Zamek Książ nieprzypadkowo uchodzi za perłę Dolnego Śląska. To jeden z największych i zarazem najpiękniejszych zamków w Polsce, który rocznie odwiedza pół miliona turystów z całego świata. Obiekt swoją sławę zawdzięcza najsłynniejszej jego mieszkance – Daisy von Pless, księżnej pszczyńskiej i małżonce księcia Jana Henryka XV Hochberga, która na trwałe zapisała się w historii wałbrzyskiej rezydencji. 

Ciekawostki o księżnej Daisy, a także najważniejsze fakty z jej życia, do sprawdzenia poniżej. 

Kim była księżna Daisy? Najważniejsze fakty z życia

Księżna Daisy, a właściwie Maria Teresa Oliwia Hochberg von Pless, urodziła się 28 czerwca 1873 r. na zamku Ruthin w północnej Walii jako pierwsze dziecko płk. Williama Cornwallis Westa i Mary Fitzpatrick. Miała dwójkę młodszego rodzeństwa – brata George'a i siostrę Constance Edwin, późniejszą księżną Westminsteru. Księżna pszczyńska, oprócz walijskich korzeni, miała także angielskich i irlandzkich przodków, do których należał m.in. Edward III, król Anglii w latach 1327–1377. 

Pod koniec lat 70. XIX wieku rodzina zmuszona była opuścić swoją walijską posiadłość z powodu problemów finansowych i przenieść się do Londynu. Jesienią 1889 r. Cornwallis Westowie wyruszyli w długą podróż do Włoch. Podczas pobytu we Florencji nastoletnia Daisy pobierała lekcje śpiewu u słynnego kompozytora, Luigiego Vannucciniego. 

W kwietniu 1891 r. księżna poznała swojego przyszłego męża, księcia Hansa Heinricha XV, na balu u księstwa Portland. Zaledwie cztery miesiące później para zaręczyła się, o czym donosił nawet na swoich łamach dziennik „The Times”. 8 grudnia tego samego roku stanęli na ślubnym kobiercu. Ceremonia odbyła się w londyńskim Kościele Św. Małgorzaty, a Daisy na tę okazję założyła koronę hrabiny Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, którą otrzymała od teścia, księcia Hansa Heinricha XI. W podróż poślubną świeżo upieczeni małżonkowie wybierali się na Lazurowe Wybrzeże, do Neapolu i Egiptu. 

Rok po zaręczynach Daisy po raz pierwszy przybywa do Pszczyny, a na początku lipca 1892 r. odbywa się oficjalny wjazd księżnej do Książa jako pani tych ziem. W lutym 1893 r. żona Jana Henryka XV Hochberga wydaje na świat pierwsze dziecko. Niemowlę niestety umiera po dwóch tygodniach od narodzin i zostaje pochowane w Mauzoleum Hochbergów w Książu. 2 lutego 1900 r. rodzi się dziedzic rodu, książę Hans Heinrich XVII. Równo niemal pięć lat później na świat przychodzi drugi syn książęcej pary, Alexander. 

Księżna Daisy z synami (Fot. Archiwum/Mat. prasowe Zamek Książ)

Z inicjatywy Daisy w 1906 r. na terenie Wałbrzycha otworzono pierwszą szkołę dla niepełnosprawnych dzieci. Z kolei dla matek uruchomiono sieć „stacji mlecznych”, w których otrzymywały za darmo pasteryzowane mleko. Ta inicjatywa spotkała się z poparciem lokalnego duchowieństwa. 

23 września 1910 r. Daisy po raz trzeci zostaje matką i wydaje na świat kolejnego syna. Otrzymał imię Bolko na cześć średniowiecznego budowniczego zamku z dynastii Piastów. 

Po rozpoczęciu I wojny światowej księżna Daisy wstąpiła do Czerwonego Krzyża. Najpierw podjęła pracę w szpitalu numer II w Tempelhof na obrzeżach Berlina. Rok później utworzyła szpitale dla rannych żołnierzy w Książu i szczawieńskim Grand Hotelu. W kolejnych latach pracowała także w austriackim szpitalu wojskowym Uskub w Serbii i na froncie zachodnim w Lotaryngii. 

Księżna Daisy i syn Alexander, w rodzinie znany jako Lexel (Fot. Archiwum/Mat. prasowe Zamek Książ)

W grudniu 1922 r. Daisy rozwiodła się z Janem Henrykiem XV Hochbergiem po ponad 30 latach małżeństwa. Sąd w Berlinie orzekł, że księżna może zachować tytuły, apanaże oraz rezydencje w La Napoule na Riwierze i w Monachium. Straciła jednak prawo do opieki nad dziećmi. 

Po dwunastu latach, w kwietniu 1935, hrabina von Hochberg, u której lekarze zdiagnozowali stwardnienie rozsiane, powraca na Dolny Śląsk. Stan zdrowia księżnej z miesiąca na miesiąc pogarsza się, porusza się na wózku, a opiekę nad nią sprawuje wierna pokojówka, Dolly Crowther. Po wybuchu II wojny światowej Daisy przeprowadza się do willi na terenie generalnej dyrekcji dóbr książęcych przy Friendlandestarsse 43 w Wałbrzychu. 

Gdzie jest pochowana księżna Daisy?

Maria Teresa Oliwia Hochberg von Pless zmarła 28 czerwca 1943 r. o godz. 19:30, dzień po świętowaniu 70. urodzin. Daisy ostatnie chwile swojego życia spędziła w Wałbrzychu, w towarzystwie pokojówki, Dolly Crowther. Pogrzeb odbył się 2 lipca 1943 r. Ciało spoczęło w Mauzoleum Hochbergów w Książu. Niestety, dwa lata później żołnierze Armii Czerwonej splądrowali grób hrabiny.

Do dziś nie wiadomo jednak, gdzie jest obecnie pochowana księżna Daisy. Prawdopodobnie jej szczątki zostały przeniesione przez wierną służbę na parafialny cmentarz ewangelicki w dzielnicy Szczawienko. W latach 80. XX wieku nekropolia została zrównana z ziemią, a na jej terenie postawiono osiedle domków jednorodzinnych.

Pamiętniki księżnej Daisy

Księżna Daisy była również autorką poczytnych pamiętników. Pierwszy tom zatytułowany „Princess Daisy of Pless by herself” („Daisy, księżna pszczyńska o sobie") ujrzał światło dzienne w 1928 roku, natychmiast stając się prawdziwym hitem. Tomik doczekał się kilku różnych wersji językowych. 

Trzy lata późnej w Londynie ukazuje się drugi, jeszcze bardziej intymny tom pamiętników Daisy. Polski przedruk, pod tytułem „Lepiej przemilczeć”, wydany przez Zamek Książ i Fundację Księżnej Daisy von Pless, pojawił się dopiero w 2013 r. Trzeci i zarazem ostatni tom pamiętników zatytułowany „What I left unsaid” („Co przemilczałam”) opublikowany został w 1934 r. 

Księżna Daisy (Fot. Archiwum/Mat. prasowe Zamek Książ)

Daisy w swoich pamiętnikach poruszała wiele tematów. Obszernie opisywała m.in. zamek w Książu, czyniąc różne uwagi, zarówno pozytywne, jak i negatywne. 

– Zamek Książ jest pięknie położony: wieńczy okrytą sosną skałę na wysokości powyżej 200 stóp na południowy zachód i północ i dominuje nad ogromnym obszarem z wiejskimi lasami, jeziorami i szerokimi połaciami równin, które bledną w porównaniu z odległymi śląskimi górami. (...) Gdyby tylko byli tam jacyś mili, prości, wiejscy sąsiedzi, zamiast plotkujących, zazdrosnych i ograniczonych umysłowo hrabin i hrabiów, jakżeż to zmieniłoby o nim moje zdanie. W księżycowe noce zwykłam przechadzać się po tarasach sama, podchodzić do schodów, słuchać rozmów po niemiecku, wąchać zapach cygar i wsłuchiwać się w szum rzeki w dolinie, który mi przypomina o morzu w Newlands – jedna fala przychodzi po drugiej, tak zawsze było i będzie – brzmi fragment drugiego tomu (tłum. Barbara Borkowy, Zamek Książ i Fundacja Księżnej Daisy von Pless). 

Perły księżnej Daisy i inne ciekawostki

Wymieniając ciekawostki o księżnej Daisy, nie sposób nie wspomnieć o słynnych perłach, które baronowa otrzymała w prezencie od swojego męża, Jana Henryka XV. Wbrew powszechnej opinii, siedmiometrowy naszyjnik nie został ani złożony do trumny księżnej pszczyńskiej, ani nie trafił w ręce Sowietów. Legendarne perły dużo wcześniej pocięto na mniejsze fragmenty, a potem sprzedano. Za zebrane pieniądze Daisy zamarzała wkupić najmłodszego syna, Bolko, z rąk gestapo. 

Z pewnością dość zaskakującym faktem z życia księżnej Daisy będzie jej udział w prasowej reklamie kremu do twarzy amerykańskiej firmy „Dearbor”. Hrabina zdecydowała się na taki krok po rozwodzie z Hansem Heinrichem, gdy zmagała się z problemami finansowymi. Zarządzone przez sąd alimenty docierały do niej – na południe Francji – ze sporym opóźnieniem i po wielu potrąceniach. 

Przypomnijmy, że w 2023 roku, w 150. rocznicę urodzin Daisy, na zamku Książ otwarto długo wyczekiwane apartamenty księżnej. Wnętrza odtworzono po blisko 80 latach od ich zniszczenia na podstawie zachowanych rycin i zdjęć.

Źródła: Mat. prasowe Zamek Książ i Fundacja Księżnej Daisy von Pless

Szukasz więcej fascynujących informacji na temat świata roślin i zwierząt, odkryć archeologicznych i nieskończonego Wszechświata? Zaprenumeruj magazyn „National Geographic Polska". Najnowszą ofertę znajdziesz na tej stronie.