Polscy kandydaci na listę UNESCO. O miejsce walczyć będzie m.in. pruska twierdza

Zanim obiekt trafi na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, musi przejść przez długą procedurę formalną i szereg ocen eksperckich. Proces ten może trwać nawet 18 miesięcy. Eksperci analizują dokumentację przygotowaną przez państwo zgłaszające obiekt, sprawdzając jej zgodność z kryteriami UNESCO. Następnie wysłannicy organizacji odwiedzają dane miejsce, spotykają się z władzami lokalnymi, konserwatorami i przedstawicielami społeczności, a także oceniają stan zachowania zabytków, ich integralność i autentyczność.

Na podstawie raportu końcowego najwyższe organy UNESCO podejmują decyzję, czy obiekt zostanie:

• wpisany na listę – jeśli spełnia wszystkie wymagania,
• odłożony – gdy konieczne jest uzupełnienie dokumentacji i ponowne rozpatrzenie,
• odesłany – w przypadku braków formalnych lub niekompletnej dokumentacji,
• odrzucony – gdy obiekt nie spełnia kryteriów UNESCO.

Obecnie grze o miejsce na liście znajduje się kilka polskich obiektów. Wśród nich są i takie, które na wydanie decyzji czekają już od kilku lat.

Zespół Staromiejski w Lublinie

Zespół Staromiejski w Lublinie znajduje się na liście potencjalnych obiektów UNESCO od 2020 roku. Wówczas Polska zgłosiła to wyjątkowe założenie urbanistyczne do organizacji z siedzibą w Paryżu.

W skład kompleksu staromiejskiego wchodzą m.in.: rynek z kamienicami reprezentującymi tzw. „renesans lubelski”, Zamek Lubelski – świadek kluczowych wydarzeń historycznych, takich jak podpisanie Unii Lubelskiej w 1569 roku, a także cały średniowieczny układ urbanistyczny miasta.

Twierdza Srebrna Góra

Świeżym polskim kandydatem do UNESCO jest pruska twierdza w Srebrnej Górze na Dolnym Śląsku, w Górach Sowich. Zbudowana w latach 1765–1777 na rozkaz króla Prus Fryderyka II Wielkiego, uznawana jest za największą górską twierdzę w Europie. Kompleks zajmuje ponad 60 hektarów, a cały system obronny rozciąga się na powierzchni przekraczającej 100 hektarów.

W skład twierdzy wchodzą potężne bastiony, forty, rozległe podziemne korytarze i magazyny amunicji. Co istotne, fortyfikacja okazała się na tyle skuteczna, że nigdy nie została zdobyta. Najpoważniejsza próba miała miejsce w 1807 roku, podczas oblężenia przez wojska napoleońskie, które zakończyło się niepowodzeniem.

Dolina Dolnego Sanu

Listy UNESCO obejmują zarówno obiekty o wyjątkowym znaczeniu historycznym, jak i te wyróżniające się walorami przyrodniczymi. Dolina Dolnego Sanu łączy w sobie obie te wartości. Na 130-kilometrowym odcinku rzeki — od Jarosławia aż po jej ujście do Wisły — odnaleźć można liczne ślady obecności dawnych społeczności polskiej, ruskiej i żydowskiej. Drewniane cerkwie i kościoły, a także synagogi i macewy, czyli żydowskie płyty nagrobne, przypominają o czasach, gdy te tereny stanowiły prawdziwy tygiel kulturowy.

Polskie osiedla modernistyczne

Lista światowego dziedzictwa kulturowego nie ogranicza się wyłącznie do wiekowych zabytków. Obok średniowiecznych budowli znaleźć na niej można także modernistyczne kompleksy mieszkaniowe z XX wieku. Najbardziej spektakularne przykłady stanowią osiedla Nikiszowiec i Giszowiec w Katowicach oraz śródmieście Gdyni z lat 20. XX wieku. Te realizacje dowodzą, że dziedzictwo kulturowe nie musi opierać się wyłącznie na odległych w czasie obiektach – kultura, którą warto chronić, powstaje bowiem każdego dnia.

Źródło: Noizz

Nasz autor

Olaf Kardaszewski

Absolwent Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych na Uniwersytecie Warszawskim. Obecnie student magisterskiego kierunku Studiów Miejskich na tej samej uczelni. Interesuje się społecznymi i kulturowymi aspektami zmieniającego się świata, o czym chętnie pisze w swoich pracach. Współprowadzący projekt „Podziemna Warszawa” w National Geographic Polska. Uwielbia podróże, w trakcie których zawsze stara się obejrzeć mecz lokalnej drużyny piłkarskiej.