Masz rude włosy? Naukowcy odkryli, że dlatego twoje rany goją się wolniej – jest jednak na to sposób

Naukowcy z Uniwersytetu Edynburskiego w opublikowanym w czasopiśmie „PNAS” badaniu udowadniają, że osoby rudowłose z mutacją genu MC1R doświadczają nie tylko wyjątkowych cech pigmentacyjnych, ale także specyficznych problemów zdrowotnych. Chociaż to nie kolor włosów sprawia, że inaczej goją im się rany i mają odmienną percepcję bólu, to wszystko jest ze sobą powiązane.

Jak jeden gen wpływa na pigmentację i na zdrowie?

Gen MC1R (receptor melanokorytyny 1) to kluczowy element procesu pigmentacji. Odpowiada za przekształcanie żółto-czerwonej feomelaniny w ciemną eumelaninę. Mutacje MC1R powodują, że przeważa produkcja feomelaniny, skutkiem czego są rude włosy i jasna karnacja. Ale MC1R to nie tylko kolor – jego aktywność ma fundamentalne znaczenie dla zdrowia skóry.

Właściwie działający MC1R aktywnie chroni komórki skóry przed promieniowaniem UV, wspiera prawidłowe reakcje zapalne i wpływa na procesy naprawcze. U rudowłosych zaburzenia w tym genie mogą prowadzić do szeregu specyficznych wyzwań zdrowotnych.

Czy osoby rude wolniej wracają do zdrowia?

Naukowcy zagłębili się w RNA pojedynczych komórek pobranych z ludzkich ran przewlekłych. Okazało się, że osoby o rudych włosach mają warianty MC1R powodujące wyłączenie lub tylko częściową aktywność tego białka, co znacząco utrudnia gojenie. W badaniach na myszach zwierzęta z rudą sierścią (wyposażone w ten sam gen) aż w 95% przypadków nie wygoiły ran w ciągu siedmiu dni, podczas gdy u myszy z ciemną sierścią było to 68,8%.

„Rudowłosy” wariant genu MC1R powodował ponadto utrzymywanie się stanu zapalnego i utrudniał zamknięcie się ran – wszystko przez większą liczbą tzw. neutrofilowych sieci zewnątrzkomórkowych (NET), które spowalniają proces naprawy tkanek. Opóźnione gojenie było widoczne już w 1., 7., 10. i nawet 14. dniu po zranieniu.

Jak pomóc osobom rudowłosym?

Naukowcy wpadli na pewien sposób. Drugą fazą badania było miejscowe leczenie agonistą MC1R (preparatem aktywującym receptor). Na połowie myszy zastosowali żel zawierający selektywny aktywator, a na drugiej zwykły żel bez substancji czynnej.

Efekty były imponujące: leczenie przywróciło zdolność gojenia, ograniczyło wyciek z ran i poprawiło tworzenie naczyń krwionośnych. Niespodziewanie zaobserwowano także ograniczenie bliznowacenia w ranach ostrych. Według danych leczenie MC1R zmniejszyło powierzchnię rany o dodatkowe 33% po 14 dniach oraz o 68% po 21 dniach w porównaniu z samym oczyszczeniem rany.

Kto może skorzystać z terapii?

Chociaż terapia miejscowa za pomocą MC1R wydaje się obiecująca, to ma istotne ograniczenie: działa tylko u tych, u których gen MC1R jest przynajmniej częściowo aktywny. U osób rudowłosych jest on często całkowicie dezaktywowany, więc leczenie nie przynosi rezultatu.

Perspektywy testów klinicznych u ludzi

Chociaż badania przeprowadzono na myszach, naukowcy wkrótce zapowiadają rozpoczęcie testów klinicznych na ludziach. Modele zwierzęce zostały zaprojektowane tak, by możliwie wiernie odzwierciedlać ludzkie przewlekłe rany, jednak nie oddają całkowitej złożoności takich przypadków. Zespół badawczy jest jednak pełen nadziei.

Jeśli testy potwierdzą skuteczność leczenia również u ludzi, może to oznaczać przełom w leczeniu trudnych ran – szczególnie u osób starszych oraz tych z częściowo aktywnym MC1R, w tym niektórych rudowłosych. Teraz lepiej rozumiemy to, jak poszczególne geny wpływają na nasz proces wracania do zdrowia.

Źródło: PNAS

Nasz autor

Jonasz Przybył

Redaktor i dziennikarz związany wcześniej m.in. z przyrodniczą gałęzią Wydawnictwa Naukowego PWN, autor wielu tekstów publicystycznych i specjalistycznych. W National Geographic skupia się głównie na tematach dotyczących środowiska naturalnego, historycznych i kulturowych. Prywatnie muzyk: gra na perkusji i na handpanie. Interesuje go historia średniowiecza oraz socjologia, szczególnie zagadnienia dotyczące funkcjonowania społeczeństw i wyzwań, jakie stawia przed nimi XXI wiek.