Barokowy pałac, który wyrósł na ruinach piastowskiego zamku, Cudem Polski 2025. Miesza polsko-niemiecką historię
Plebiscyt „Cuda Polski” organizowany przez magazyn „National Geographic Traveler” ma za zadanie odnalezienie wyjątkowych, ale jeszcze nieodkrytych przez turystów miejsc na mapie naszego kraju. W województwie lubuskim zwycięzcą został zespół pałacowo-parkowy w Żaganiu, który skrywa fascynującą historię ziemi przez wieki przechodzącej z rąk do rąk.
W sercu Żagania, wśród zieleni i nad malowniczą rzeką Bóbr, znajduje się jeden z najciekawszych zabytków Polski – monumentalny barokowy pałac otoczony romantycznym Parkiem Książęcym. To miejsce o niezwykłej historii i architekturze, które zachwyca bogatą przeszłością i tajemniczą legendą.
Historia i legendy o pałacu w Żaganiu
Barokowy pałac w Żaganiu należy do najważniejszych zabytków rezydencjonalnych w regionie lubuskim i całej Polsce. Historia tego miejsca sięga czasów średniowiecza, kiedy na jego miejscu stał zamek Piastów śląskich z linii głogowskiej. Dziś pałac łączy elementy włoskiej i francuskiej architektury barokowej, a otaczający go park tworzy unikalną przestrzeń krajobrazową.
Od zamku Piastów śląskich do barokowej rezydencji Wallensteina
Pierwszym wielkim reformatorem pałacu był Albrecht von Wallenstein, naczelny dowódca wojsk cesarskich podczas wojny trzydziestoletniej. Kupił księstwo żagańskie w 1627 roku, a prace budowlane rozpoczął około 1630 roku według projektu włoskiego architekta Vincenzo Boccaccio. Po śmierci Wallensteina (1634), prace przerwano, ale w 1670 roku książę Vaclav Euzebiusz Lobkowic wznowił budowę, korzystając z planów Antoniego della Porty. Pałac uzyskał ostateczną, barokową formę dopiero pod koniec XVIII wieku, dzięki kolejnym właścicielom.
Złoty wiek pałacu księżnej Doroty de Talleyrand-Perigord
Kolejnym przełomowym okresem w dziejach zespołu był XIX wiek, kiedy właścicielką została księżna Dorota de Talleyrand-Perigord. To za jej czasów pałac i park przeżyły prawdziwy złoty wiek – rezydencja stała się centrum życia towarzyskiego i kulturalnego, a Dorota zadbała o jej gruntowną modernizację i rozbudowę. Układ przestrzenny pałacu zaczął nawiązywać do francuskich i włoskich wzorców, a wnętrza poddano renowacji według koncepcji architekta Chrystiana W. Schultze.
Legenda o grymasach diabła
Wyjątkową cechą żagańskiego pałacu są maszkary – ozdobne, groteskowe głowy rzeźbione nad oknami. Według miejscowej legendy, ich twórca wzorował się na szkicach Leonarda da Vinci, ale przy niemal dwustu rzeźbach zabrakło mu pomysłów, więc poprosił diabła o pozowanie. Diabeł pokazywał kolejne twarze, aż w końcu ujawnił swoje prawdziwe oblicze, co doprowadziło artystę do śmierci ze strachu.
Współcześnie legenda ta stała się inspiracją do stworzenia kolekcji diabelskich figurek eksponowanych w pałacowych podziemiach. Ich twórcą jest lokalny artysta Jerzy Kupczyk, który w swoich rzeźbach sportretował m.in. posła, piłkarza czy pracownika ZUS.
Jeden z największych Parków Książęcych w Europie
Park Książęcy otaczający pałac to jeden z największych i najstarszych zabytkowych parków miejskich w Polsce, uznawany już przed II wojną światową za najpiękniejszy na Śląsku i jeden z najokazalszych w Europie Środkowej. To księżna Dorota nadała mu romantyczny charakter i podzieliła na część wewnętrzną, z licznymi zabudowaniami, oraz zewnętrzną, otwartą na panoramę okolicy.
Dziś park to miejsce spacerów, pikników i spotkań. Liczne alejki, mostki nad Bobrem, stawy i zadbana roślinność tworzą ciekawe miejsce do odpoczynku. Na terenie parku zachowały się także oryginalne fontanny czy posągi ufundowane przez syna księżnej – Napoleona Ludwika.
Jak zwiedzić pałac w Żaganiu?
Zespół pałacowo-parkowy w Żaganiu jest otwarty dla zwiedzających cały rok. Warto pamiętać, że zwiedzanie odbywa się z przewodnikiem (lub audioprzewodnikiem), więc może być konieczne dostosowanie się do godzin wycieczek. Ceny biletów wynoszą od 20 do 25 złotych za osobę.
Pałac w Żaganiu i otaczający go Park Książęcy dzięki przemyślanej renowacji odzyskał dawny blaski i zachwyca turystów oraz mieszkańców. Nadany mu tytuł „Cudu Polski” jest potwierdzeniem jego wyjątkowej wartości historycznej i czyni z niego obowiązkowy punkt wycieczek na mapie województwa lubuskiego.
Sponsorem plebiscytu jest:
Źródło: National Geographic Polska, Urząd Miasta Żagań
Nasz autor
Jonasz Przybył
Redaktor i dziennikarz związany wcześniej m.in. z przyrodniczą gałęzią Wydawnictwa Naukowego PWN, autor wielu tekstów publicystycznych i specjalistycznych. W National Geographic skupia się głównie na tematach dotyczących środowiska naturalnego, historycznych i kulturowych. Prywatnie muzyk: gra na perkusji i na handpanie. Interesuje go historia średniowiecza oraz socjologia, szczególnie zagadnienia dotyczące funkcjonowania społeczeństw i wyzwań, jakie stawia przed nimi XXI wiek.