Do jego budowy użyto ok 200 tys. ton kamienia. Wzniesienie tego imponującego dzieła sztuki prehistorycznej zajęło prawdopodobnie ok. 30 lat. Naukowcy do dziś nie są pewni, w jaki sposób duży materiał kamienny został przetransportowany na miejsce. Zagadek związanych z olbrzymim kopcem Newgrange jest więcej i mimo że aktualny stan wiedzy naukowej pozwala odpowiedzieć na niektóre pytania, to jeszcze więcej wciąż pozostaje w sferze nierozwikłanych tajemnic.
Czym jest Newgrange?
Ogromny grobowiec został odkryty zupełnym przypadkiem. W 1699 roku miejscowy właściciel ziemski zatrudnił chłopów do wydobycia kamienia. W trakcie wydobycia materiału dostali się do wnętrza komory grobowej. Myśleli wówczas, że natrafili na jaskinię. Poinformowany o tym znalezisku właściciel terenu postanowił sprowadzić tam angielskiego badacza megalitów. Okazało się, że owa jaskinia to nic innego, jak komora grobowa.
W latach 1962–1975 prace badawcze nad kopcem prowadził zespół archeologów pod przewodnictwem profesora Briana O'Kelly'ego z Instytutu Archeologii z University College Cork. Zdaniem naukowca, miejsce to miało związek z kultem boga Dagdy, jego żony Boann i syna Oengusa. W mitologii iryjskiej, należeli oni do ludu Tuatha De. Zgodnie z dawnymi wierzeniami, nadludzie obdarzeni niezwykłą mocą mieli opuścić ziemię i przenieść się do magicznych kopców.
Fasada Newgrange / fot. Artur Widak/NurPhoto via Getty Images
Badanie przeprowadzone metodą datowania radiowęglowego dowodzi, że Newgrange wybudowano ok. 3200 lat p.n.e. Czyli w czasach, w których człowiek nie dysponował jeszcze metalowymi narzędziami – w epoce kamienia. Budowla ma 85 metrów średnicy, a jego wysokość to 12 metrów.
Newgrange to przede wszystkim grobowiec, ale nie ulega wątpliwości, że ta niezwykła budowla pełniła także inne funkcje. Odnalezione wewnątrz czary wskazują, że odbywały się tam także obrzędy i rytuały, co potwierdza duże znaczenie religijne Newgrange.
Pierwotnie grobowiec był otoczony kamiennym kręgiem (tzw. Wielki Krąg), składającym się z 35–38 głazów, z czego każdy miał ok. 200 cm wysokości. Zachowało się ich jedynie 12. Zdaniem naukowców ta niezwykła struktura spełniała dwie funkcje: kalendarza i obserwatorium astronomicznego.
Kto wybudował Newgrange?
Na temat twórców kompleksu grobowców Brú na Bóinne wiadomo niewiele. Pewne jest, że budowniczowie i artyści, którzy wybudowali wielki grobowiec, byli przedstawicielami rozwiniętej cywilizacji, której bez cienia wątpliwości nie można określić mianem barbarzyńskiej.
Zdaniem badaczy, Newgrange stworzył majętny ród, najprawdopodobniej rolników. Świadczy o tym choćby fakt, że wzniesienie tak dużego grobowca wymagało zaangażowania ogromnych środków.
Co wiadomo o budowli Newgrange?
W trakcie swoich badań profesor O'Kelly odkrył niezwykłą konstrukcję. Mowa o tzw. świetliku, kamiennym pudle zorientowanym w kierunku wschodzącego Słońca. W czasie przesilenia zimowego, w najkrótsze dni w roku promienie światła słonecznego wpadają do świetlika i przez kilkanaście minut rozświetlają korytarz, tworząc w ten sposób niesamowitą, wręcz mistyczną atmosferę. To jednoznacznie wskazuje, jak dużą wiedzą astronomiczną dysponował pradawny lud, który wybudował kurhan.
Wejście do grobowca Newgrange / fot. CM Dixon/Print Collector/Getty Images
Nie tylko astronomiczną, ale także architektoniczną. Korytarz i komora składają się z 97 kamieni o średniej wysokości 150 cm. Połączono je bez użycia zaprawy. Najwyższe zlokalizowano najbliżej komory. Na górnej powierzchni kamieni stropowych wyrzeźbiono specjalne rowki, których zadaniem było odprowadzanie wody. Dodatkowo szczeliny między kamieniami wypełniono piaskiem i spaloną ziemią. Dzięki temu rozwiązaniu przejście pozostaje suche.
Kamienna obstawa, której średnica zamyka się w przedziale od 79 do 85 metrów, zakrzywia się do środka, po obu stronach korytarza. Ta cecha jest typowa dla wielu irlandzkich grobowców.
Ciekawostki o grobowcu Newgrange
Powyżej wymieniliśmy najważniejsze informacje na temat grobowca Newgrange. Na zakończenie mamy dla was garść intrygujących ciekawostek o tej niezwykłej budowli.
- Obecnie Newgrange mierzy ok. 12 metrów wysokości, ale niektórzy naukowcy wyrażają przekonanie, że wielki kopiec pierwotnie wznosił się na 40 metrów.
- Komora grobowa i prowadzący do niej korytarz mierzą 24 metry długości, więc zajmują zaledwie 1/3 całkowitej średnicy kurhanu.
- Mniej więcej w 860 roku duńscy najeźdźcy splądrowali wielki kurhan i inne okoliczne grobowce.
- Krawężniki otaczające kopiec, zdobione spiralnymi rytami, należą do najdoskonalszych przykładów sztuki megalitycznej. Znaczenia charakterystycznych wzorów do dziś nie udało się rozszyfrować.
- Wielki Krąg wokół Newgrange legitymuje się średnicą ok. 103 metrów, więc jest większy niż Stonehenge.
- Zdaniem badaczy, Wielki Krąg powstał w ostatniej fazie budowy kurhanu.
- Kurhan jest otoczony 97 krawężnikami, jednak tylko trzy z nich są zdobione rytami na całej swojej powierzchni.
- Fasada grobowca została wykonana z białego kwarcu zmieszanego z gliną i muszlami pozyskanymi z rzeki Boyne. Trzeba jednak wiedzieć, że współcześnie można podziwiać jedynie jej rekonstrukcję.
- Zdaniem badaczy, fasada została wykonana już po ukończeniu budowy, najprawdopodobniej w epoce brązu lub żelaza.
Czy można zwiedzać Newgrange?
Najbardziej znane stanowisko archeologiczne w Irlandii jest dostępne dla zwiedzających. Każdego roku do tego niezwykłego miejsca przybywa ok. 200 tys. turystów. Bilet wstępu można kupić wyłącznie w Brú na Bóinne Visitor Centre, oddalonym o ok. 10 min. od kompleksu grobowców. Na miejsce można dostać się specjalnym autobusem turystycznym.
Zwiedzanie odbywa się wyłącznie w towarzystwie przewodnika. W trakcie zwiedzania, przez kilka chwil można podziwiać magiczny spektakl świetlny, wywołany przez światło wpadające do kamiennego świetlika. Zjawisko to jest wywołane w sposób sztuczny, ale i tak robi niesamowite wrażenie.
