Od 24 lutego 2022 roku w Ukrainie trwa inwazja Rosji na terytorium tego kraju. Rosjanie atakują nie tylko infrastrukturę strategiczną. Celem ataków padają budynki mieszkalne i strefy zamieszkałe przez cywilów. Wojna (która de facto w kraju trwa od 2014 roku) to również dramat dziedzictwa kulturowego tego kraju. Ostatnie badania opublikowane w czasopiśmie „Antiquity” wykazały, że ukraińskie zabytki i stanowiska archeologiczne są niszczone w tempie niespotykanym od II wojny światowej tempie.
Wykopaliska na nekropolii z początków Rusi Kijowskiej
Niektóre wykopaliska musiały zostać wstrzymane, głównie ze względu na bombardowania. Naukowcy z Ukraińskiego Instytutu Archeologii prowadzili badania na cmentarzysku z XI wieku. Nekropolia znajdowała się we wsi Ostriwie, na południe od Kijowa. Została odkryta już w 2017 roku, a wykopaliska trwały tam aż do momentu eskalacji wojny w 2022 r.
Główni autorzy wykopalisk, Wsiewołod Iwakin i Wiaczesław Baranow, ostatnio zaprezentowali swoje badania z cmentarzyska w Amerykańskim Instytucie Archeologicznym. Spotkanie odbyło się w dniach 4–7 stycznia w Chicago. Archeolodzy poinformowali, że w ciągu 5 lat badań udało im się odkryć 107 pochówków ludzi z przełomu X i XI wieku.
Tajemnicze praktyki pogrzebowe
Naukowcy zwrócili uwagę na wyjątkowy sposób pochówku zmarłych. Mężczyzn w grobach składano wraz z toporami, grotami włóczni, a niekiedy także z mieczami. Natomiast szkielety kobiet miały na szyjach nietypowe poskręcane pierścienie z brązu, które przypominały sznury.
Portal Live Science podaje, że ukraińscy naukowcy podczas konferencji opisali odkryte przez nich praktyki pogrzebowe. Według badaczy zmarłych ułożono w tradycyjny sposób, w pozycji leżącej na plecach z wyciągniętymi kończynami. W większości grobów znajdowały się pozostałości drewnianych trumien. W niektórych grobach odkryto pozostałości ofiar pogrzebowych.
Co ciekawe, było to głównie jedzenie. W pojemnikach, które znajdowało się u stóp zmarłych odkryto kości kurczaków i skorupki jaj. Tylko niektórych ludzi pochowano z bardzo cennymi przedmiotami. To między innymi pierścionki i bransoletki z brązu, broszki i naszyjniki z muszli.
Zmarli mogli pochodzić z regionu Bałtyku
Ukraińscy archeolodzy odnaleźli także kamienny ołtarz, który mógł być wykorzystywany do rytuałów chrześcijańskich lub nawet przedchrześcijańskich. Autorzy odkrycia twierdzą, że niektóre zabytki są podobne do tych, które odnaleziono w regionie Bałtyku. To sugeruje, że część osób pochowanych na cmentarzu mogła pochodzić z tego regionu.
Naukowcy postawili hipotezę, że pogrzebane na cmentarzu osoby, mogły być najemnikami lub wojownikami walczącymi dla Rusi Kijowskiej. To średniowieczne państwo, które istniało m.in. na terytorium dzisiejszej Ukrainy. Pierwsze wzmianki o księstwie pochodzą z IX wieku. Najstarsze źródło „Powieść minionych lat” wskazuje, że państwo powstało ok. 862 roku.
Rządzone było przez dynastię Rurykowiczów pochodzenia wareskiego. Kraj zamieszkiwany był przez plemiona wschodniosłowiańskie, z których w okresie późniejszym powstały narody rosyjski, ukraiński i białoruski. Centrum państwa ruskiego zostało w roku 882 przeniesione z Nowogrodu do Kijowa.
Kiedy powstała Ruś Kijowska?
Historycy wskazują, że pomimo tego, iż dominującą grupą ludności Rusi była od początku ludność słowiańska, to jednak jej powstanie wiązane jest z Waregami. Czyli skandynawskimi wikingami, którzy prowadzili handel na szlaku aż do Morza Czarnego.
Okres świetności Rusi Kijowskiej przypada na okres rządów Włodzimierza Wielkiego, który panował w latach 960–1015. Za jego czasów Ruś przyjęła chrzest w 988 roku. Późniejszy władca Jarosław Mądry również prowadził politykę, która przyczyniła się do umocnienia królestwa. Ukraińscy naukowcy sugerują, że wojownicy z cmentarzyska mogli służyć jednemu z tych dwóch władców.
Teza o bałtyckim pochodzeniu zmarłych z cmentarza ma jednak jedną nieścisłość. Archeolodzy przypomnieli, że plemiona bałtyckie miały w zwyczaju kremację swoich zmarłych. Co ważne, żaden z grobów w Ostriwie nie był pochówkiem kremacyjnym. Badacze podejrzewają jednak, że zmiana praktyki mogła wynikać z tradycji, która wówczas obowiązywała na terytorium Rusi Kijowskiej, a która związana była z chrystianizacją regionu.
Źródło: Live Science.
