Wysoko w peruwiańskich Andach prawie 10 lat temu dwóch profesorów antropologii z Uniwersytetu Wyoming odkryło pozostałości tajemniczej struktury. Przypominała megalityczny, kamienny plac. W 2015 roku prof. Jason Toohey i prof. Melissa Murphy rozpoczęli badania, aby wyjaśnić, czym dokładnie mógł być ten zabytek.

Konstrukcja w Andach starsza niż egipskie piramidy

Wykopaliska na stanowisku archeologicznym Callacpuma – gdzie znajdowała się konstrukcja – rozpoczęły się w 2018 roku. Od tego czasu badacze usilnie próbowali zrozumieć znaczenie stanowiska dla prehistorycznych mieszkańców regionu. Okazało się bowiem, że megalityczny obiekt architektoniczny pochodził sprzed ok. 4750 lat.

– Oznacza to, że konstrukcja ta została zbudowana około 100 lat przed Wielkimi Piramidami w Egipcie. I mniej więcej w tym samym czasie, co Stonehenge – powiedział prof. Toohey.

Teraz zespół badaczy opublikował artykuł na łamach czasopisma „Science Advances”, w którym informuje o wynikach swoich badań. – Przedstawiamy jeden z najwcześniejszych znanych okrągłych placów w andyjskiej Ameryce Południowej. I jeden z najwcześniejszych przykładów monumentalnej, megalitycznej architektury ceremonialnej w obu Amerykach – napisali profesorowie Toohey i Murphy.

Kto wybudował kamienny plac?

– Plac został zbudowany z dużych, wolno stojących i pionowo ustawionych kamieni megalitycznych. Znajduje się w dorzeczu Cajamarca w północnych peruwiańskich Andach. Ta metoda budowy nigdy wcześniej nie była opisywana w tych górach i różni się od innych monumentalnych okrągłych placów w regionie – czytamy w artykule.

Na miejscu odnaleziono szereg artefaktów, które należały do lokalnych społeczności prehistorycznych zamieszkujących region peruwiańskich And. – Było to prawdopodobnie miejsce spotkań, ceremonii lub rytuałów pierwszych mieszkańców tej części doliny Cajamarca – wyjaśnił prof. Toohey. – Miejscowi prowadzili głównie zbieracko-łowiecki tryb życia. Bardzo możliwe, że ok. 5000 lat temu dopiero rozpoczęli eksperymenty z uprawą roślin i udomowieniem zwierząt – dodał uczony.


Naukowcy wciąż prowadzą badania, aby wyjaśnić, kto mógł zbudować plac / fot. Jason L. Toohey/Science Advances

Naukowcy w artykule napisali, że na placu nie znaleziono żadnej ceramiki, którą można by było przypisać do peruwiańskiej kultury Cajamarca. – Późna epoka preceramiczna, podczas której zbudowano plac Callacpuma, była okresem przemian społeczno-gospodarczych w Andach. Społeczności nie były jeszcze „pełnoetatowymi” rolnikami, ale zaangażowały się w złożone systemy wymiany z przybrzeżnymi społecznościami rybackimi – napisali uczeni.

Monumentalna konstrukcja, która łączyła lokalne społeczności

Naukowcy wyjaśniają, że monumentalna architektura miała „kluczowe znaczenie dla wielu aspektów organizacji społecznej człowieka i rozwoju złożoności społecznej”. Oznacza to, że były to zabytki, które łączyły całe społeczności, a niekiedy wiele grup ludzi, które żyły na tym samym terytorium.

– Ta forma architektury jest celowo skonstruowana tak, aby była większa, niż jest to konieczne, biorąc pod uwagę jej zamierzoną funkcję. Architektura ceremonialna, czy to reprezentowana przez układy megalitycznych kamieni, duże platformy i budynki, czy też ograniczone place, była wynikiem działań całych społeczności – twierdzą uczeni. Badacze ustalili, że plac miał średnicę prawie 20 metrów.

– W ramach naszej działalności naukowej współpracujemy z mieszkańcami miast położonych na terenie Callacpuma w sprawie naszych odkryć i ich znaczenia. Podkreślamy znaczenie dziedzictwa kulturowego Peru. Współpracując, możemy kontynuować badania naukowe i pomóc zachować to miejsce – powiedział badacz.

Źródło: Science Advances.