Czy wiesz, że lwy są jedynymi kotami, które żyją w zorganizowanych grupach socjalnych? Niemal wszyscy przedstawiciele rodziny kotowatych wiodą samotniczy tryb życia. Jedynie lwy stanowią wyjątek. Zjawisko zawiązywania grup społecznych, w których każdy osobnik pełni ściśle określoną funkcję, u praprzodków współczesnych lwów ukształtowało się ok. 350 tys. lat temu i mogło mieć związek z przystosowaniem się do życia na otwartej przestrzeni, gdzie strategia polowania w grupie jest najskuteczniejsza.
Współczesne lwy afrykańskie żyją w stadach, które składają się nawet z dwudziestu osobników. Z kolei podgatunek azjatycki jest znacznie mniej uspołeczniony. Grupy tych zwierząt składają się najwyżej z czterech osobników.
Gdzie żyją lwy?
Skoro o zasięgu występowania mowa, to należy wspomnieć, że współcześnie te wielkie koty można spotkać wyłącznie na dwóch kontynentach: w Afryce i Azji.
Afrykańskie siedliska tego gatunku obejmują niemal cały subsaharyjski obszar Czarnego Lądu. Lwy upodobały sobie otwarte równiny. Nie można ich spotkać tylko na terenach pustynnych i w lasach równikowych. W tym miejscu należy więc zadać kłam potocznemu określeniu, wskazującemu na lwa jako na „króla dżungli”. Bardziej adekwatny byłby przydomek „król sawanny”.
Lwy azjatyckie oddzieliły się od afrykańskich około 100 tysięcy lat temu. Współczesny zasięg występowania tego podgatunku jest jednak skromny. Ostatnim naturalnym siedliskiem dla tych wielkich kotów jest park narodowy Gir Forest w stanie Gudźarat, w północno-zachodnich Indiach.
Pierwotnie siedliska lwów obejmowały niemal całą Afrykę, obszar Eurazji od Portugalii aż po Indie i Ameryki od północy po Peru. W Europie były obecne jeszcze w X wieku (na Kaukazie). Z kolei afrykańskie i azjatyckie siedliska tych zwierząt zaczęły się kurczyć na przełomie XIX i XX wieku.
Co jedzą lwy?
Jak każdy przedstawiciel kotowatych, lwy są mięsożercami. Dorosły samiec każdego dnia potrzebuje ok. 7 kg mięsa, a samica – ok. 5 kg. Ich ofiarami padają przede wszystkim ssaki kopytne: antylopy, gazele, bawoły, zebry, żyrafy i guźce. Zdarza się, że polują na większą zdobycz: słonia, nosorożca czy hipopotama. Należy jednak podkreślić, że wówczas myśliwi skupiają się na młodych osobnikach.
W warunkach niedoboru pokarmu, zadowalają się gryzoniami, ptakami, zwierzętami hodowlanymi, a nawet padliną. Niektóre osobniki zostają ludożercami. Do polowania na ludzi skłania je głód. Takie zachowanie jest też charakterystyczne dla osobników słabych, które nie mogą polować na szybką i silną zwierzynę: starych i chorych. Należy jednak podkreślić, że nie tylko osłabione, ale także całkowicie zdrowe lwy mogą atakować ludzi.
Jedno z najtragiczniejszych wydarzeń z udziałem lwów jest datowane na 1898 rok. Według różnych źródeł, dwa osobniki z populacji z Tsavo zabiły od 28 do 35 osób pracujących przy budowie mostu kolejowego. Zwierzęta nauczyły się pokonywać ogrodzenie ze stosów kolczastych roślin, mające chronić robotników.
Polowanie u lwów
Jak wygląda strategia łowiecka lwów? Wielkie koty najczęściej rozpoczynają łowy wraz z nastaniem nocy. Polują za dnia jedynie na obszarach obfitujących w wysoką trawę i gęste krzewy. Za zdobywanie pożywienia odpowiadają przede wszystkim samice. Samce włączają się do pogoni jedynie za dużą zwierzyną (np. za bawołem afrykańskim), której mniejsze i słabsze samice mogłyby nie powalić.
Samice najczęściej polują stadnie. Jak dowodzą badania przeprowadzone przez George'a Schallera w 1972 roku, taka strategia niemal dwukrotnie zwiększa szansę na powodzenie.
W trakcie łowów stado lwic rozprasza się na rozległym obszarze. Część zajmuje się naganianiem potencjalnej zdobyczy. Gdy zwierzę znajdzie się w zasięgu pozostałych, rozpoczyna się atak. By uśmiercić ofiarę, lwy przewracają ją na ziemię. Następnie zaciskają potężne szczęki na gardle lub pysku, by pozbawić ją oddechu.
Samice polujące samotnie muszą atakować z zaskoczenia, bo większość ich ofiar potrafi biegać szybciej. Lwica podkrada się niepostrzeżenie na odległość 30 metrów. Dopiero wtedy przypuszcza błyskawiczny atak.
Liczebność stada daje lwom przewagę nie tylko podczas polowania. Dość często zdarza się, że wielkie koty podkradają zdobycz innym drapieżnikom. Jeżeli te stają w obronie swojego posiłku, najczęściej giną.
Największy lew świata
Ofiary lwów ważą przeciętnie od 200 do 300 kg. Żeby zapolować na tak dużego zwierza, drapieżniki muszą wykazać się nie tylko sprytem i inteligencją, ale także siłą. Tego lwom nie brakuje. Przeciętna samica waży od 120 do 180 kg. Samce są wyraźnie większe i cięższe. Dorosły osobnik osiąga długość do 230 cm i wysokość do 120 cm. Może ważyć nawet 250 kg.
Największy znany samiec osiągnął masę 375 kg! Mowa o Simbie, który do 1970 roku żył w Colchester Zoo (w Heckfordbridge we wschodniej Anglii).
Metody komunikacji lwów
Nie tylko duża masa i ogromna siła, ale także liczebność stada stanowi o przewadze lwów nad innymi drapieżnikami i potencjalnymi ofiarami. Żeby grupa mogła sprawnie funkcjonować, poszczególne osobniki muszą komunikować się ze sobą.
Lwy wykonują wspólnie wiele codziennych czynności. Aktywność grupy skupia się przede wszystkim wokół opieki nad młodymi i polowania. W lwim repertuarze znajdują się różnorodne odgłosy: od pisków, przez chrumkanie, aż po ryczenie, które niesie się na odległość do 8 km. Niektórzy badacze są jednak przekonani, że jedną z podstawowych form porozumiewania się lwów jest ziewanie.
Naukowcy z Uniwersytetu w Pizie obserwowali zachowanie dwóch grup, składających się łącznie z 19 osobników. Zauważyli, że wśród tych kotów powszechnym zjawiskiem jest „zaraźliwe” ziewanie. Co najistotniejsze, obserwacje potwierdziły, że lwy naśladowały także zachowania następujące po tym odruchu. Przykładowo, gdy jeden lew ziewnął i wstał, drugi niemal natychmiast robił to samo. To pozwoliło im wysnuć wnioski, że ziewanie może być elementem większego zsynchronizowanego zachowania w grupie.
Lwia grzywa
Istnieje hipoteza, że nie tylko dźwięki i ziewanie służą komunikacji w lwim stadzie. Niektórzy naukowcy uważają, że także grzywa samca może służyć dawaniu sygnałów w obrębie grupy. Według innej hipotezy, bujna grzywa służy ochronie. W trakcie walki, wiele drapieżników atakuje szyję. Chroniona obfitym owłosieniem, staje się mniej podatna na zranienia.
Pewne jest, że bujność i kolor grzywy znamionują zdrowie i siłę samca. Im dłuższe i ciemniejsze włosy, tym zdrowszy i silniejszy jest lew. Ten charakterystyczny element dymorfizmu płciowego (grzywa występuje tylko u samców) może więc służyć odstraszaniu innych osobników z terytorium. Na pewno okazuje się przydatny, gdy samiec stara się o względy samicy.
Badacze są przekonani, że grzywa nie występowała u praprzodków lwów. Bujne owłosienie w obrębie łba i karku pojawiło się u tych zwierząt ok. 300 tys. lat temu, mniej więcej w tym samym czasie, gdy lwy zaczęły tworzyć grupy społeczne. Ciekawostka: u osobników z populacji żyjących w Tsavo i Senegalu grzywa nie występuje lub występuje tylko w formie szczątkowej.
Jak długo żyją lwy?
Różnice między samicami i samcami nie ograniczają się wyłącznie do wielkości, masy i obecności grzywy. Należy wiedzieć, że lwice są bardziej długowieczne niż lwy. Przeciętny samiec żyje 10 lat. Niektóre osobniki dożywają 16 lat. Tymczasem 16 lat to przeciętna długość życia dla samicy.
W niewoli te majestatyczne zwierzęta osiągają bardziej sędziwy wiek. Rekordzista dożył 30 lat. Rekordowy wiek samca żyjącego na wolności to natomiast 19 lat.
Czy lwy są zagrożone wyginięciem?
Populacja lwów kurczy się z roku na rok i obecnie te wspaniałe zwierzęta są wymieniane wśród gatunków zagrożonych wyginięciem. Osobników podgatunku azjatyckiego zostało zaledwie około 500. W Afryce zasięg ich występowania ograniczył się o 80 proc. Nie wiadomo, ile osobników żyje na wolności. Według różnych szacunków zostało ich od 35 do 20 tys.
Spadająca liczebność tych wspaniałych zwierząt to efekt kłusownictwa, ale nie tylko. Populację lwów przetrzebiają również choroby a także spadająca liczba zwierząt, na które mogą polować. Jeżeli ta tendencja nie zostanie zahamowana, lwy i inne wielkie koty podzielą los swoich szablastozębnych przodków.
