Już za kilka dni Wigilia Bożego Narodzenia. Gdy na niebie zabłyśnie pierwsza gwiazdka, większość z nas zasiądzie do wspólnego stołu, by celebrować przyjście na świat Jezusa Chrystusa. Zgodnie z tradycją i słowiańskimi zwyczajami, w wigilijny wieczór powinniśmy spróbować dwunastu potraw. To między innymi pierogi z kapustą i grzybami, barszcz czerwony, kompot z suszu, makowiec czy karp, któremu dzisiaj poświęcimy szczególną uwagę.
Co symbolizuje karp na wigilijnym stole?
Każda z dwunastu potraw, która trafia na wigilijny stół, nie jest dziełem przypadku i ma swoją symbolikę. Tak, chociażby jabłka, śliwki i gruszki, z których przyrządza się kompot z suszu, są symbolem powodzenia. Kapusta oznacza z kolei dostatek i bogactwo. Karp symbolizuje płodność i odrodzenie. Przyjęło się, że kto skosztuje karpia w Wigilię, ten będzie miał spokojny nowy rok.
Ze względu na postny charakter wigilijnych potraw, na stole od zawsze królowały ryby pod różną postacią. W czasach wojennych Polacy najczęściej zajadali się sandaczami i szczupakami. Popularność karpia królewskiego (ta odmiana króluje na wigilijnym stole) wzrosła po II wojnie światowej, gdy w przeciwieństwie do innych gatunków ryb, był zdecydowanie tańszy i dostępny w ogromnych ilościach. Aby zachęcić do jego kupna, ówczesne władze głosiły hasło: „Karp na każdym wigilijnym stole w Polsce”. Wcześniej ten rybny przysmak kojarzono wyłącznie z kuchnią żydowską.
Karp koi w Japonii
Karp jest równie popularny w odległej Japonii, jak i w Polsce. W Kraju Kwitnącej Wiśni rozpowszechniona została najbardziej kolorowa odmiana karpia, czyli karp koi, symbol dostatku. Stanowi on niezwykle ważny element kultury japońskiej. Nic więc dziwnego, że w całym kraju, tak jak w przypadku psów czy kotów, organizowane są wystawy, a niektóre ryby posiadają nawet własny rodowód.
Karp koi / Fot. Arterra/Universal Images Group via Getty Images
Swoje „pięć minut” karp koi ma zawsze na początku maja, kiedy piątego dnia miesiąca w Japonii obchodzony jest Dzień Dziecka (jap. Kodomo no hi). Wówczas nad domami powiewa koi-nobori, czyli w dosłownym tłumaczeniu chorągiewka karpia. Ozdobne rękawy przypominające wskaźniki wiatru składają się z:
- czarnego koi-nobori – symbolizującego ojca;
- czerwonego koi-nobori – symbolizującego matkę;
- niebieskiego koi-nobori – symbolizującego najstarszego syna;
- gdy w rodzinie jest więcej synów dodawane są koi-nobori w odcieniu zielonym i fioletowym.
Kodomo no hi zostało ustanowione japońskim świętem narodowym w 1948 roku. Wcześniej 5 maja celebrowano Święto Chłopców (jap. Tango no Sekku) – tego dnia rodzice modlili się o zdrowie i wyrażali wdzięczność za męskiego potomka. W niektórych regionach do tej pory huczniej obchodzony jest Dzień Chłopców niż ogólnokrajowy Dzień Dziecka.
Ciekawostki o karpiu
Ryby, jak i inne stworzenia żyjące na dnie mórz i oceanów, od wieków fascynują i zaskakują. Niewiele osób może wie, ale to ryby są najliczniejszą i najbardziej zróżnicowaną grupę kręgowców na Ziemii – stanowią ponad połowę wszystkich przedstawicieli tej grupy. Więcej rybich ciekawostek znajdziecie tutaj, a poniżej prezentujemy mało znane fakty na temat karpia.
- Łacińska nazwa karpia to Cyprinus carpio.
- Karp jest najstarszą i jedną z najważniejszych ryb hodowlanych. Rocznie odławia się ok. 200 tys. ton w skali światowej.
- Karp powstał na przełomie trzeciorzędu i czwartorzędu w okolicach Morza Kaspijskiego. Został udomowiony w V w. p.n.e. przez Chińczyków, a jedne z pierwszych wzmianek na jego temat pochodzą z czasów Arystotelesa i Pliniusza Starszego.
- Szacuje się, że karp występuje w niemal 60 krajach, na wszystkich kontynentach, oprócz Antarktydy. Nie wszędzie jest jednak tak popularny i lubiany, jak w Polsce. W USA oraz Australii jest uważany za groźny gatunek inwazyjny. Na Antypodach robi się z nich nawóz.
- 100 g karpia ma ok. 130 kalorii. Zawiera niecałe 20 g białka i szereg witamin: A, B1, B2, B3, B6, B12, D i K oraz fosfor.
- Co jedzą karpie? Najczęstszym ich pożywieniem są larwy owadów, glony, skorupiaki i mięczakami.
- Karp trafia na wigilijny stół również u naszych południowych sąsiadów – Czechów i Słowaków.
- Karp należy do ryb długowiecznych – niektóre potrafią dożyć od 30 do 50 lat.
- Cechami charakterystycznymi karpia cechą są dwie pary wąsików, wydłużone ciało i niezwykle długa płetwa grzbietowa.
- W 2016 roku polski Sąd Najwyższy uznał sprzedaż żywych karpi w torebkach bez wody za znęcanie się nad zwierzętami.
Największy karp na świecie
Przeciętny samiec karpia może osiągać wagę ponad 30 kilogramów i mierzyć nawet 1 metr długości. Ile ważył największy karp na świecie? 23 listopada 2018 roku na węgierskim łowisku Euro-Aqua Michel Schoenmakers złowił prawdziwego giganta, który ważył dokładnie 51,20 kg i miał 112,64 cm. Co ciekawe, był to pierwszy karp powyżej 50 kilogramów złowiony przez wędkarza. Dodajmy, że po pamiątkowej sesji, ryba została wypuszczona na wolność.
Wcześniejszy rekord, także na tym samym łowisku, należał do czeskiego miłośnika wędkowania, który upolował okaz ważący 49 kg.
Największy karp na świecie / Fot. Facebook / Euro-Aqua
W 2021 r. w amerykańskim stanie Missouri z rzeki Osage wyłowiono karpia o wadze 50,94 kg. Z kolei w tym roku 11-letni Brytyjczyk Callum Pettit złowił podczas pobytu we Francji karpia o masie 42,32 kg. Dodajmy, że chłopiec ważył tylko o cztery kilogramy więcej niż ryba.
Kilka lat temu media obiegło zdjęcie, na którym 42-letni Brytyjczyk trzyma na rękach ważącego (uwaga) 105,23 kg karpia syjamskiego. – To było niesamowite. Nigdy wcześniej nie złowiłem karpia, który ważyłby ponad 45 kg – przyznał mężczyzna, który złowił giganta w czasie pobytu w Tajlandii. Autentyczność zamieszczonej w mediach społecznościowych fotografii była jednak wielokrotnie podważana.
Największy karp w Polsce
Jeden z największych karpi w Europie został złowiony w naszym kraju przez pana Mirosława Walczykiewicza. Rybę wyłowiono z łowiska Karpiowe Gosławice (woj. wielkopolskie). Karp ważył 36,4 kg i miał 110 cm długości. Poprzedni rekord Polski należał do pana Tomasza Lipińskiego z Dzierzgonia (woj. pomorskie). Doświadczony wędkarz na haczyku miał karpia o masie 35,8 kg i długości 110 cm.
