Zebry zazwyczaj zamieszkują afrykańskie sawanny, łąki, lasy oraz nawet górskie tereny. Te społeczne zwierzęta często poruszają się w stadach, zapewniając sobie wzajemną ochronę przed drapieżnikami. Zebry są roślinożercami, głównie pasąc się na trawie, a ich unikatowe paski zebry mogą pełnić funkcję kamuflażu, regulacji temperatury lub nawet odstraszania much.
Jakiego koloru jest zebra?
Czy zebra jest bardziej czarno-biała czy biało-czarna? Kiedy patrzymy na te fascynujące zwierzęta, zazwyczaj widzimy czarne paski na białym tle. Jeśli jednak przyjrzymy się dokładnie, dostrzeżemy, że zebry są właściwie czarne i pokryte białymi pasami. Te paski to wynik pigmentacji. Potocznie jednak opisuje się zebry jako zwierzęta czarno-białe. Właśnie ze względu na uderzający kontrast ich pasków na tle koloru.
W naturze można jednak spotkać również inne kolory zebr. W 2019 roku w rezerwacie narodowym Masai Mara w Kenii naukowcy zarejestrowali źrebaka, którego ciemnobrązowe ciało pokrywały białe plamki. W 2018 roku zaobserwowano zebrę blondynkę, której ciemne pasy wyglądały jak wyblakłe. W 2011 roku z kolei znaleziono zebrę tak gęsto pokrytą brunatnym futrem, że pasków praktycznie nie było widać.
Skąd się biorą nietypowe paski zebry?
Takie aberracje spowodowane są przeważnie mutacjami genetycznymi wpływającymi na produkcję melaniny – naturalnego barwnika w skórze. U ssaków występują dość rzadko. A naczęściej spotykaną jest albinizm – całkowity brak barwnika. Prof. Brenda Larison z Uniwersytetu Kaliforniejskiego w Los Angeles odkryła jednak coś niezwykłego. Względnie duża liczba – aż 5% zebry stepowej żyjącej w pobliżu jeziora Mburo w Ugandzie miała nietypowe umaszczenie.
– Obserwacja dziwnie umaszczonych zebr doprowadziła mnie do pytania. Czy powodem, dla którego jest tak wiele różnych odmian zebr, jest wsobność populacji? – mówi nam amerykańska badaczka.
O populacji wsobnej lub chowie wsobnym mówimy wówczas, gdy dochodzi do łączenia się w pary zwierząt spokrewnionych przez wspólnych bliskich przodków. W języku polskim innym określeniem tego zjawiska jest też „kojarzenie krewniacze”, co dobrze oddaje istotę zjawiska. W wyniku chowu wsobnego zanika zmienność genetyczna, może nastąpić uzewnętrznienie się określonych kombinacji genowych w populacji i ich utrwalenie wśród potomstwa.
Jak geny wpływają na populacje zebr?
Aby sprawdzić zasadność swoich podejrzeń, prof. Larison wraz z zespołem przeprowadziła analizy genetyczne 140 zebr stepowych. Wśród nich było 7 zwierząt o nietypowych wzorach na skórze. Badane osobniki pochodziły z 9 miejsc w Afryce, w tym z Parku Narodowego Etosha w Nambii i Parku Narodowego Krugera w RPA.
Wyniki badania, opublikowane w czasopiśmie naukowym „Molecular Ecology", pokazały, że bardziej izolowane populacje zebr cechowały się mniejszą różnorodność genetyczną, co nie było zaskoczeniem. Badanie jednak ujawniło również, że te grupy były bardziej skłonne do wydawania na świat nietypowo prążkowanych zebr. To sugeruje, że obserwowane mutacje genetyczne są powodowane słabą różnorodnością genetyczną w subpopulacji.
Zebra o nietypowym umaszczeniu. Fot. Sergio Pitamitz / VWPics/Universal Images Group via Getty Images
Co grozi zebrom o nietypowym umaszczeniu?
– Chociaż badanie obejmowało tylko 7 zwierząt z nietypowym umaszczeniem, wyniki mogą być ostrzeżeniem dla przyszłości zebry stepowej. Mimo że zebry stepowe nie są szczególnie zagrożone, problemy genetyczne mogą sygnalizować niebezpieczne zjawiska – mówi prof. Larison.
Wśród zagrożeń spowodowanych chowem wsobnym Larison wymienia m.in. utratę zdolności do kamuflażu. Zebry w biało-czarnym stadzie są dla drapieżników prawdziwym wyzwaniem, bo trudno w tym falującym tłumie wyodrębnić jedno zwierzę. Odmienne umaszczenie sprawi, że taki osobnik stanie się łatwym celem. Zasadność obaw może potwierdzać fakt, że większość zebr o nietypowych wzorach to źrebięta, a nie dorosłe osobniki.
ŹRÓDŁA:
