Nasz kraj skrywa wiele niepozornych, za to niezwykle cennych skarbów przyrody. Jaskinie w Polsce nie są ani najdłuższe, ani najgłębsze, ale od zawsze fascynują naukowców i eksploratorów. Jeziora w Polsce nie należą do największych i najgłębszych na świecie, ale ich tajemnicza toń tworzy niesamowicie piękny krajobraz, który urzeka i hipnotyzuje. Podobnie wygląda kwestia polskich rzek. Pod względem długości daleko im do światowych (a nawet europejskich) rekordzistów, ale nie sposób odmówić im piękna. Oto największe rzeki w Polsce.
Wisła
Wisła w Krakowie / fot. Jakub Porzycki/NurPhoto via Getty Images
Nasze zestawienie otwiera jej wysokość Wisła – niekwestionowana królowa polskich rzek. Mierzy aż 1047 km, co czyni ją najdłuższą rzeką w Polsce.
- Ogólna długość: 1047 km;
- Długość w Polsce: 1047 km;
- Powierzchnia dorzecza w Polsce: 168775 km²;
- Średni przepływ: 1080 m³/s.
Źródła najdłuższej polskiej rzeki znajdują się na zboczach Baraniej Góry (Beskid Śląski). Mowa o Czarnej Wisełce (południowy stok, 1150 m n.p.m.) i Białej Wisełce (północno-zachodni stok, 1100 m n.p.m.). Oba potoki łączą się w zbiorniku Wisła-Czarne, ale nie wypływa z niego Wisła, tylko Wisełka. Swoją właściwą nazwę królowa polskich rzek zyskuje dopiero w miejscu, w którym łączy się z potokiem Malinka.
Stamtąd rzeka zmierza na północ, przepływając przez wiele miast, w tym przez największe metropolie, jak choćby Kraków, Warszawa czy Gdańsk. Swój bieg przez Polskę kończy w Zatoce Gdańskiej, gdzie uchodzi do Bałtyku.
Jaka jest najgłębsza rzeka w Polsce? Czy to także Wisła? Trudno odpowiedzieć na to pytanie, bo głębokość polskich rzek nie jest wartością stałą. Większość z nich zasilana jest przede wszystkim przez wody opadowe i roztopowe. Polska już od jakiegoś czasu stoi na krawędzi suszy hydrologicznej, co ma wyraźne odzwierciedlenie w stanie wody w rzekach. Zdarza się, że w porze letniej, głębokość Wisły w niektórych miejscach obniża się do 45 cm.
Odra
Odra we Wrocławiu / fot. Getty Images
Drugie miejsce na liście zajmuje mierząca 854 km Odra.
- Ogólna długość: 854 km;
- Długość w Polsce: 742 km;
- Powierzchnia dorzecza w Polsce:106043 km²;
- Średni przepływ: 567 m³/s.
Odra zajmuje drugą pozycję, ale należy podkreślić, że jej polski odcinek mierzy „zaledwie” 742 km, a to mniej niż wynosi długość trzeciej w zestawieniu Warty. Polski odcinek, bo Odra rozpoczyna swój bieg Czechach. Źródło rzeki wybija na południowo-wschodnim stoku Fidlovego kopca (Góry Odrzańskie), na wysokości 634 m n.p.m. Odra przepływa przez pięć województw i „zahacza” o kilka dużych miast, w tym o Opole, Wrocław i Szczecin. W Zalewie Szczecińskim uchodzi do Bałtyku.
Warto wspomnieć, że dawniej Odra mierzyła ponad 1000 km, jednak w następstwie regulacji jej długość uległa skróceniu.
Warta
Ujście Warty / fot. Arterra/Universal Images Group via Getty Images
Kolejne miejsce na naszej liście zajmuje mierząca 808 km Warta. Pod względem długości w Polsce, przewyższa sklasyfikowaną na drugim miejscu Odrę, ale ma mniejszą powierzchnię dorzecza.
- Ogólna długość: 808 km;
- Długość w Polsce: 808 km;
- Powierzchnia dorzecza w Polsce: 54520 km²;
- Średni przepływ: 216 m³/s.
Źródło rzeki znajduje się w Kromołowie (obecnie dzielnica Zawiercia), w kaplicy św. Jana Nepomucena. Dalej płynie wzdłuż Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, by w Częstochowie skręcić w kierunku Wyżyny Wieluńskiej. Tam pokonuje kilka przełomów, by ostatecznie obrać kierunek północny i w Kostrzynie nad Odrą stać się największym dopływem Odry.
Bug
Tuż za podium uplasował się mierzący 772 km Bug.
- Ogólna długość: 772 km;
- Długość w Polsce: 587 km;
- Powierzchnia dorzecza w Polsce: 19239 km²;
- Średni przepływ: 155 m³/s.
Źródło rzeki znajduje się w Werchobużu, w północnej części Wyżyny Podolskiej (Ukraina). Mniej więcej w połowie swojej długości staje się granicą Polski z Ukrainą i Białorusią. Bieg kończy w województwie mazowieckim, gdzie wpływa do Jeziora Zegrzyńskiego, czyli do sztucznego zbiornika retencyjnego na Narwi.
Warto wspomnieć, że we wsi Zosin, koryto Bugu jest najdalej wysuniętym na wschód fragmentem Polski.
Narew
Kolejne miejsce w naszym zestawieniu zajmuje Narew – rzeka mierząca 484 km.
- Ogólna długość: 484 km;
- Długość w Polsce: 448 km;
- Powierzchnia dorzecza w Polsce: 53846 km²;
- Średni przepływ: 313 m³/s.
Źródła jednej z najdłuższych rzek w Polsce znajdują się na Białorusi, a dokładnie – w uroczysku Orłowo, mieszczącym się na wschodzie Puszczy Białowieskiej. Do Polski wpływa w obszarze Siemianówki.
Narew to niezwykle malownicza rzeka, która tworzy rozległe torfowiska, bagna i doliny. Jej najpiękniejszy fragment, gdzie koryto jest splątane i tworzy duże trzcinowiska, to tzw. „polska Amazonia”. Mowa o odcinku między Surażem a Rzędzianami, gdzie dolina została objęta ochroną w ramach Narwiańskiego Parku Narodowego.
Przez lata sądzono, że Narew wpada do Bugu. Należy jednak podkreślić, że to Narew płynie prosto, a Bug wpada do jej koryta niemal pod kątem prostym. W 1963 roku, w miejscowości Dębie wybudowano tamę oddzielającą rzekę. Tak powstało Jezioro Zegrzyńskie. 20 km poniżej zapory, w Nowym Dworze Mazowieckim, Narew uchodzi do Wisły.
San
Kolejne miejsce na liście najdłuższych rzek w Polsce zajmuje mierzący 443 km San.
- Ogólna długość: 443 km;
- Długość w Polsce: 443 km;
- Powierzchnia dorzecza w Polsce: 14426 km²;
- Średni przepływ: 129 m³/s.
Źródła Sanu mieszczą się na terytorium Ukrainy, na wschodnim zboczu Piniaszkowego (Bieszczady Zachodnie, 925 m n.p.m.). Tablica informacyjna, która wskazuje źródło Sanu, została błędnie umieszczona na polsko-ukraińskim pograniczu (monolit graniczny 224). Należy jednak podkreślić, że znajduje się tam źródło pierwszego lewego dopływu rzeki.
Malowniczy San przepływa przez Bieszczady, Pogórze Środkowobeskidzkie, Bramę Przemyską i Kotlinę Sandomierską. Na północ od Sandomierza uchodzi do Wisły.
Warto wspomnieć, że na odcinku 54 km rzeka stanowi polsko-ukraińską granicę.
Noteć
Kolejna wielka rzeka w Polsce to mierząca 388 km Noteć.
- Ogólna długość: 388 km;
- Długość w Polsce: 388 km;
- Powierzchnia dorzecza w Polsce: 17302 km²;
- Średni przepływ: 76,6 m³/s.
Noteć rozpoczyna swój bieg na Pojezierzu Kujawskim. Źródło rzeki znajduje się w gminie Chodecz, między wsiami Bogołomia i Szczecin. Stamtąd obiera kierunek południowo-zachodni. Przepływa przez trzy województwa: kujawsko-pomorskie, wielkopolskie i lubuskie. W Nakle Noteć łączy się z Kanałem Bydgoskim. Tam staje się ważną częścią drogi wodnej Wisła-Odra. Nieopodal Gorzowa Wielkopolskiego, we wsi Santok, wpływa do Warty.
Pilica
Ostatnią trójkę największych rzek w Polsce otwiera mierząca 319 km Pilica.
- Ogólna długość: 319 km;
- Długość w Polsce: 319 km;
- Powierzchnia dorzecza w Polsce: 9258 km²;
- Średni przepływ: 47,4 m³/s.
Malownicza Pilica rozpoczyna swój bieg w miasteczku o tej samej nazwie (powiat zawierciański). Żeby znaleźć źródło rzeki, trzeba udać się na osiedle Wilcze Doły. Rzeka przepływa przez Wyżynę Krakowsko-Częstochowską, Niziny Środkowopolskie i Nizinę Środkowomazowiecką. Przecina trzy parki krajobrazowe: Przedborski, Sulejowski i Spalski. Jej kręte koryto tworzy zachwycający krajobraz, na który składają się liczne pętle, zakola, półwyspy i rozlewiska. Kończy swój bieg w Dolinie Środkowej Wisły, w okolicach wsi Ostrówek, gdzie wpada do królowej polskich rzek.
Wieprz
Powoli zbliżamy się do końca zestawienia. Na przedostatniej pozycji uplasował się mierzący 303 km Wieprz.
- Ogólna długość: 303 km;
- Długość w Polsce: 303 km;
- Powierzchnia dorzecza w Polsce: 10497 km²;
- Średni przepływ: 36,4 m³/s.
Źródła rzeki znajdują się na Roztoczu Środkowym, w pobliżu Tomaszowa Lubelskiego. Wieprz zaczyna swój bieg między miejscowościami Wieprzowe Jezioro i Wieprzów Ordynacki. Wieprz w całości położony jest na obszarze województwa lubelskiego. To trzecia pod względem wielkości rzeka Lubelszczyzny. Ustępuje Wiśle i Bugowi, ale w odróżnieniu od obu wymienionych, przepływa przez samo centrum regionu.
Wieprz to bez wątpienia jedna z najbardziej malowniczych polskich rzek. Przepływa przez Roztoczański Park Narodowy i Krasnobrodzki, Szczebrzeszyński oraz Nadwieprzański Park Krajobrazowy. Roztoczański odcinek stwarza świetne warunki do spływów kajakowych. Ujście do Wisły znajduje się w pobliżu Dęblina.
Dunajec
Naszą listę zamyka mierzący 247 km Dunajec.
- Długość ogólna: 247 km;
- Długość w Polsce: 247 km;
- Powierzchnia rozlewiska w Polsce: 4838 km²;
- Średni przepływ: 85,5 m³/s.
Dunajec powstaje z połączenia Czarnego Dunajca i Białego Dunajca. Obie rzeki powstają z tatrzańskich potoków i łączą się w okolicach Nowego Targu, który leży w ich widłach. Z miejsca, w którym łączą się rzeki źródłowe, Dunajec płynie Kotliną Nowotarską.
Dla Dunajca charakterystyczne są gwałtowne zmiany poziomu wody, które w dolnym biegu dochodzą do 11 m. Zmienia się też wielkość przepływu, co w przeszłości było przyczyną ogromnych powodzi. W okolicach Ujścia Jezuickiego i Opatowa Dunajec uchodzi do Wisły.
