Lekarze zidentyfikowali wady wrodzone lub choroby wywołane rtęcią u 24 dzieci w kopalniach w dystrykcie Sekotong w południowo-zachodniej części Zachodniego Lomboku.
Wśród ofiar jest Lailatul Azwa urodzona we wrześniu bez lewej ręki. Podobnie jak Ipan, cierpi na częste napady padaczki.
6-letnia Aida urodziła się ze zdeformowanymi palcami u obydwu rąk.
Nyimas, która miała powiększoną czaszkę i inne poważne deformacje, zmarła na początku tego roku w wieku 8 lat. Całe życie spędziła praktycznie w stanie wegetatywnym.
Opary rtęci są bardzo toksyczne dla mózgu, zwłaszcza podczas jego rozwoju, ekspozycje mogą być więc szkodliwe dla ciężarnych i małych dzieci – uważa Philippe Grandjean, profesor zdrowia środowiskowego z Harvardu, jeden z czołowych ekspertów z zatrucia rtęcią na świecie.
Indonezyjska gorączka złota
Małe kopalnie złota zaczęły działać w Indonezji po upadku Suharto w 1998 – wieloletniego wodza wojskowego kraju – i rozwinęły się w erze rozluźnionych rządów. Pomimo zakazu wprowadzonego przez rząd w 2014 roku, prawie wszyscy wydobywcy metodą tradycyjną używają rtęci do wytapiania złota.
Indonezyjskie wydobycie na małą skalę generuje pięć miliardów dolarów w złocie rocznie, według szacunków Atmadji Sumarkidjo, specjalnego doradcy Luhuta Pandjaitana – ministra koordynującego sprawy bezpieczeństwa i polityki kraju. To około siedem procent całej produkcji złota w kraju. Produkt krajowy brutto Indonezji w 2015 roku wyniósł około 875 miliardów dolarów.
Górnicy setki ton rtęci wypuszczają do wody, gleby i powietrza, nierzadko w biednych, odległych miejscach, zatruwając przy tym jedzenie i dziką przyrodę. W niektórych wioskach rodziny używają odpadów zawierających rtęć jako bazy dla ich domów albo pokryć dla podwórek i chodników.
W regencji Wonogiri w środkowej części Jawy, gdzie drobni górnicy działają od ponad 15 lat, mieszkańcy zaniepokoili się, kiedy dwa lata temu lokalna agencja ochrony środowiska zbadała okoliczne gujawy, manioki, papaje i banany i okazało się, że zawierają duże stężenie rtęci.
- Dzieci mieszkające na obszarach z kopalniami wystawiane są na działanie rtęci już w życiu płodowym, niektóre rodzą się z deformacjami – podkreśla Ismawati. – Kiedy dorastają, wdychają skażone powietrze, piją skażoną wodę i jedzą skażony ryż.
Górnicy tłumnie przybywają do nowoodkrytych złóż złota w Indonezji, często położonych na obszarach parków narodowych lub innych ziem państwowych, gdzie pracują bez wymaganych pozwoleń. Kopią głębokie szyby górnicze, pogłębiają rzeki, niszczą lasy i zanieczyszczają środowisko.
W górniczych społecznościach hałaśliwe młyny kulowe działają prawie bez przerwy i często w pobliżu domów. Mielą rudy złota razem z rtęcią i wodą, by ostatecznie otrzymać złoto. Jak młyny turkoczą i wirują, skała pęka i drobinki złota wiążą się z rtęcią. Następnie górnicy odsączają płyn i odzyskują część nadmiaru rtęci, choć większość i tak w postaci oparów zanieczyszcza powietrze albo spływa na ziemię i do szlaków wodnych.
Na ostatnim etapie uzyskiwania złota górnicy z reguły podgrzewają rtęć i złoto przy pomocy palników gazowych i tym samym uwalniają trujące opary. Lekarze ostrzegają, że wdychanie tych oparów powstałych na skutek palenia amalgamatu jest najniebezpieczniejszą formą kontaktu z rtęcią.
Gotowanie rtęci
67-letni Karto Paimin mieszka ze swoją rodziną na łagodnych wzgórzach Wonogiri w drewnianym domu w stylu jawajskim, z wysokim spiczastym dachem i dużą powierzchnią mieszkalną. Pod domem w zboczu wzgórza rodzina wykopała 15-metrowy tunel, by szukać rud złota, które następnie członkowie rodziny mielą z rtęcią w swoim młynie kulowym stojącym w ogródku.