Nazwa monet „tęczowe kubki” (ang. rainbow cups) ma swoje korzenie w ludowych legendach. Złote artefakty o kształcie miseczki lub kubka często odnajdywali rolnicy latem, zaraz po żniwach i najczęściej po ulewnych deszczach. To doprowadziło do przekonania, że monety można znaleźć w miejscu, w którym tęcza dotyka ziemi. Ludzie zaczęli więc wierzyć, że złote skarby przynoszą szczęście i pomyślność. Z czasem przypisywano im szereg różnych magicznych cech. 

Monety wybite przez Celtów ponad 2000 lat temu

W praktyce monety (zarówno złote, jak i srebrne) były wybijane przez Celtów na obszarach zdominowanych przez kulturę lateńską w okresie od ok. V do I wieku p.n.e. Monety były często oznaczone różnymi symbolami i wzorami. Nazwa kultury wywodzi się od stanowiska archeologicznego La Tène nad jeziorem Lac de Neuchâtel w Szwajcarii. To właśnie w tym miejscu w XIX wieku, odkryto dużą liczbę artefaktów związanych z ludnością celtycką.

Kulturę lateńską charakteryzowały artefakty, takie jak zapinki typu La Tène, groty włóczni, miecze, owalne tarcze z umbem taśmowatym, bransolety rozszerzone na końcach, pasy łańcuchowe z profilowanych ogniw, ceramika, szklane bransolety i właśnie złote „tęczowe kubki”.

„Tęczowe kubki” miały być znajdowane wyłącznie przez dzieci

Podczas najnowszych wykopalisk w Bawarii archeolodzy odnaleźli jedną z takich monet. Odkryto ją ok. 70 kilometrów na zachód od Monachium, nad rzeką Lech. Bawarscy badacze dokonali analizy zabytku i doszli do wniosku, że została wybita w II lub I wieku p.n.e.

– Na monecie widnieje rzadki wzór czteroramiennej gwiazdy, którą z każdej strony otaczają półkola – przekazał Bernward Ziegaus, starszy kustosz działu numizmatycznego Państwowych Zbiorów Archeologicznych, który badał monetę. – Podobnie jak inne „tęczowe kubki”, ta moneta również jest zakrzywiona. Z kolei z drugiej strony widać ludzką głowę, która ma nienaturalnie duże oko i nos.

– Legenda o tym, że celtyckie monety spadały z nieba na ziemię w miejscu, gdzie kończyła się tęcza, jest najbardziej znana. Istnieje również inna opowieść, która głosi, że artefakty te mogły być odnalezione wyłącznie przez dzieci, które nazywano potem „dziećmi fortuny” – mówił Ziegaus. – Co więcej, „tęczowe kubki” mogły być znajdowane wyłącznie w niedzielę – dodaje archeolog.

Jedna z trzech monet, które do tej pory odnaleziono

Moneta ważyła niecałe dwa gramy. Analiza wykazała, że składała się w 77% ze złota, 18% ze srebra i 5% z miedzi. Autorzy twierdzą, że została odkryta nieopodal miejsca, w którym znajdowała się starożytna droga rzymska Via Claudia Augusta. Szlak ten prowadził z terenu dzisiejszego Trydentu w północnych Włoszech przez Alpy w kierunku Austrii i Niemiec. – Być może moneta została przypadkowo zgubiona po drodze – mówią archeolodzy.

Autorzy odkrycia przyznali, że do tej pory odnaleziono tylko trzy celtyckie monety z podobnym motywem gwiazdy. – Interpretacja tego motywu jest trudna. Rogi gwiazdy mogą oznaczać cztery strony świata, a łuki możemy określić jako znaki horyzontu oraz wschodu i zachodu księżyca. To jednak wyłącznie hipoteza – twierdzą bawarscy naukowcy.

Osadnictwo Celtów z kultury lateńskiej

Osadnictwo kultury lateńskiej przypada na okres od połowy II wieku p.n.e. Społeczności te m.in. na terenie dzisiejszych Niemiec zaczęy tworzyć osady o charakterze protomiejskim otoczone fortyfikacjami, tak zwane oppida. Do najbardziej znanych należy murus gallicus, którą opisał sam Cezara w dziele zatytułowanym „O wojnie galijskiej”. Miejscowości te były ośrodkami rzemiosła i władzy politycznej.

Budynki w lateńskich osadach były wznoszone na planie prostokąta, w formie półziemianki o konstrukcji słupowej. Budowle te występują zarówno w oppidach, jak i w osadach otwartych, w których mieszkali ludzie zajmujący się uprawą roli. Najbardziej charakterystyczne stanowiska archeologiczne typu osadniczego to:

  • Alezja,
  • Mediolanum,
  • Bibracte,
  • Numancja,
  • Londinum,
  • Stare Hradisko.