W toku ewolucji organizmy żywe wykształciły szereg niecodziennych cech, dzięki którym mogą przetrwać w nawet najbardziej niesprzyjającym środowisku. Zdolności adaptacyjne nie dotyczą wyłącznie zwierząt, ale także roślin. Niektórzy przedstawiciele królestwa flory wykazują cechy, które na pierwszy rzut oka wydają się co najmniej dziwne. Zapewniamy jednak, że w naturze nie ma miejsca na przypadki i nawet najbardziej niecodzienne mechanizmy, które zostały wykształcone przez rośliny postrzegane przez nas jako dziwne, mają swoje uzasadnienie.

1. Wiktoria królewska – ogromne talerze wodne

Victoria amazonicaVictoria amazonica / fot. Getty Images

Talerze wodne – tak Indianie nazywają nenufary o gigantycznych liściach pochodzące z dorzecza Amazonki. Dziś są one hodowane w wielu ogrodach botanicznych na świecie. W naturze liście wiktorii królewskiej dorastają do dwóch metrów średnicy. Ich ogonki mogą osiągać 7–8 m długości.

Liście maja mocną konstrukcję przypominającą kratownicę, co zapewnia im dużą wyporność. Nie zanurzają się, nawet gdy usiądzie na nich duży ptak. Taki liść jest ponoć w stanie utrzymać ciężar dziecka, ale lepiej traktować to z przymrużeniem oka.

2. Bukietnica Arnolda – największy kwiat w królestwie roślin

Rafflesia arnoldiiRafflesia arnoldii / fot. Getty Images

Bukietnica Arnolda, nazywana też raflezją Arnolda, osiąga średnicę około jednego metra. Nie wytwarza własnych korzeni i liści, tylko pasożytuje na roślinach spokrewnionych z winoroślą. Można ją spotkać w podszycie dziewiczej puszczy Sumatry i Borneo.

Czerwona piękność przywabia zapylające ją owady, wydzielając zapach padliny. Z tego powodu mieszkańcy Borneo zwą ja trupim kwiatem. Zakwita co kilka lat po dziewięciu miesiącach rozwoju. Jest rzadką rośliną, zagrożoną z powodu wycinania pierwotnych lasów deszczowych Azji.

3. Tetrameles nudiflora – przestępcy ze świata flory

Tetrameles nudifloraTetrameles nudiflora / fot. Getty Images

Tak są nazywane niszczycielskie drzewa, które swoimi korzeniami rozsądzają mury i dachy zabytkowych budowli w słynnym kompleksie archeologicznym Angkor w Kambodży. Jednym z najczęściej fotografowanych jest okaz, którego korzenie spływają po XII-wiecznych ruinach świątyni Ta Prohm.

Łacińska nazwa tych drzew brzmi Tetrameles nudiflora. Osiągają one 25–45 m wysokości, rosną od Indii, przez Tajlandię i Wietnam (np. w Parku Narodowym Cat Tien), po Australię.

4. Pachypodium rosulatum – butelka z patykami

Pachypodium rosulatumPachypodium rosulatum / fot. Getty Images

To kwitnące na żółto Pachypodium rosulatum, które rośnie tylko na Madagaskarze, na skałach Parku Narodowym Isalo. Ze względu na kształt bywa nazywane „stopą słonia” lub (nieprawidłowo) minibaobabem.

W całej Afryce odkryto ok. 25 gatunków tych niezwykłych sukulentów. Niektóre z nich maja postać kolczastych pni kilkumetrowej wysokości, zakończonych pióropuszem liści.

5. Wielkomorszcz gruszkonośny – morska sekwoja

Macrocystis pyriferaMacrocystis pyrifera / fot. Getty Images

Ten morski glon, którego botaniczna nazwa brzmi mało romantycznie – wielkomorszcz gruszkonośny – tworzy wspaniałe podwodne lasy, zwłaszcza u wybrzeży Kalifornii. Osiąga imponujące rozmiary – do 60 m długości. Mniej więcej połowa rośliny wznosi się niczym kolumna, reszta pływa na powierzchni oceanu.

Zielony labirynt stanowi środowisko życia licznych ryb i bezkręgowców. Glon jest wykorzystywany na skalę przemysłową. Otrzymywana z niego substancja, tzw. algina, służy do produkcji lodów, sosów, farb, pasty do zębów i kosmetyków.

6. Smocza lilia – piękna, ale jej zapach odstrasza

Dracunculus Dracunculus / fot. Getty Images

Lilie kojarzą nam się z pięknymi kwiatami, które wydzielają wyjątkowo przyjemny zapach. Smocza lilia (znana też jako drakunkulus zwyczajny lub lilia śmierdząca) ma tylko jedną z tych cech. Mała podpowiedź – do jej urody trudno mieć jakiekolwiek zastrzeżenia.

W stanie dzikim ta niezwykła roślina występuje w południowej części Europy. Rośnie na Bałkanach i na wyspach Morza Egejskiego. Można ją spotkać także w USA i w niektórych obszarach Ameryki Południowej, gdzie występuje jako gatunek przeniesiony.

Roślina dość łatwo się adaptuje, może rosnąć nawet na nieużytkach i wykazuje wysoką odporność na działanie ujemnych temperatur. Charakterystyczną nazwę najprawdopodobniej nadali jej Rzymianie, którzy w bulwie dopatrzyli się kształtu zwiniętego węża. Mieszkańcy starożytnego Rzymu przypisywali smoczej lilii nadprzyrodzone moce, co częściowo wynikało z okazałych rozmiarów tej rośliny (która w warunkach naturalnych osiąga do 200 cm wysokości), ale nie tylko.

Należy pamiętać, że smocza lilia jest toksyczna – wpływa na funkcjonowanie dróg oddechowych, a jej sok drażni skórę. Roślina wydziela wyjątkowo nieprzyjemną woń, której zadaniem jest wabienie owadów. Niektórzy porównują ją do zapachu, który unosi się z ulegającej rozkładowi padliny.

7. Hydnora africana – pasożyt wydzielający nieprzyjemny zapach

Kolejna dziwaczna roślina w naszym zestawieniu to Hydnora africana, czyli hydra afrykańska. Już samo jej odkrycie wywołało niemałe zamieszanie, bo początkowo hydra została błędnie zakwalifikowana do królestwa grzybów.

Występujący w Afryce jaskrawo ubarwiony kwiat ma kształt zbliżony do tego, jaki przedstawia piłka do rugby albo futbolu amerykańskiego. Zewnętrzna część jest brązowa, natomiast wewnętrzna przybiera barwę łososiową, która przechodzi w różne odcienie różu i koloru pomarańczowego. Osiąga do 30 cm wysokości.

Także ta roślina wydziela zapach gnijącego mięsa, co służy zwabianiu owadów. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że niecodzienny wygląd i mechanizm zapachowy nie są jedynymi cechami, które czynią tę roślinę dziwną.

Hydnora africana jest całkowicie pozbawiona liści. W ogóle nie wytwarza chlorofilu. To sprawia, że aby przeżyć, musi pasożytować na korzeniach innych roślin, przede wszystkim akacji.

8. Welwiczja przedziwna – najstarsze liście świata

Welwitschia Welwitschia / fot. Getty Images

Już sama nazwa tej rośliny całkiem sporo mówi na jej temat. Nie dziwna, nie dziwaczna, a przedziwna – taki okaz po prostu musiał znaleźć się w tym zestawieniu.

Welwiczja przedziwna, czyli Welwitschia mirabilis, to przedstawiciel monotypowej rodziny welwiczjowatych. Jest gatunkiem typowo pustynnym, który rośnie na kamienistych obszarach równinnych północnej Namibii i w południowej części Angoli.

Dlaczego ta niezwykła roślina jest określana mianem przedziwnej? Decyduje o tym kilka cech. Po pierwsze, pień rośliny przyrasta w tempie 1 mm na rok. Nie pnie się jednak ku górze, a rośnie pod ziemią.

Po drugie, welwiczja przez całe swoje życie wydaje tylko dwa liście. Osiągają one długość ok. 6 m. Z biegiem czasu, zaczynają pękać, a ich powierzchnia staje się coraz bardziej postrzępiona. W całym królestwie flory nie ma drugiej rośliny, której liście mogą żyć tak długo (nawet kilkaset lat). Welwiczja magazynuje w nich wodę, co pozwala przetrwać nawet długie okresy suszy. Dodatkowo, liście z obu stron są zaopatrzone w aparaty szparkowe, dzięki którym mogą skutecznie pobierać rosę.

9. Dziwidło olbrzymie – roślina jak z innej planety

Chyba każdy miłośnik kina pamięta produkcję zatytułowaną „Avatar” – wybitne dzieło Jamesa Camerona, w którym przedstawiony został niezwykły świat Pandory. Przypominacie sobie olbrzymie kwiaty, mieniące się zachwycającymi kolorami? Dziwidło olbrzymie, czyli Amporphophallus titanum, wygląda jak jeden z nich.

W stanie dzikim występuje na Sumatrze. Liść tej niezwykłej rośliny osiąga do 7 m wysokości i 5 m średnicy. Podziemna bulwa, która magazynuje składniki odżywcze, może ważyć nawet 120 kg.

Kwiatostan tego składa się z kolby podkwiatostanowej i wyrastającej z niej kolby. Kwitnienie trwa 24–36 godz. W tym czasie pochwa kwiatowa rozchyla się. W pierwszej kolejności kwitną kwiaty żeńskie, po nich – męskie. To umożliwia roślinie samozapylenie. Faza to wiąże się z wyraźnym wzrostem temperatury, o czym świadczy unosząca się nad kwiatem para.

Także dziwidło olbrzymie wydziela wyjątkowo nieprzyjemną woń. Tak jak w poprzednich przypadkach, jest to mechanizm zwabiający owady zapylające.

10. Litops – roślina czy kamień?

LithopsLithops / fot. Getty Images

Na temat ostatniego gatunku w naszym zestawieniu wiele mówi nazwa zwyczajowa, która do niego przylgnęła – żywe kamienie. Litops, czyli Lithops, to gatunek występujący w Afryce, przede wszystkim w RPA i Namibii.

Ta niezwykła roślina wykształciła wyjątkowo ciekawy mechanizm obronny, chroniący ją przed pożarciem przez roślinożerców. Upodobniła się do kamieni w tak dużym stopniu, że na pierwszy rzut oka rzeczywiście nie da się jej odróżnić od materiału skalnego.

Litopsy nie mają łodygi, są nagie i najczęściej rosną pojedynczo, ewentualnie w małych grupach. Zrośnięte parami liście (grube i mięsiste) tworzą walcowatą formę, która kształtem i kolorem przypomina kamienie. W warunkach, w których roślina występuje, taka forma stanowi niezwykle skuteczny kamuflaż. Poza tym, mięsiste liście skutecznie magazynują wodę i w ten sposób pozwalają litopsowi przetrwać długie okresy suszy. Pomiędzy nimi występuje niewielka szczelina, z której wyrastają kwiaty – promieniste, o żółtych lub białych płatkach.