Poznań to metropolia, która uchodzi za jedną z najciekawszych na turystycznej mapie kraju. Jednak piękno Polski można dostrzec na każdym jej kroku. Dlatego zaglądamy znowu w głąb Wielkopolski. Znajdziemy tutaj wiele urokliwych mniejszych miejscowościach, w których poczujemy niesamowitą atmosferę i poznamy niezwykle pasjonujących ludzi. Poniżej przedstawiamy najciekawsze informacje o jednej z nich – Pyzdrach.

Najważniejsze informacje o Pyzdrach

Pyzdry to niewielkie miasto w środkowo-zachodniej Polsce, znajdujące się w granicach województwa wielkopolskiego. Położone jest 120 km na wschód od Poznania – wojewódzkiej stolicy – oraz niecałe 60 km od Kalisza. Miasto znajduje się na wysokiej skarpie nadwarciańskiej, która wita przyjezdnych urzekającą i malowniczą panoramą, zaliczającą się do jednych z najładniejszych w kraju.  

Gmina o tej samej nazwie funkcjonuje w obszarze powiatu wrzesińskiego. Powierzchnia miasta wynosi 12 km kw, natomiast całej gminy 138 km kw. Według aktualnych danych, zamieszkiwana jest przez około 3,5 tys mieszkańców. Obecny herb Pyzdr został odwzorowany na podstawie XIV-wiecznej pieczęci. Przedstawia księcia Bolesława Pobożnego oraz dwie postacie trzymające winne gałązki.  

Jak dotrzeć do Pyzdr? Niestety, mimo bliskich odległości od większych miast nie dotrzemy tutaj za pomocą komunikacji kolejowej. Wybierając się do Pyzdr musimy skorzystać z samochodu lub pomocy autobusów, które kursują tutaj z Wrześni. Oczywiście można także skorzystać z drogi wodnej i wybrać ten kierunek podczas spływów kajakowych.  

Historia Pyzdr 

Kto by przypuszczał, że tak małe miasteczko skrywa wielką historię, o której nie każdy z nas słyszał. Dzieje Pyzdr zainteresują nie tylko fanów historii, ale każdego, kto odwiedzi tę część Polski. To właśnie tutaj odbywały się zjazdy książąt i królów, wydawano akty królewskie i zwoływano wiece rycerstwa oraz szlachty.

Poznaj mało znane ciekawostki na temat historii Pyzdr:

  1. Pyzdry są jednym z najstarszych grodów, a ich początki sięgają aż czasów prasłowiańskich. Rozlewiska dwóch rzek – Warty i Prosny – z niedostępnymi wyspami stanowiły dogodne i stosunkowo bezpieczne miejsce do osiedlenia się ludzi. Podczas wędrówek kupców i podróżników z południa Europy rzeki stanowiły szlaki oraz drogowskazy, dlatego często w ich okolicach budowano osady. Trudne do pokonania brzegi Warty spowodowały że tereny nazywano m.in. „pistrinum”, co z łaciny oznaczało miejsce niewygodne lub bardzo przykre. 
  2. Najstarszą wzmiankę o Pyzdrach znajdziemy w kronice wielkopolskiej z 1232 roku. Odnosiła się ona do najazdu Henryka Brodatego na te tereny podczas walk wielkopolsko-śląskich. 
  3. Istnieje legenda, która opowiadana jest przez mieszkańców z pokolenia na pokolenie. Jej historia opowiada o dwóch książętach, Przemysławie I oraz Bolesławie Pobożnym, którzy na terenie obecnych Pyzdr znaleźli i pili wodę ze źródełka. Radując się tym faktem wykrzykiwali „pij zdrój”, co mogło być początkiem nazwy miasta. 
  4. Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1257 roku, kiedy było ono własnością księcia Bolesława Pobożnego. Nadał on mu prawo lokacyjne na warunkach magdeburskich. 
  5. W 1331 roku lokalni mieszkańcy poświęcili swoje życie i dobytki ratując z opresji przyszłego króla Kazimierza Wielkiego. Informacja o jego pobycie w Pyzdrach dotarła do Krzyżaków. Chcąc go pojmać, najechali na miasto. Tutaj mamy do czynienia z kolejną legendą, mówiąca o podziemnym korytarzu znajdującym się pod Wartą, dzięki któremu udało mu się uciec. Rozwścieczeni porażką Krzyżacy splądrowali doszczętni miasto i odebrali życie wielu mieszkańcom. 
  6. Osiem lat później Kazimierz Wielki w ramach wdzięczności odbudował Pyzdry. Dodatkowo postawił zamek królewski, który, niestety, nie dotrwał do ówczesnych czasów. Zostały tylko ślady jego obecności. 
  7. Dzięki Jankowi z Czarnkowa dowiadujemy się o pierwszym wystrzale z armaty w dziejach Polski, podczas wojny domowej między rodami Grzymalitów i Nałęczów w 1383 roku. Walka rozgrywała się o rękę córki Ludwika Węgierskiego oraz przejęcie tronu. Jak głoszą kroniki, pierwszą ofiarą ostrzału był pleban Mikołaj z Biechowa, który „od tego uderzenia padł on i natychmiast wyzionął ducha”. 
  8. Podczas rozbiorów Pyzdry trafiły w ręce zaboru pruskiego i stały się bardzo ważnym ośrodkiem na mapie zaborców, przez co zyskały funkcję miasta powiatowego. Do dzisiaj widać niemiecki wpływ w urbanizacji miasta, rozkładu ulic i rozmieszczeniu budynków. 
  9. Po Kongresie Wiedeńskim miasto przejmują Rosjanie, przez co Pyzdry tracą na dalszym rozwoju i podupadają. 

Z czego słyną Pyzdry? 

Pyzdry kuszą na wiele sposób. Z jednej strony malownicze tereny i niesamowita przyroda, a z drugiej intrygująca nazwa i niezwykle ciekawa wielowiekowa historia. Z czego jeszcze znane jest to wielkopolskie miasteczko?  

Pyzdry słyną przede wszystkim z tego, że są wystrzałowe – dosłownie i w przenośni. Jak wspominaliśmy wcześniej właśnie tutaj po raz pierwszy w Polsce użyto armaty podczas wojny domowej w 1383 roku. Wystrzały z tej właśnie broni czy innych artylerii prochowych słychać co roku podczas lokalnego święta znanego pod nazwą „Wystrzałowe Pyzdry”. W mieście organizowany jest wówczas duży festyn, podczas którego odbywają się pokazy rekonstrukcyjne. Zabawie towarzyszą różne dodatkowe atrakcje w postaci koncertów, konkursów strzeleckich, zabaw tanecznych czy pokazu fajerwerków. 

Pyzdry są punktem na mapie Szlaku Piastowskiego, jednej z najstarszych polskich tras turystycznych. Dzięki niemu jesteśmy w stanie poznać historię ludzi, którzy budowali nasze państwo. Znajdziemy odpowiedzi na pytania, gdzie i kiedy stworzono Polskę oraz odwiedzimy ciekawe miejsca związane z początkami naszego kraju. Start trasy znajduje się w Poznaniu, a jej centralna część ma swoje miejsce w Gnieźnie. 

Jednocześnie Pyzdry znajdziemy także jako pinezkę na trasie Wielkiej Pętli Wielkopolski – czyli najdłuższym znakowanym szlaku turystyki wodnej. Jego łączna długość wynosi aż 690 km, obejmując rzekę Wartę i Noteć, połączonych licznymi jeziorami oraz kanałami. Świetnie przygotowana przystań chętnie wita przyjezdnych, a dodatkowo kolejny mural cieszy oko. Dużą popularnością odznacza się możliwość złapania wiatru w żagle i  wynajęcia łódki na rejs po okolicznych terenach. 

Fani pieszych wędrówek oraz rowerowych wypraw również będą ukontenowani, bowiem Pyzdry leżą na terenach Puszczy Pyzdryckiej. Atrakcyjność tego miejsca opiera się na wodzie i lasach ale także na kulturze, tradycjach i krajobrazie ukształtowanym przez różne fale osadników. W okolicy znajduje się również dużo sadów, które produkują lokalne przysmaki. 

Pyzdry to nie tylko walory turystyczna, ale także ludzie, którzy starają się jak najlepiej przybliżyć historię tego miejsca każdemu przyjezdnemu. Burmistrz miasta oraz kustosz muzeum regionalnego, którzy od lat mocno angażują się w rozwój lokalnej turystyki, są tego najlepszym przykładem. 

Widok na kościół w Pyzdrach (Fot. T. Wozniak / Shutterstock)

Atrakcje Pyzdr

Atrakcje Pyzdr i okolic to ogromny i, co najważniejsze, wciąż nieodkryty potencjał turystyczny. Piękny bulwar nadrzeczny został przemyślany tak, aby móc zobaczyć wszystkie najważniejsze punkty miasta. 

Poznaj listę miejsc wartych odwiedzenia: 

Mural

Imponujący rozmiarem mural to pierwsza rzecz, która rzuca się w oko przy przyjeździe do miasta. W tym miejscu najlepiej rozpocząć swoją wycieczkę i pyzdrską przygodę. Znajduje się on na ścianie miejskiej hali widowiskowo-sportowej i zajmuje powierzchnię 330 m kw.

Przedstawia wydarzenia historyczne oraz obiekty, które były ich częścią. Dla ciekawostki dodam, że wielkopolska miejscowość w swoich zamierzchłych czasach bardzo mocno piętnowała kobiety, które uważano za czarownice. 

Dom podcieniowy  

Najstarszy budynek mieszkalny w Pyzdrach pochodzi z 1768 roku. Znajduje się na rogu ogromnego rynku, który również wart jest zobaczenia. Niegdyś był obiektem prywatnym, ale na całe szczęście trafił w ręce gminy, która bardzo dobrze się nim zaopiekowała.

Dzięki temu Ministerstwo Kultury nagrodziło dom pierwszym miejscem w konkursie na „Zabytek zadbany” w 2022 roku. Oprócz wystawy muzealnej związanej z Szlakiem Piastowskim znajduje się tutaj kawiarnia z cukiernią. Można na spokojnie delektować się kawą i szneką z glancem. 

Kościół pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela  

Za czasów Kazimierza Wielkiego zamek w Pyzdrach wznosił się dumnie na skarpie miasta. Dzisiaj pozostały nieliczne ślady. W jego miejscu stoi obecnie dawny klasztor i kościół franciszkanów, którzy osiedlili się tutaj już w XII wieku. Fragmenty jednej z najbardziej charakterystycznych budowli pochodzą nawet z 1339 roku.

W środku znajdziemy pozostałości fresków z XIV wieku. W klasztornych murach znajduje się także kolejna filia Muzeum Regionalnego Ziemi Pyzdrskiej, w której znajdziemy ekspozycje poświęcone pierwszemu wystrzałowi z armaty. 

Ulica Nadrzeczna

Wychodząc z klasztoru mamy piękny widok z góry na ulicę Nadrzeczną. Znajduje się tam kilka kamieniczek z odnowionymi fasadami. Autorami odświeżonej elewacji jest ekipa, której zawdzięczamy „mural ze Śródki” w Poznaniu.

Na dół możemy zejść po 50-stopniowych schodach, na których znajduje się imponująca mozaika złożona z ponad 50 tysięcy kawałków. Jest jedną z największych w Wielkopolsce. Naprzeciw kamieniczek znajduje się także hitlerowski bunkier na paliwo, zbudowany ze zdewastowanych nagrobków cmentarza żydowskiego. 

Wiatrak Holender  

Spacerując nadrzeczną promenadą dotrzeć można do ostatniego punktu, ale nie mniej ważnego. Zrewitalizowany wiatrak holenderski to wisienka na torcie. Nietypowy widok, ponieważ w tym rejonie królowały zdecydowanie „koźlaki”.

Murowany obiekt znajduje się na wzgórzu nad miastem i, co najważniejsze, jest jednym z niewielu w pełni działających wiatraków w Polsce. Bogata oferta edukacyjna  i możliwość jego uruchomienia to niesamowita okazja, aby poznać proces wyrobu mąki i chleba.


Wiatrak w Pyzdrach (Fot. M. Rychter / Shutterstock)

Gdzie zatrzymać się w okolicy Pyzdr? 

Pyzdry to przede wszystkim bogata oferta agroturystyczna. Doskonałym pomysłem na odpoczynek będzie położony w gminie Nowe Miasto nad Wartą Folwark Konny Hermanów.   

Obiekt, przepełniony gościnnością oraz ogromną pasją właścicieli, w swojej ofercie posiada aż 80 miejsc noclegowych oraz rewelacyjną kuchnię lokalną, która wchodzi w skład Sieci Dziedzictwa Kulinarnego Wielkopolski. Osoby ceniące wypoczynek typu slow life z pewnością powinny zapamiętać ten adres. 

Jednak jak wskazuje nazwa, priorytetem są tutaj konie, a jest ich ponad 60! Chętni mogą pod okiem instruktorów spróbować swoich sił w siodle, albo zapisać się na obozy konne.