Na początek – ważne rozróżnienie. W historii Polski Jadwiga Jagiellonka występuje trzykrotnie. Pierwsza to córka Władysława Jagiełły, żyjąca w latach 1408–1431. Druga była córką Kazimierza Jagiellończyka, żyjącą w latach 1457–1502. Trzecia – córką Zygmunta I Starego. Żyła w latach 1513–1573.
Najbardziej znana jest pierwsza z nich, która przez jakiś czas była oficjalnie następczynią króla Polski. Poniżej przedstawiamy informacje na temat tych postaci.
Żony Władysława Jagiełły
Najpierw jednak cofnijmy się trochę do czasów innej Jadwigi. Przez krótki czas Polską rządziła kobieta. To Jadwiga Andegaweńska, córka Ludwika Wielkiego Andegawena. Jej ojciec był królem Polski od 1370 do 1382 r. Po śmierci Ludwika 10-letnią Jadwigę wybrano na jego następczynię. W 1384 r. przywieziono ją do Polski i koronowano na króla (nie królową). Stało się to 16 października.
W 1386 roku Jadwiga zgodziła się poślubić Władysława Jagiełłę, księcia litewskiego. Był od niej starszy o 20 lat. Jagiełło przyjął chrzest 15 lutego 1386 roku. Zaślubiny odbyły się 3 dni później, a 4 marca został koronowany.
Władysław II Jagiełło był najdłużej panującym polskim monarchą. Miał też więcej niż jedną żonę. Jadwiga Andegaweńska zaszła w ciążę, jednak nie dała mu następcy tronu. 22 czerwca 1399 urodziła Elżbietę Bonifację. I córka, i matka zmarły w ciągu miesiąca od porodu.
Jadwiga Jagiellonka, następczyni tronu
Drugą żoną Jagiełły została w 1402 r. Anna Cylejska. Była wnuczką Kazimierza Wielkiego i córką słoweńskiego hrabiego Wilhelma. 8 kwietnia 1408 r. przyszła na świat córka Władysława i Anny – Jadwiga Jagiellonka. Było to ich jedyne dziecko, choć pojawiały się wątpliwości co do ojcostwa. Sama Anna Cylejska zmarła w 1416 r.
Jadwiga Jagiellonka (1408–1431) / ryc. Ludovicus Decius, Wikimedia Commons, public domain
W 1413 r. Władysław wciąż nie miał męskiego potomka. Wówczas na zjeździe w Jedlni za dziedziczkę polskiego i litewskiego tronu została uznana pięcioletnia Jadwiga Jagiellonka. Wzbudziła tym ogromne zainteresowanie. Stała się przedmiotem matrymonialnych zabiegów europejskich władców.
O rękę królewny starał się dla swego bratanka Bogusława Eryk VII Pomorski. Był to urodzony w Darłowie król państw unii kalmarskiej (Dania, Norwegia, Szwecja). Eryk nie miał syna, więc Bogusław byłby jego następcą i władcą wielkiego imperium. Zabiegi trwały od 1419 r., jednak ofertę Eryka odrzucono.
W 1421 r. córka Jagiełły została zaręczona z synem elektora brandenburskiego, Fryderykiem Hohenzollernem. Do małżeństwa miało dojść w 1427 r.
Utrata praw do tronu Polski
Władysław Jagiełło po śmierci Anny Cylejskiej ożenił się po raz trzeci. W 1417 r. królową Polski została Elżbieta Granowska (inaczej Elżbieta Pilecka). Trzy lata później zmarła. Jagiełło nie miał z nią żadnych dzieci.
W 1422 r. czwartą żoną króla została Zofia Holszańska. Jadwiga Jagiellonka była jej niechętna, podobnie jak tzw. stronnictwo proluksemburskie. Zofię koronowano na królową Polski dopiero w 1424 r. W tym samym roku na świat przyszedł syn jej i Jagiełły – Władysław. Został uznany za następcę tronu. Zrezygnowano wówczas z planów zaślubin Jadwigi Jagiellonki z Fryderykiem Hohenzollernem.
Oferta króla Cypru
Jadwiga znów była wolna. Jednak ojciec nie śpieszył się z wydawaniem jej za mąż. Najpierw wrócił do rozmów z Bogusławem. Potem pojawiła się nowa oferta. Od 1431 r. władca Cypru Janus z Lusignan planował małżeństwo Jadwigi ze swoim synem Janem. Mogłoby to doprowadzić do swoistej unii polsko-cypryjskiej i powstania pierwszej polskiej kolonii.
Poselstwo z Cypru przybyło z ofertą do Polski w 1432 r. Jednak było już za późno. Jadwiga bowiem zachorowała i zmarła kilka miesięcy wcześniej, w grudniu 1431 r. Władysław Jagiełło zaznaczył jednak, że gdyby żyła, to z pewnością zgodziłby się na tak znakomitą partię, jaką był cypryjski królewicz.
Śmierć Jadwigi Jagiellonki
Śmierć Jadwigi budziła podejrzenia. Pojawiły się oskarżenia, że została otruta przez macochę, czyli Zofię Holszańską. Ostatecznie jednak nic jej nie udowodniono. Jadwiga ponoć zawsze była słabowita. Jej śmierć mogła zatem nastąpić z przyczyn naturalnych, w następstwie choroby.
Jadwidze poświęcony został łaciński wiersz „Virginum o iubar, o inclita gloria regni” (Ozdobo dziewic, przesławna chwało królestwa). Jego zapis znajduje się w księdze XI „Roczników” Jana Długosza.
Władysław II Jagiełło zmarł w 1434 r. Nowym królem Polski został starszy syn Władysława i Zofii Holszańskiej. Czyli Władysław III, nazwany po śmierci w 1444 r. Warneńczykiem. Po nim na tron wstąpił Kazimierz IV Andrzej Jagiellończyk, czyli najmłodszy z synów Władysława i Zofii. Rządził Polską w latach 1447–1492. Zatem Jadwiga Jagiellonka była przyrodnią siostrą dwóch królów Polski.
Jadwiga Jagiellonka, żona księcia bawarskiego
Drugą córką Kazimierza Jagiellończyka była Jadwiga. Jej matką była Elżbieta Rakuszanka, córka króla niemieckiego i węgierskiego. Jadwiga Jagiellonka przyszła na świat 21 września 1457 r. Nadano jej imię na cześć Jadwigi Andegaweńskiej. Dla wcześniejszej Jadwigi Jagiellonki była bratanicą.
Starania o rękę Jadwigi podejmował Maciej Korwin, król Węgier, Chorwacji i Czech. Jednak ostatecznie została żoną księcia bawarskiego Jerzego Bogatego. Małżonkowie byli ze sobą spokrewnieni. Dlatego zgody na ślub musiał udzielić papież.
14 listopada 1475 zawarto małżeństwo w mieście Landshut. Następnego dnia nastąpiła uczta weselna, w której udział wzięło 9 tysięcy osób. Nawiązaniem do tego wydarzenia jest istniejący do dziś festiwal Wesele w Landshut (Landshuter Hochzeit). Jest on organizowany od 1903 r.
Małżeństwo Jadwigi Jagiellonki było nieudane. Jerzy Bogaty był hulaką, pijakiem i rozpustnikiem. W 1485 oddalił Jadwigę i osadził ją na zamku w Burghausen. Tam zmarła 18 lutego 1502 r. Została pochowana w pobliskim klasztorze cystersów w Reitenhaslach. Bramę zamku w Burghausen do dziś zdobi herb Rzeczypospolitej.
Jadwiga Jagiellonka, żona elektora brandenburskiego
Trzecia Jadwiga Jagiellonka była córką króla Zygmunta I Starego i Barbary Zapolyi. Urodziła się 15 marca 1513 r. Podobnie jak jej imienniczki-poprzedniczki była obiektem planów matrymonialnych europejskich władców.
Jadwiga Jagiellonka (1513–1573) / ryc. Hans Krell, Wikimedia Commons, public domain
Ostatecznie wyszła za Joachima II Hektora, elektora brandenburskiego. Jadwiga była wówczas dziedziczką swojego wuja Jana Zápolyi, króla Węgier. Doczekała się sześciorga dzieci, z których czwórka dożyła dorosłości. Zmarła 7 lutego 1573 r.
