Rongorongo to rodzaj pisma używany do zapisu najprawdopodobniej języka rapanui, który używany jest na Wyspie Wielkanocnej. Uważa się, że jest to jedyny rdzenny system pisma na terenie całej Polinezji. Nie wiadomo jednak, kiedy powstał, a co więcej – wciąż pozostaje nierozszyfrowany. Do dziś zachowały się tylko 23 lub 24 artefakty, na których znajdują się zapisane słowa w rongorongo.
Nieodszyfrowane pismo rongorongo
W przeszłości uważano, że pismo mogło powstać dopiero w wyniku kontaktu z europejskimi kolonizatorami. Badania wykazały jednak, że ta hipoteza jest mało prawdopodobna. Niemniej pierwsi Europejczycy, którzy przypłynęli na Wyspę Wielkanocną na początku XVIII wieku, nie zauważyli, aby lokalna ludność używała rongorongo.
Na łamach czasopisma naukowego „Scientific Reports” ukazały się właśnie badania na temat jednego z artefaktów zawierających pismo rongorongo. To drewniana tabliczka, na której znajdują się tajemnicze i charakterystyczne inskrypcje. Analiza, w której brali udział również polscy badacze, wykazała, że zabytek najprawdopodobniej pochodzi z XV wieku, czyli ok. 200 lat przed przybyciem na wyspę Europejczyków.
Pismo powstało nawet 200 lat przed przybyciem Europejczyków
– Wyniki naszych badań potwierdzają tezę, że rongorongo było oryginalnym pismem mieszkańców Wyspy Wielkanocnej, a nie powstało pod wpływem europejskich przybyszów, inspirowane europejskim pismem – powiedziała w rozmowie z Live Science Silvia Ferrara, główna autorka badania i badaczka języków na Uniwersytecie w Bolonii.
Naukowcy w artykule stwierdzili, że misterne znaki rongorongo wyglądają zupełnie inaczej niż jakiekolwiek europejskie litery. Uczeni przyznają, że to dodatkowo potwierdza tezę, iż pismo powstało niezależnie od kolonizacji. – Z historycznego punktu widzenia, jeśli tworzysz system pisma i opierasz się na zapożyczeniach, starasz się, aby był jak najbliżej oryginału – powiedziała Ferrara.
Najstarsza tabliczka wykonana jest z drewna, które nie występuje na wyspie
Naukowcy wspólnie przeprowadzili datowanie radiowęglowe próbek pochodzących z czterech drewnianych artefaktów. Autorzy ustalili, że trzy z nich wykonano z drzew ściętych w XVIII lub XIX wieku. Natomiast czwarta tabliczka pochodzi z drzewa ściętego w XV wieku, najprawdopodobniej w latach 1493–1509.
– Oznacza to, że tabliczka powstała co najmniej 200 lat przed przybyciem Europejczyków na Wyspę Wielkanocną, a pismo rongorongo było już znane i używane – wyjaśnia Ferrara. Z odkryciem jest jednak pewien problem. Naukowcy dopuszczają możliwość, że inskrypcje mogły zostać wyryte znacznie później, jednak na starym fragmencie drzewa.
Co ciekawe, nowa analiza wykazała, że najstarsza drewniana tabliczka została wykonana z gatunku drzewa, które nie występuje naturalnie na Wyspie Wielkanocnej. Autorzy twierdzą jednak, że był to prawdopodobnie kawałek drewna, który został wyrzucony na brzeg (z innej wyspy).
– Uważamy, że w tym przypadku napis powstał prawdopodobnie mniej więcej w momencie pozyskania drewna, ponieważ hipoteza, że drewno było przechowywane przez ponad 200 lat, zanim zostało użyte, wydaje się mało prawdopodobne – stwierdziła badaczka.
Tajemnice Wyspy Wielkanocnej
Wyspa Wielkanocna skrywa wiele tajemnic. Znana jest przede wszystkim z tajemniczych posągów moai. To rzeźby przedstawiające głowy, które wykonane zostały przez rdzennych wyspiarzy. Zrobiono je z tufu wulkanicznego. Wszystkie figury są monolityczne, a niektóre ważą nawet ponad 18 ton i mają ponad 6 metrów wysokości. Największy z posągów, zwany również Paro, miał ok. 10 metrów i aż ważył 75 ton.
Kamienne monolity mają setki lat. Naukowcy od lat próbują dowiedzieć się, jakie było przeznaczenie tych enigmatycznych rzeźb. Co więcej, nie wiadomo również, jak powstawały. Uważa się jednak, że mieszkańcy Wyspy Wielkanocnej wykorzystywali drewniane płozy przy transportowaniu najcięższych elementów.
Źródło: Scientific Reports.
