Thmuis, a po arabsku Tell El-Timai, to starożytne egipskie miasto, które znajdowało się w regionie Delty Nilu. Do dziś zachowały się tylko ruiny tej osady, która została niemalże doszczętnie zniszczona w trakcie tak zwanej Wielkiej Rewolty, która trwała w latach 205–186 p.n.e. To powstanie narodu egipskiego przeciwko greckiemu reżimowi, który zapoczątkował podbój Egiptu (rządzony wówczas przez Persów) przez Aleksandra Macedońskiego w 333–332 r. p.n.e.
Kamień z Rosetty opisuje wydarzenia z czasów Wielkiej Rewolty Egipcjan
Wielka Rewolta Egipcjan została opisana w kilku źródłach historycznych. Jednym z nich jest kamień z Rosetty. To masywna szara, granodiorytowa płyta o wadze 762 kg. Na jednej stronie został wyryty tekst dwujęzyczny w trzech wersjach – po egipsku pismem hieroglificznym i demotycznym oraz po grecku. Jej odkrycie było istnym przełomem archeologicznym, ponieważ miało kluczowe znaczenie dla odczytania egipskich hieroglifów.
Kamień z Rosetty wspominał bitwę zbuntowanych Egipcjan przeciwko hellenistycznej władzy. Jednak do tej pory naukowcy nie znaleźli żadnego dowodu na to, czy opis ze starożytnego artefaktu był wiarygodny. W Thmuis od 2009 roku trwały wykopaliska archeologiczne, które miały rzucić światło na historię regionu.
Badacze odnaleźli ślady dużego konfliktu w Thmuis
Po 13 latach naukowcy opublikowali wyniki swoich prac. Okazuje się, że badacze znaleźli dowody na prawdziwość zapisu z kamienia z Rosetty. Co więcej, to prawdopodobnie w Thmuis rozpoczęły się pierwsze walki, które zapoczątkowały Wielką Rewoltę. Badania zostały opublikowane na łamach czasopisma naukowego „Journal of Field Archaeology”.
W trakcie wykopalisk naukowcy odkryli pozostałości spalonych budynków, ludzkie szczątki oraz skrytkę, w której znajdowały się starożytne artefakty. W środku były m.in. monety, broń oraz posążek przedstawiający Arsinoe II. To ptolemejska królowa Egiptu, która władała krajem od 277 p.n.e. aż do swej śmierci w 270 p.n.e.
Naukowcy przyznają, że tym, co zwróciło ich największą uwagę, była ilość szczątek niepogrzebanych ludzi, których zwłoki znajdowały się w różnych miejscach. Autorzy przyznają, że Egipcjanie zwracali szczególną uwagę na pochówek swoich zmarłych, których po śmierci m.in. balsamowali i mumifikowali.
Badania potwierdzają, że Wielka Rewolta rozpoczęła się w Thmuis
Archeolodzy zaznaczają jednak, że nie są pewni tożsamości odkrytych szczątek. – Zmarli mogli być zarówno Grekami, jak i Egipcjanami, którzy zamieszkiwali Thmouis. Ci pierwsi mogli zginąć, uciekając przed buntownikami, natomiast drudzy zginęli, broniąc swojego miasta – twierdzi Jay Silverstein, archeolog z Uniwersytetu Nottingham Trent w Wielkiej Brytanii i współautor badania.
Badacze przeanalizowali również odkryte artefakty, aby określić, z którego okresu pochodziły. Okazało się, że zarówno monety, jak i ceramiczne naczynia zostały wytworzone w okresie ptolemejskim. Ponadto archeolodzy odnaleźli też kilka pieców do wypalania cegły, a w jednym znajdowały się szczątki człowieka. Uczeni sugerują, że prawdopodobnie próbował on ukryć się podczas ataku.
– Dowody na duży konflikt i zniszczenia w północnym Thmuis są jednoznaczne. Czas, w którym do niego doszło, jest zbieżny z Wielką Rewoltą Egipcjan – podkreślają autorzy badania.
Źródło: Journal of Field Archaeology.
