Postęp w wielu dziedzinach nauki umożliwia badaczom coraz lepsze poznanie nie tylko otaczającego nas świata, ale także świata, który dawno przeminął. Naukowcy od wielu lat mają do dyspozycji rozwiązania technologiczne, która pozwalają im przeprowadzać niezwykle szczegółowe analizy i badania. Właśnie dlatego współcześnie potrafimy m.in. zobaczyć, jak wyglądali nasi przodkowie. Wszystko dzięki nowoczesnym rekonstrukcjom czaszek i twarzy.

Naukowcy zrekonstruowali twarz 16-letniej kobiety

Tak było np. w przypadku Zuzu. Dzięki obrazowaniu CT (tomografii komputerowej) archeolodzy zrekonstruowali wygląd człowieka, który żył w Brazylii ok. 9600 lat temu. Z kolei w 2022 roku badacze dokonali rekonstrukcji twarzy kobiety z epoki kamienia, która zamieszkiwała współczesne Czechy ponad 31 tys. lat temu. A to zaledwie dwa przykłady spośród wielu ostatnich osiągnięć naukowców.

Tym razem badacze postanowili jednak pójść o krok dalej. Oprócz zrekonstruowania wyglądu człowieka z czasów wczesnego średniowiecza spróbowali odtworzyć również jego styl życia i losy, aby stworzyć pełen obraz danej osoby. Na tapet trafiła 16-letnia anglosaska kobieta, którą pochowano w Trumpington, niedaleko Cambridge w Anglii.

Nastolatka żyła w VII wieku n.e., a jej grobowiec został odnaleziony w 2011 roku. Została pochowana wraz z niezwykle rzadkim krzyżem wykonanym ze złota i inkrustowanym granatami, który został nazwany krzyżem Trumpington od miejsca odkrycia. Młoda kobieta została pochowana w drewnianym łożu. Wśród wyposażenia grobu archeolodzy odnaleźli żelazny nóż, châtelaine (drogocenny wyrób jubilerski ze średniowiecza) oraz kilka szklanych koralików, które były częścią innej biżuterii.

Dieta kobiety uległa zmianie po przeprowadzce do Anglii

Zespół naukowców z Anglii dokonał rekonstrukcji twarzy nastolatki na podstawie analizy jej czaszki. Za cały proces odpowiadał Hew Morrison. Wykorzystał pomiary czaszki kobiety i wyniki badań izotopowych kości i zębów przeprowadzonych przez dr Sama Leggetta, dr Alice Rosę i dr Emmę Brownlee.

Okazało się bowiem, że kobieta nie urodziła się na obszarze Wysp Brytyjskich, a przeprowadziła się do Anglii z Europy kontynentalnej. A dokładnie z regionu Alp, prawdopodobnie z południowych Niemiec. Miała wówczas 7 lat. 

Rekonstrukcja twarzy nastolatki, którą pochowano niedaleko Cambridge / fot. Hew Morrison

Grupa badaczy odkryła, że zaraz po przybyciu dziewczynki do Anglii zmianom uległa m.in. jej dieta. Naukowcy stwierdzili, że przyswajała znacznie mniejszą ilość białka. – Była dość młodą dziewczyną, kiedy przeprowadziła się prawdopodobnie z części południowych Niemiec, w pobliżu Alp, do bardzo płaskiej części Anglii. Prawdopodobnie źle się czuła i przebyła długą drogę do zupełnie nieznanego miejsca, gdzie nawet jedzenie było inne. To musiało być dla niej przerażające – twierdzi Dr Leggett, badaczka z Uniwersytu w Edynburgu.

Kobieta mogła być częścią wczesnochrześcijańskiego ruchu misjonarskiego

Wcześniejsza analiza wykazała, że młoda dziewczyna cierpiała na poważną chorobę, która nie została jeszcze zidentyfikowana. Jednak dokładna przyczyna jej śmierci wciąż pozostaje nieznana. Faktem jest to, że jej dieta zmieniła się zaraz po przybyciu do Anglii. To sugeruje, że zmianie mógł ulec również jej styl życia, co ostatecznie pośrednio przyczyniło się do zgonu.

Ozdobny krzyż Trumpington jest jednym z pięciu, które kiedykolwiek odkryto w Wielkiej Brytanii. Datuje się go na VI–VII wiek. Naukowcy twierdzą, że dziewczynka była jedną z pierwszych osób na Wyspach, które były wyznania chrześcijańskiego. Naukowcy przypominają, że dopiero w 597 r. n.e. papież Grzegorz I Wielki wysłał św. Augustyna do Anglii z misją nawracania pogańskich królów anglosaskich. Proces ten trwał nawet kilkadziesiąt lat, zanim religia ta zaczęła zdobywać większą popularność w Wielkiej Brytanii.

Krzyż Trumpington / fot. University of Cambridge Archaeological Unit

– Wygląda na to, że była częścią elitarnej grupy kobiet, które prawdopodobnie podróżowały z Europy kontynentalnej w VII wieku. Kim dokładnie były, pozostaje na razie tajemnicą. Czy były to polityczne wysłanniczki, czy może oblubienice głoszące wiarę w Chrystusa? Tego nie wiemy – przyznają autorzy odkrycia.

Kobiety Kościoła we wczesnym średniowieczu

Z apokryfów i starochrześcijańskich pism wiadomo, że na przełomie starożytności i średniowiecza, chrześcijaństwo charakteryzowało się względnym równouprawnieniem. Kobiety również sprawowały funkcję opatów, duchownych, żyły w zakonach, a nawet pełniły posługę misjonarską. Świadczy o tym również fakt dużej liczby męczennic w historii Kościoła. Co ciekawe, pierwotne normy życia zakonnego obowiązywały w ten sam sposób mężczyzn i kobiety. Wiele lat później wszystko się zmieniło.

– To intrygujące odkrycie, które rzuca nowe światło na naszą wiedzę o tym okresie. Nasze badania sugerują przemieszczenie się niewielkiej grupy młodych, elitarnych kobiet związanych z Kościołem, które pochodziły z górzystego obszaru Europy kontynentalnej, do regionu Cambridge w trzecim kwartale VII wieku – mówi dr Sam Lucy, specjalista w dziedzinie pochówków anglosaskich z Newnham College w Cambridge. Warto przypomnieć, że w ubiegłym roku naukowcy odnaleźli bardzo podobny pochówek z tego samego okresu. Należał do kobiety, która prawdopodobnie była średniowieczną opatką.

Źródło: University of Cambridge

Szukasz więcej fascynujących informacji na temat świata roślin i zwierząt, odkryć archeologicznych i nieskończonego Wszechświata? Zaprenumeruj magazyn „National Geographic Polska". Najnowszą ofertę znajdziesz na tej stronie.