Jak wyglądała muszla klozetowa w bogatym jerozolimskim domu w VIII–VII wieku p.n.e.? Był to duży sześcian wyłupany z kamienia. Na środku miał wydrążony otwór, stosunkowo nieduży. Przed nim znajdowało się jeszcze jedno zagłębienie.

Tego rodzaju urządzenia archeolodzy znajdują, odkopując starożytne domy w Jerozolimie. Jedno z nich pochodzi najprawdopodobniej z VIII wieku p.n.e. Dom, w którym stało, składał się z siedmiu pokoi i należał do dobrze sytuowanej rodziny. Jednak choroby, które gnębiły jej członków, były takie same, jak schorzenia atakujące najbiedniejszych.

Naukowcy przebadali resztki odchodów z dwóch starożytnych dołów kloacznych. Znaleźli w nich ślady ogoniastka jelitowego (Giardia duodenalis). To pierwotniak wywołujący giardiozę, jedną z najczęściej występujących u ludzi chorób pasożytniczych.

Mordercze biegunki

W starożytności mikroorganizmy wywołujące dyzenterię były bardzo groźne. – Dyzenterią określa się zakaźne choroby przewodu pokarmowego powodowane przez pasożyty i bakterie – mówi na portalu phys.org dr Piers Mitchell, archeolog z Uniwersytetu Cambridge. – Wywołują biegunki, bóle brzucha, gorączkę i odwodnienie. Mogą być śmiertelne, szczególnie u małych dzieci.

– Choroby te były przenoszone, gdy fekalia dostawały się do wody pitnej albo miały kontakt z żywnością – mówi Mitchell. – Podejrzewamy, że były częste w najstarszych miastach starożytnego Bliskiego Wschodu – z powodu ich zatłoczenia, upału, much i ograniczonego dostępu do wody w miesiącach letnich – dodaje badacz.

Toalety ze starego świata

Naukowcy przebadali dwa kamienne bloki, służące za toalety w okresie, gdy Jerozolima była stolicą Królestwa Judy. W regionie dominowało wówczas królestwo Asyrii, w czasie swojej świetności rozciągające się od Lewantu aż do Zatoki Perskiej. Należało do niego wiele ziem, dzisiaj tworzących Iran i Irak. Jerozolima była wtedy kwitnącym ośrodkiem politycznym i religijnym, mającym między 8 a 25 tys. mieszkańców.

Latryny pochodziły z dwóch budynków. Pierwszy, zwany Domem Ahiela, był domem rodzinnym datowanym na VIII w. p.n.e. Prawdopodobnie został zniszczony w 586 roku p.n.e., kiedy Jerozolimę zburzył król Babilonii Nabuchodonozor II (to wówczas Żydzi zostali wygnani z Jerozolimy). Druga latryna pochodziła z posiadłości w Armon ha-Natziv otoczonej ogrodem. Prawdopodobnie powstała za panowania podległego Asyryjczykom króla Manassesa, w VII w. p.n.e.

Obie toalety, które badali naukowcy, wyglądały identycznie. Miały płaskie powierzchnie do siedzenia, centralny otwór na kał i mniejszy, pełniący funkcję dzisiejszego pisuaru. – Toalety z dołami kloacznymi były w tamtych czasach stosunkowo rzadkie. Wykonywano je tylko dla elity – mówi Mitchell.

Biegunka, choroba starożytności

Medyczne teksty ze starożytnej Mezopotamii – z drugiego i pierwszego milenium przed naszą erą – wspominają biegunkę. Opisują np., że może pojawić się po zjedzeniu chleba i wypiciu piwa. Podają też inkantacje, których odmówienie miało zwiększyć szansę na wyzdrowienie.

– Te wczesne źródła pisane nie podają powodów biegunki. Zachęciły nas jednak, by z pomocą nowoczesnych technik spróbować ustalić, jaki patogen ją wywoływał. Teraz wiemy, że był to ogoniastek jelitowy – mówi Mitchell.

W pozyskanych z wykopalisk próbkach naukowcy poszukiwali też śladów innych pasożytów – pełzaków Entamoeba i pierwotniaków Cryptosporidium. Tych w starożytnych toaletach nie znaleziono. Z wcześniejszych badań naukowych wynika natomiast, że użytkownicy dawnych latryn cierpieli również z powodu zakażeń włosogłówką, tasiemcami czy owsikami.


Źródła: Parasitology, phys.org.