Te niezwykłe okazy nieożywionej przyrody zachwycają swoim pięknem i tajemniczością. Nic dziwnego, że niektóre z jaskiń na Słowacji zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Tajemnicze podziemne przestrzenie kiedyś zapewniały schronienie ludziom i zwierzętom. Dziś stanowią obiekt zainteresowania geologów, speleologów i wszystkich poszukiwaczy przygód, którzy potrafią docenić ich unikatowe piękno. Daleko im co prawda do najdłuższej jaskini na świecie, ale i tak są godne uwagi!
Łączna powierzchnia terenów krasowych na Słowacji to ok. 2700 km kw. Nic dziwnego, że u naszych południowych sąsiadów podziemne groty występują liczniej niż jaskinie w Polsce. Szacuje się, że jest ich ponad 6200, a licząc także krótkie obiekty – ok. 7100. Większość z nich jest dostępna wyłącznie dla speleologów, czyli dla osób, dla których nauka o jaskiniach jest chlebem powszednim. Dla ruchu turystycznego otwarto jedynie 20 jaskiń. Są to miejsca, do których mogą wejść wszyscy, nawet osoby, którym obce są techniki alpinizmu jaskiniowego, podobnie jak do jaskiń w Zakopanem.
Rodzaje jaskiń na Słowacji
Największe zagęszczenie zinwentaryzowanych jaskiń na Słowacji jest charakterystyczne dla Słowackiego Krasu, Tatr Niżnych, Krasu Murańskiego, Słowackiego Raju, Wielkiej Fatry, Tatr Bielskich, Wysokich i Zachodnich. Większość z nich powstała w drugorzędowych wapieniach, datowanych na epokę środkowego triasu. Niektóre wytworzyły się w trawertynach i innych rozpuszczalnych skałach. Około 180 zinwentaryzowanych jaskiń na Słowacji występuje w skałach niekrasowych, takich jak:
- tufy bazaltowe,
- bazalty,
- andezyty,
- granity,
- piaskowce.
Pod względem procesów, które doprowadziły do ich powstania, słowackie jaskinie należy dzielić na dwa podstawowe typy:
- jaskinie pierwotne (syngenetyczne),
- jaskinie wtórne (epigenetyczne).
Pierwsze z wymienionych ukształtowały się wraz z otaczającą je skałą. Drugie uformowały się już po powstaniu skały. Ich geneza jest związana przede wszystkim z procesami erozyjnymi i korozyjnymi.
Demianowska Jaskinia Lodowa
Demianowska Jaskinia Lodowa / fot. Jojo, Wikmedia Commons, CC-BY-SA-2.5
Nasz przewodnik po najpiękniejszych słowackich grotach otwiera Demianowska Jaskinia Lodowa, zlokalizowana w Tatrach Niżnych, na obszarze Doliny Demianowskiej (w jej dolnej części). Obiekt jest częścią Demianowskiego Systemu Jaskiń – najdłuższego (bo mierzącego ponad 41 km) na Słowacji. Całkowita długość korytarzy jaskini to ok. 2500 metrów, z czego 850 metrów udostępniono do zwiedzania.
Mówimy tu o jednej z najwcześniej odkrytych jaskiń lodowych świata. Pierwotnie była znana jako Jaskinia Smocza. ta osobliwa nazwa nawiązywała do odnalezionych w jej wnętrzu kości niedźwiedzia jaskiniowego. Kiedyś wierzono, że to szczątki smoka. W latach 80. XIX wieku obiekt został udostępniony do zwiedzania.
Największe wrażenie robi dolna część jaskini, w której występują liczne lodowe wodospady, stalagmity i stalaktyty. Utrzymuje się tam temperatura nieprzekraczająca 0 stopni Celsjusza.
Demianowska Jaskinia Wolności
Demianowska Jaskinia Wolności / fot. cezargas@poczta.fm, Wikmedia Commons, CC-BY-SA-4.0
Pozostajemy w Demianowskim Systemie Jaskiń. Kolejny obiekt, który po prostu trzeba zobaczyć, to słynna Demianowska Jaskinia Wolności, ciesząca się opinią jednej z najpiękniejszych jaskiń na świecie. Jej całkowita długość to ok. 8900 metrów. Dla turystów przygotowano dwie trasy zwiedzania. Dłuższa (Wielka Trasa) mierzy 2150 metrów, natomiast krótsza (Tradycyjna Trasa) – 1150 metrów.
Dlaczego Demianowska Jaskinia Wolności uchodzi za jedną z najpiękniejszych? To zasługa obficie nagromadzonych form naciekowych, ale nie tylko. Niepowtarzalną atmosferę, która panuje w jej wnętrzu, tworzą też jeziorka jaskiniowe (z których największe – Wielkie Jezioro – ma aż 52 metry długości) i rzeka Demianówka, przepływająca przez jej komory i sale. Temperatura w jaskini nie spada poniżej 6 stopni Celsjusza, więc warunki do zwiedzania są całkiem dobre.
Dobszyńska Jaskinia Lodowa
Dobszyńska Jaskinia Lodowa / fot. dariusz woźniak, Wikmedia Commons, CC-BY-SA-3.0
Kolejny obiekt na naszej liście to najsłynniejsza jaskinia lodowa na Słowacji. Mowa o Dobszyńskiej Jaskini Lodowej, wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (w 2000 roku). O wyjątkowym charakterze tego miejsca najlepiej świadczy fakt, że grubość pokrywy lodowej w niektórych miejscach przekracza 25 metrów! To prawdziwy ewenement w skali europejskiej, bo tak duże ilości lodu występują wyłącznie w obszarze alpejskim.
Dobszyńska Jaskinia Lodowa jest zlokalizowana w południowej części malowniczego Słowackiego Raju (Kras Spisko-Germański), w dolinie Hnilca. Obiekt o długości 1483 m jest częścią Dobszyńsko-Strateńskiego Systemu Jaskiniowego, którego łączna długość to niemal 25 km (trzeci pod względem długości system jaskiniowy na Słowacji). Do zwiedzania udostępniono trasę o długości 515 m. Temperatura w jaskini utrzymuje się w przedziale od minus 3 do 0,5 stopnia Celsjusza. Warto wspomnieć, że Dobszyńska Jaskinia Lodowa jest pierwszą w Europie, w której zainstalowano elektryczne oświetlenie. Mroki groty są rozświetlane od 1887 roku.
Jaskinia Bielska
Kolejny interesujący obiekt jest zlokalizowany w Tatrach Bielskich, na północnym stoku Kobylego Wierchu (otwór wejściowy znajduje się na wysokości 972 m n.p.m.). Całkowita długość wszystkich korytarzy i komór przekracza 3800 metrów. Trasa zwiedzania jest jednak znacznie krótsza, choć z całą pewnością nie można nazwać ją krótką – do dyspozycji turystów oddano 1370 metrów.
Wewnątrz jaskini można podziwiać wspaniałą szatę naciekową, na którą składają się piękne stalagmity, stalaktyty i draperie. Znajdziemy tam także zachwycające jeziorka jaskiniowe. Jedną z największych atrakcji tego miejsca jest Sala Palmowa, która zawdzięcza swoją nazwę stalagmitom o charakterystycznym kształcie, „wyrastającym” z tafli Lustrzanego Jeziorka. Temperatura wewnątrz groty utrzymuje się w przedziale od 5 do 6 stopni Celsjusza.
Jaskinia Staniszowska
Wracamy do Tatr Niżnych. Naszą kolejną propozycję dedykujemy wszystkim, którzy chcą poczuć się jak prawdziwi eksploratorzy nieznanych zakątków. Jaskinia Staniszowska nie należy do największych na Słowacji – ma 871 metrów długości, a ścieżka turystyczna mierzy 410 metrów. Co zatem czyni ją niezwykłą? Przede wszystkim fakt, że w obiekcie nie zainstalowano oświetlenia. Zwiedzanie jaskini odbywa się w małych grupach. Każdy uczestnik wycieczki otrzymuje kask i latarkę. Mocne wrażenia, które na długo pozostaną w pamięci – gwarantowane!
Jaskinia Ważecka
Pozostańmy jeszcze przez chwilę w Tatrach Niżnych, gdzie na pograniczu Kotliny Liptowskiej i północnej części Kozich Grzbietów mieści się kolejna interesująca grota. Jaskinia Ważecka jest jedną z najbardziej znanych w północnej części Słowacji, ale turyści z Polski nie zaglądają tam zbyt często. Mierzy zaledwie 530 metrów długości, z czego do zwiedzania udostępniono 235 metrów. Niewiele, ale nie oznacza to jednak, że nie jest warta zainteresowania. Przeciwnie, dość kameralny charakter sprawia, że rzadko bywa zatłoczona.
Wewnątrz można podziwiać niesamowite formy naciekowe, piękne jeziorka i zachowane kości niedźwiedzia jaskiniowego sprzed 15 tys. lat. Temperatura wewnątrz nie spada poniżej 6 stopni Celsjusza, a na trasie nie ma żadnych naturalnych utrudnień, które ograniczałyby dostęp dla niektórych zwiedzających.
Domica
Domica / fot. Jojo, Wikmedia Commons, CC-BY-SA-2.5
Naszą listę zamyka jedna z najpopularniejszych i zarazem najdłuższych jaskiń na Słowacji. Domica, położona na terenie Parku Narodowego Kras Słowacki, jest słowacką częścią węgierskiej jaskini Baradla. W 1995 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (wraz z pozostałymi jaskiniami Krasu Słowackiego i węgierskiego Krasu Aggtelek).
Całkowita długość jaskini to 5368 metrów. Do zwiedzania udostępniono dwie trasy. Krótsza mierzy 780 metrów, natomiast dłuższa – 930 metrów. Polecamy zdecydować się na drugą z wymienionych. Turyści wybierający tę opcję mogą podziwiać piękne formy naciekowe (w tym stalagmity przypominające pagody i stalaktyty w kształcie cebuli) i wziąć udział w spływie podziemną rzeką Styks. Trzeba przyznać, że już sama nazwa, nawiązująca do mitycznej rzeki Hadesu, wywołuje niemały dreszczyk emocji.
Warto podkreślić, że w Domicy panują świetne warunki do zwiedzania. Temperatura w jaskini nie spada poniżej 10 stopni Celsjusza.
