Malta nie przestaje zaskakiwać turystów kolejnymi atrakcjami. Wyspiarski kraj położony na Morzu Śródziemnym szczyci się wyjątkową historią, którą można poznawać, zarówno zwiedzając stołeczną Vallettę, jak i spacerując pod jej ulicami. Jest to możliwe dzięki sieci podziemnych tuneli i krypt, które zostały udostępnione zwiedzającym w 2009 r. Ich historia sięga XVII wieku.

Od tamtej pory były one rozbudowywane i modyfikowane w różnych celach, w tym obronnych, handlowych i religijnych. Szacuje się, że podczas II wojny światowej podziemia Valletty dały schronienie prawie 40 tysiącom mieszkańcom tego kraju.

Podwodny park archeologiczny na Malcie

Malta jest również znana jako jeden z tzw. hot spotów dla miłośników nurkowania. U wybrzeży wysp znajdują się rafy koralowe, a amatorzy podwodnych eksploracji mogą zajrzeć między innymi do wnętrza zatopionego tankowca MV „Hefajstos”, który służył do transportu ropy naftowej.

W ostatnim czasie u wybrzeży wyspy Gozo powstał również podwodny park archeologiczny. Naukowcy oraz nurkowie techniczni z całego świata mogą odkrywać tam historię Malty z zupełnie innej perspektywy. Park został założony w wyznaczonej strefie archeologicznej na Morzu Śródziemnym. Rozciąga się na powierzchni 67 tys. m kw. na głębokości 105–115 metrów, gdzie dno morskie składa się mułu i piasku przerywanego serią skalistych wychodni, które utworzyły wymarłe rafy koralowe.

Podwodny park archeologiczny na Malcie może skrywać jeszcze więcej tajemnic / fot. Heritage Malta

Wokół nich znajdują się skupiska fascynujących obiektów archeologicznych. Są to przede wszystkim amfory, popularne w starożytnej Grecji oraz kulturze rzymskiej. Maltańscy eksperci twierdzą jednak, że w osadach morskich jest zakopanych o wiele więcej pozostałości archeologicznych. Mogą to być na przykład pozostałości rządów Rzymian, Sycylijczyków, Arabów, czy Fenicjan na archipelagu.

W podwodnym parku archeologicznym znajdują się również bardziej współczesne pamiątki historyczne, takie jak wraki statków oraz samolotów z czasów I i II wojny światowej. Dla tych, którzy nie mogą zejść na dno, powstało Wirtualne Muzeum, które pozwala zapoznać się z tymi eksponatami w sposób zdalny.

Podwodny park archeologiczny u wybrzeży Gozo jestem efektem współpracy pomiędzy Heritage Malta, Uniwersytetu na Malcie, władz samorządu Munxar, państwowego Nadzoru nad Dziedzictwem Kulturowym oraz Fundacji Malta Airport.

Na czym polega podwodna archeologia?

Jeśli chodzi o początki rozwoju archeologii podwodnej, przełomowe było wynalezienie w latach 40. XX w. niezależnego aparatu oddechowego do nurkowania. W Polsce jednym z ważniejszych wydarzeń pod tym względem było penetracje prowadzone w latach 30. ubiegłego wieku przez nurków marynarki wojennej w Jeziorze Biskupińskim. Dr Pydyn zaznaczył jednak, że nie były to działania naukowe w dzisiejszym ich rozumieniu. Od tamtej pory polscy naukowcy brali już udział w prawowitych badaniach terenowych u wybrzeży między innymi Francji, Szwecji i Turcji.

W rozmowie z National Geographic Polska doktor Andrzej Pydyn z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu wyjaśnił, że najbardziej charakterystycznym urządzeniem stosowanym  w archeologii podwodnej jest eżektor. Porównał go do podwodnego odkurzacza, który zaciąga z badanego terenu piasek, muł i inne osady denne.

– Eżektor pozwala zarówno na usuwanie setek kilogramów piasku, jak i precyzyjne prace eksploracyjne. Ważny jest też tachimetr elektroniczny umożliwiający wykonanie i przetworzenie tysięcy pomiarów w bardzo krótkim czasie. Jego wprowadzenie było prawdziwą rewolucją, bo sporządzanie dokumentacji jest często najbardziej pracochłonną częścią projektu badawczego – tłumaczył badacz.