Gezer to starożytne kananejskie miasto, które znajduje się w połowie drogi między Jerozolimą a Jafą. Wybudowano je na wysoko położonym wzgórzu. Jego historia sięga wczesnej epoki brązu, a wzmianki o nim pojawiają się w listach amarneńskich. To częściowo zachowane archiwum korespondencji dyplomatycznej pomiędzy władcami Egiptu a ich wasalami i władcami niezależnymi z terenów Lewantu i Anatolii.
Starożytne miasto nieopodal Jerozolimy
Według przekazów biblijnych Gezer mieli zdobyć Egipcjanie. Następnie faraon oddał miasto w posagu królowi Izraela Salomonowi. Ten miał je przebudować, a także umocnić. Prawdopodobnie to właśnie za jego rządów postawiono kazamatowe mury obronne z trójdzielną bramą. Gezer zostało ostatecznie zniszczone podczas inwazji babilońskiej, a ruiny znajdują się w Izraelu do dziś.
Najnowsze badania opublikowane na łamach czasopisma „PLOS One” rzucają nowe światło na historię Gezer. Naukowcy pod kierunkiem Lyndelle Webster z Austriackiej Akademii Nauk postanowili przeprowadzić dodatkowe datowanie, aby ustalić dokładną chronologię biblijnych wydarzeń.
– Starożytne miasto Gezer jest dobrze znane ze źródeł egipskich, biblijnych i asyryjskich. Kojarzone jest z walkami o władzę, podbojami i intrygującymi opowieściami z udziałem takich postaci jak Milkilu i Amenhotep III, Merenptah czy Salomon – czytamy w artykule.
(Nie)znana historia Gezer
Naukowcy twierdzą, że przeszłość Gezer jest dobrze utrwalona. Świadczy o niej wiele zabytków, artefaktów i pozostałości architektury, zarówno z epoki brązu, jak i żelaza. – Badania prowadzone na tym stanowisku dostarczają wyjątkowej możliwości porównania pradawnych tekstów i odkryć archeologicznych, a także wydobycia na światło dzienne nieudokumentowanego codziennego życia mieszkańców miasta – napisali badacze.
– Dla uczonych pragnących zrekonstruować historię południowego Lewantu Gezer jest jednym z najbardziej intrygujących miejsc. O tym starożytnym mieście wspomina wiele źródeł. A o jego strategicznym znaczeniu świadczy uwaga ze strony obcych władców, jaką się cieszyło – czytamy.
W badaniach Webster wraz ze współpracownikami przeprowadzili datowanie radiowęglowe 35 materiałów organicznych (głównie nasion) pochodzących z siedmiu różnych warstw stratygraficznych w Gezer. Obejmują okres od XIII do IX wieku p.n.e. To czas wielkich zmian w mieście, w tym także wojen, które doprowadziły do wielu zniszczeń.
Naukowcy uważają, że poszczególne wydarzenia mogą pokrywać się z opowieściami opisanymi zarówno w starożytnych, jak i biblijnych tekstach.
Datowanie radiowęglowe pozwala zweryfikować prawdziwość źródeł pisanych
– To pierwszy tak znaczący zbiór danych radiowęglowych dla miasta Gezer, który obejmuje okres od późnej epoki brązu do epoki żelaza. Wyniki naszych badań pozwalają po raz pierwszy samodzielnie ustalić chronologię stanowiska, sprawdzić zasadność (z perspektywy chronologicznej) proponowanych korelacji historycznych i wnieść wkład do debat na temat chronologii filistyńskiej i epoki żelaza – napisali naukowcy w „PLOS One”.
Naukowcy uważają np., że najnowsze datowanie sugeruje związek pewnych niszczycielskich wydarzeń z działaniami faraona Merenptaha. To władca starożytnego Egiptu z XIX dynastii, który panował w latach 1213–1203 p.n.e. Jednocześnie badacze twierdzą, że wydarzenia, które doprowadziły do częściowej destrukcji miasta, nie są powiązane z rzekomą kampanią Chazaela, króla Aramu-Damaszku, którego wspomina się w Starym Testamencie.
– Rozwój chronologii opartej na datowaniu radiowęglowym w Gezer, miejscu o wyjątkowo bogatych powiązaniach historycznych, pokazuje kluczową rolę, jaką datowanie może i musi odgrywać w rekonstrukcji historii poszczególnych miejsc, rozstrzyganiu długotrwałych debat i testowaniu możliwych korelacji pomiędzy pozostałościami archeologicznymi a źródłami pisanymi – twierdzą autorzy.
Badania te dowodzą, że datowanie radiowęglowe wciąż jest kluczowym narzędziem w odkrywaniu niewyjaśnionych zdarzeń z historii ludzkości. Zwłaszcza że źródła pisane najczęściej nie są obiektywne, a relacje sprzed tysięcy lat należy zawsze podawać w wątpliwość.
Źródło: PLOS One
