Złożona sieć zagrożeń czyhających na dzikiego chomika

Dzikie chomiki europejskie ewoluowały, by żyć szybko. Przychodzą na świat po 18-dniowej ciąży, a ich żywotność jest krótka, bo wynosi około dwóch lat. Jednak w ciągu mniej więcej ostatniego stulecia wskaźniki rozrodu i długość życia chomików znacznie się zmniejszyły. Samice, które przez większą część XX wieku miały średnio 20 młodych rocznie, obecnie rodzą tylko pięć do sześciu, a ich średnia długość życia, która wynosi obecnie około dwóch lat, była trzykrotnie wyższa.

Przyczyna tych spadków jest niejasna. Prawdopodobnie jest to spowodowane kombinacją różnych czynników, w tym rozpowszechnieniem się w całej Europie monokultury, praktyki polegającej na sadzeniu wyłącznie jednej rośliny, zwykle pszenicy lub kukurydzy.

Chomik europejski wychowany w niewoli odpoczywa w chronionym wybiegu przed ponownym wprowadzeniem na wolność we Francji. / Photograph by Mathilde Tissier (IPHC – LIFE Alister)

Jako mieszkańcy użytków zielonych, chomiki żyją głównie na polach uprawnych i żywią się tymi uprawami. Ale sama kukurydza lub pszenica stanowi odżywczo słabą dietę, która może powodować problemy zdrowotne, takie jak niedobory białka i witaminy B3. Brak witaminy B3, na przykład może prowadzić do nieprawidłowych zachowań u matek europejskich chomików, takich jak dzieciobójstwo, mówi Caroline Habold, ekofizjolog z CNRS-University w Strasburgu. A brak białka w mleku matki odżywiającej się pszenicą może hamować rozwój jej młodych. Ponadto, kiedy rolnicy zbierają plony, chomiki nagle pozbawiane są pożywienia i stają się bardziej bezbronne wobec drapieżników.

Cieplejsze i bardziej wilgotne zimy, spowodowane globalnymi zmianami klimatu, są również szkodliwe dla gatunku. Zimą te zapadające w sen zimowy zwierzęta wykopują nory o głębokości ponad dwóch metrów, w których ogrzewają się i izolują pokrywą śnieżną. Bez tej warstwy śniegu, są bardziej narażone na działanie takich czynników, jak niskie temperatury i deszcz, które mogą zabić te zwierzęta.

Jedno z badań, które Habold współtworzyła w Alzacji, sugeruje, że połączenie uprawy kukurydzy i wzrostu opadów zimą mogło spowodować spadek masy ciała chomików nawet o 21 procent od 1937 roku. Słaba masa ciała jest również powiązana z niską płodnością.

Innym możliwym czynnikiem wpływającym na zmniejszenie się liczebności gatunku jest zanieczyszczenie światłem, które może zakłócać dobowy rytm życia zwierząt. Na przykład, w trakcie snu zimowego, chomiki polegają na długości dnia, aby wiedzieć, kiedy wyjść ze swoich nor. Coraz częściej źródła sztucznego światła mogą zakłócać te sygnały, mówi Stefanie Monecke, psycholog medyczny z Uniwersytetu Ludwiga Maximiliana w Monachium.

Monecke podkreśla, że wpływ zanieczyszczenia światłem i zmian klimatycznych na europejskie chomiki "to tylko hipotezy, ale wszystko wskazuje na ten kierunek".