Liberty of Southwark to obszar położony w samym sercu Londynu. Miejsce od najdawniejszych czasów cieszyło się wyjątkową sławą. Po południowej stronie Tamizy istniała przestrzeń, w której wolność traktowano dosłownie. Właśnie dlatego w średniowieczu schronienia nierzadko szukali tu podróżnicy, pielgrzymi, a nawet ludzie wyjęci spod prawa i dłużnicy. Bo prawo w tym miejscu głosiło, że niemal wszystko jest dozwolone. Dzielnica wolności miała niepowtarzalną jurysdykcję, która zapewniała niezależność od reszty stolicy.

Centrum handlu, rozrywki i kultury

Wbrew pozorom nie były to jednak slumsy. Ta część Londynu bardzo szybko zyskała na znaczeniu i stała się ważnym ośrodkiem artystycznej bohemy i dużym centrum handlu. Liberty of Southwark stało się miastem w mieście. Bary i karczmy pękały tu w szwach, a targowiska od rana przyciągały kupców i handlarzy. Co więcej, istniały tu nawet teatry, które wystawiały sztuki przyciągające widzów z całej Anglii.

Jednak historia tego obszaru jest znacznie starsza. W 2022 roku zespół archeologów prowadził wykopaliska na placu, w którym planowana jest budowa nowej nieruchomości. Badacze odnaleźli wówczas jeden z największych zbiorów rzymskich mozaik. Naukowcy wiedzieli, że mogą tu znaleźć coś więcej. Nie pomylili się. Kolejne miesiące prac przyniosły nowe odkrycie.

„Jedyne tego rodzaju odkrycie w Anglii”

Archeolodzy poinformowali, że udało im się odnaleźć rzymskie mauzoleum, które określili mianem „całkowicie wyjątkowego”. Autorzy twierdzą, że to jedyna tak dobrze zachowana konstrukcja grobowa, jaką odnaleziono na terytorium Wielkiej Brytanii. Znajdowało się tuż obok targu Borough Market i stacji London Bridge. Badania zostały przeprowadzone przez Museum of London Archaeology (MOLA).

Mauzoleum to rodzaj monumentalnego grobowca. Najczęściej budowano je na część ważnych postaci. Była to budowla o bogatym wystroju architektonicznym. Odkryte pozostałości obejmowały ściany i wewnętrzną podłogę. W samym centrum odkryto zjawiskową mozaikę, którą otaczała podwyższona platformą. Na niejej prawdopodobnie umieszczano pochówki. Badacze przekazali, że zachowały się również najniższe stopnie wejściowe, które prowadziły do wnętrza konstrukcji.


Mozaika, która znajdowała się pod platformą na pochówki / fot. MOLA

– To stosunkowo niewielkie stanowisko w Southwark jest mikrokosmosem dla zmieniających się losów rzymskiego Londynu: od wczesnej fazy, w której Londyn się rozrastał, a obszar ten ma bogato zdobione rzymskie budynki, aż do późniejszego okresu, kiedy osada kurczyła się i stawała się cichszą przestrzenią, w której ludzie wspominali swoich zmarłych – mówi Antonietta Lerz, archeolożka z MOLA i współautorka odkrycia.

Obszar w czasach rzymskich mógł być większą nekropolią

Ruiny mauzoleum są niczym okno na Londyn w okresie cesarstwa rzymskiego. To dowód na to, jak wyglądała ówczesna architektura i jacy ludzie żyli w tych czasach.

– Te niezwykłe znaleziska dodają wielkiego znaczenia i tak bogatej już kulturowo lokalizacji The Liberty of Southwark. Cieszymy się, że mogliśmy współpracować wraz z MOLA, aby zapewnić, że znaleziska te zostały odkryte przed rozpoczęciem budowy. Jesteśmy zobowiązani do zabezpieczenia dziedzictwa Southwark – mówi Marcus Geddes, dyrektor zarządzający w Landsec, firmie, która wspierała prace archeologiczne.

Autorzy odkrycia dodają, że mauzoleum przeszło znaczące modyfikacje w trakcie swojego istnienia. Archeolodzy odkryli również drugą mozaikę, którą znajdowała się bezpośrednio pod pierwszą. Obie dekoracje mają podobny wygląd. W centrum znajduje się kwiat, który otoczony jest wzorami z małych czerwonych płytek.

Badacze mówią, że ściany konstrukcji zostały prawie całkowicie rozebrane. Prawdopodobnie doszło do tego w okresie średniowiecza, w celu ponownego wykorzystania materiałów do budowy innego budynku. Wszystko wskazuje jednak na to, że było to naprawdę duże mauzoleum, być może dwukondygnacyjne.

Archeolodzy podejrzewają, że mauzoleum było wykorzystywane przez najbardziej zamożnych członków rzymskiego społeczeństwa. Być może był to grobowiec rodzinny. Nie odnaleziono jednak żadnych trumien ani pochówków bezpośrednio w konstrukcji grobowej. Odkryto je jednak tuż obok, co sugeruje, że miejsce to mogło być starożytną większą nekropolią. Badacze znaleźli tam przedmioty osobiste, takie jak miedziane bransoletki, szklane paciorki, monety, ceramikę, a nawet kościany grzebień.

Źródło: MOLA.