jaja, które zachowały się do dziś, mają 30 cm długości i ważą 10 kg.
Mówiąc o rekordzistach, nie sposób nie wspomnieć o ptakach kiwi. Składają one największe jaja w stosunku do swojej masy ciała (od 15 do 20 proc.)
Źródło: Michigan State University, Science Direct, guinnessworldrecords.com.
