Trzy wielkie piramidy na Płaskowyżu Giza w Egipcie to najsłynniejsze grobowce na świecie. Są to: piramida Cheopsa (Wielka Piramida), piramida Chefrena oraz piramida Mykerinosa. Ta ostatnia rzadko trafia na pierwsze strony gazet. W styczniu 2024 roku to się zmieniło.
Wielki remont piramidy Mykerinosa
Wówczas szef Najwyższej Rady Starożytności Egiptu, Mostafa Waziri, poinformował, że rozpoczyna projekt renowacji piramidy Mykerinosa wspólnie z japońskim Waseda University. W górnolotnych słowach stwierdził, że będzie to „projekt stulecia” i „dar Egiptu dla świata w XXI wieku”.
Remont grobowca miał polegać na przywróceniu piramidzie jej zewnętrznej warstwy kamieni. Rdzeń wykonano z lokalnego wapienia, a oblicowanie składało się z warstwy granitu sprowadzonego z Asuanu w Górnym Egipcie. Do naszych czasów zachowało się niewiele tych bloków na ścianach piramidy. W ramach projektu głazy, które się zsunęły, miały trafić na swoje pierwotne miejsca.
piramida Mykerinosa jest pokryta granitową okładziną tylko w niewielkiej części">Dziś piramida Mykerinosa jest pokryta granitową okładziną tylko w niewielkiej części / Fpt. DEA / G. DAGLI ORTI / Contributor / Getty Images
Taki projekt spotkał się jednak z dużą krytyką archeologów i konserwatorów. Zwrócono uwagę, że wszelkie zasady dotyczące renowacji zabytków zabraniają takich interwencji. Popularna jest doktryna, wedle której konserwatorzy wykonują tylko niezbędne prace. Takie, które mają zabezpieczyć budowlę przed degradacją, a nie wyraźnie zmieniać ich wygląd. Unika się odbudowywania starożytnych konstrukcji.
Interwencja ministerstwa w sprawie piramidy
Egipskie Ministerstwo Turystyki i Starożytności na początku lutego zareagowało na protesty. Zadecydowało o utworzeniu specjalnego komitetu naukowego, na którego czele stanął archeolog i były minister starożytności dr Zahi Hawass. Celem międzynarodowego zespołu pod jego kierunkiem była ocena sensowności renowacji piramidy.
W zespole znaleźli się wybitni eksperci zajmujący się piramidami. Wśród nich są dr Mark Lehner – prezes Ancient Egypt Research Associates, dr Dietrich Raue – szef Niemieckiego Instytutu Archeologicznego w Kairze oraz Miroslav Bárta – i dyrektor Czeskiego Instytutu Egiptologii na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Karola.
Większość komór znajduje się pod piramidą, a nie w samej budowli / Fot. Jon Bodsworth/domena publiczna/Wikimedia Commons
Werdykt. Co dalej z piramidą?
Jak czytamy w depeszy Państwowej Agencji Informacyjnej Egiptu (SIS), zespół ekspertów jednogłośnie odrzucił plan przywrócenia granitowych bloków na budowlę znajdujących się u podstawy piramidy, „aby zachować uniwersalną i archeologiczną wartość tego miejsca”.
– Niemożliwe byłoby ustalenie dokładnej pierwotnej pozycji któregokolwiek z bloków. W związku z tym niemożliwe jest przywrócenie żadnego z nich do pierwotnej lokalizacji na piramidzie – czytamy w raporcie. Zdaniem ekspertów nowo położone bloki, przysłoniłyby owoc pracy kamieniarzy i architektów sprzed tysiącleci. Być może to jednak nie koniec prac naukowców związanych z piramidą.
Naukowcy wsparli ideę inwentaryzacji bloków, które zsunęły się z piramidy, a także przeprowadzenia prac wykopaliskowych w celu odsłonięcia pozostałych bloków.
Zgodnie z raportem, zespół udzielił wstępnej zgody na przeprowadzenie wykopalisk archeologicznych w celu odnalezienia starożytnych dołów na łodzie przy piramidzie Mykerinosa. Do tej pory są one nieznane. Tymczasem na przykład przy piramidzie Cheopsa jest ich kilka. W dwóch znaleziono tzw. barki słoneczne, które złożono do ziemi tuż o pogrzebie faraona. Miały one służyć władcy po śmierci, w zaświatach – zgodnie z egipskimi wierzeniami.
Poszukiwanie tych dołów na łodzie nie powinno być priorytetem ani powodem do wykopalisk u podstawy piramidy Mykerinosa. Przedsięwzięcie to powinno mieć szerszy zakres – zastrzegli eksperci.
Wygląda na to, że żadne prace terenowe nie rozpoczną się szybko. Ich kierownik zobowiązany byłby do przedstawiania kompleksowej propozycji projektu. Taki dokument musi trafić do Ministerstwa Turystyki i Starożytności w celu koordynacji działań z UNESCO. Należy pamiętać, że piramidy w Gizie znajdują się na liście Światowego Dziedzictwa, dlatego podlegają szczególnej ochronie.
