W południowo-wschodniej Turcji znajduje się niewielkie miasteczko Dülük. Dziś żyje tam zaledwie 2800 osób. Jego historia sięga jednak czasów starożytnych, a w dawnych tekstach miasto nazywane było Doliche. I to właśnie w tym miejscu archeolodzy z Centrum Badań Azji Mniejszej na Uniwersytecie w Münster prowadzili najnowsze wykopaliska.
Ponad 2000 starożytnych pieczęci
Zespół pod kierownictwem prof. Michaela Blömera i prof. Engelberta Wintera poinformował w oświadczeniu, że badaczom udało się odnaleźć ponad 2000 starożytnych pieczęci. Pochodzą z czasów Cesarstwa Rzymskiego i używano ich do zabezpieczania dokumentów.
– Chociaż w każdym mieście znajdowały się archiwa do przechowywania umów, dotychczas zidentyfikowano tylko kilka budynków archiwalnych z Cesarstwa Rzymskiego. Dobrze zachowane pieczęci i ich motywy dostarczają nowych informacji o starożytnych praktykach administracyjnych – czytamy w oświadczeniu, które opublikowano na stronie Uniwersytetu w Münster.
Dawne znaki własnościowe
Pieczęć to specjalny znak własnościowy. Był swoistą wizytówką i potwierdzeniem wiarygodności osoby, która podpisywała list lub dokument. Stanowił również środek zabezpieczający nienaruszalność zamkniętego pisma lub przedmiotu. Pieczęcie stosowano już od czasów starożytnych, zarówno w imperium rzymskim, jak i w antycznej Grecji. Używano ich głównie do zabezpieczania korespondencji i zaświadczania autentyczności dokumentów.
Budynek starożytnego rzymskiego archiwum, w którym odkryto pieczęcie / fot. Uniwersytet w Münster
– Wizerunki oficjalnych pieczęci miejskich mają bezpośredni związek z miastem. Z reguły przedstawiają swoje najważniejsze bóstwa, takie jak Jowisz Dolichenus, główny bóg miasta Doliche – wyjaśnia prof. Blömer. – Mniejsze pieczęci przedstawiają szeroką gamę obrazów i symboli, które ujawniają wiele na temat wpływów kulturowych mieszkańców starożytnej miejscowości – dodaje.
Na setkach pieczęci znajdują się przedstawienia rzymskich i greckich bogów. Naukowcy stwierdzili, że odkrycie to zapewnia unikatowy wgląd w wierzenia starożytnych ludzi pochodzących z prowincjonalnego miasta imperium. – Postacie mityczne czy rzadkie portrety prywatne wskazują na silne wpływy grecko-rzymskie – wyjaśnia naukowiec.
Pieczęcie znajdowały się w budynku rzymskiego archiwum
Starożytne znaki własnościowe odkryte w Doliche wykonano z gliny. Były wielkości od około pięciu milimetrów do dwóch centymetrów. Naukowcy przyznali, że stosowano je do pieczętowania pism sporządzonych z papirusu i pergaminu. – Z budynku starożytnego „archiwum” pozostały tylko dolne warstwy fundamentów, które wykonano z litych bloków wapiennych – powiedział prof. Winter.
– Odsłaniają sekwencję pomieszczeń, które łączą się, tworząc wydłużony kompleks budynków. Jednak dokładnego rozmiaru nie można jeszcze zmierzyć. Dotychczas udowodniono, że budynek ma osiem metrów szerokości i 25 metrów długości. O tym, że miał wiele kondygnacji, świadczy także szerokość murów. Międzynarodowy zespół badawczy odkrył części budynku w 2022 roku – opisał badacz.
Odkrycie rzuca nowe światło na historię rzymskiej prowincji
Dokumenty, które zabezpieczały pieczęcie, uległy zniszczeniu w wielkim pożarze. Naukowcy twierdzą, że najprawdopodobniej chodzi o atak perskiego króla Szapura I na Cesarstwo Rzymskie. W 253 roku zaatakował ten region i zniszczył kilka miast w prowincji Syria.
– Po pożarze nie odbudowano centrum miasta, w którym znajdował się także kompleks kąpielowy i monumentalna świątynia. Jednak zachował się stan z okresu do 253 r. n.e., co jest wielkim szczęściem dla archeologów – podkreślają autorzy odkrycia.
Naukowcy z Uniwersytetu w Münster od 1997 roku badają region południowo-wschodniej Turcji, m.in. pozostałości starożytnego miasta Doliche. Prace odbywają się we współpracy z tureckim instytutem ds. Starożytności. Celem badań jest zbadanie rozwoju regionu.
– Chcemy przyjrzeć się miastu założonemu w I wieku p.n.e., które stało się ważnym ośrodkiem w czasach rzymskich. Chcemy również dowiedzieć się, jak wyglądało codzienne ludzi, którzy zamieszkiwali ten obszar, w zmieniających się warunkach politycznych i kulturowych – napisali uczeni.
Źródło: Uniwersytet w Münster.
