Odkryj niezwykłe oblicze Karkonoskiego Parku Narodowego

Spis treści:

1. Powstanie i rozwój Karkonoskiego Parku Narodowego
2. Zwierzęta Karkonoskiego Parku Narodowego
3. Piętra roślinne i gatunki chronione
4. Turystyka na obszarze Karkonoskiego Parku Narodowego

Karkonoski Park Narodowy położony jest w województwie dolnośląskim przy granicy z Czechami, obejmuje obecnie powierzchnię 5 951,42 ha, a jego otulina zajmuje dodatkowe 13 093 ha. Tereny te od dawna przyciągały uwagę naukowców i miłośników przyrody ze względu na wyjątkowe walory geologiczne, ukształtowanie terenu oraz bogactwo flory i fauny. Już w 1910 roku w Karkonoszach powołano stanowisko komisarza ochrony przyrody. Kolejnym krokiem milowym było utworzenie straży górskiej w 1927 r., której głównym zadaniem była ochrona tych cennych przyrodniczo terenów. Pierwsze rezerwaty powstały w 1933 roku i obejmowały kotły polodowcowe oraz liczne pomniki przyrody.

Powstanie i rozwój Karkonoskiego Parku Narodowego

Formalne powstanie Karkonoskiego Parku Narodowego nastąpiło 16 stycznia 1959 roku na mocy rozporządzenia Rady Ministrów, obejmując pierwotnie 5510 ha. Granice parku i zasady jego ochrony zostały szczegółowo określone w zarządzeniu Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 2 marca 1959 roku. Od tego czasu powierzchnia parku była stopniowo powiększana – w 1996 r. o 68 ha, a w 2016 r. o kolejne 371 ha, co pozwoliło objąć ten wyjątkowy ekosystem jeszcze lepszą ochroną.

Znaczenie Karkonoskiego Parku Narodowego zostało dodatkowo podkreślone w 1992 roku, kiedy wraz z czeskim Krkonošským národním parkiem został włączony do przygranicznego Rezerwatu Biosfery UNESCO Karkonosze/Krkonoše, obejmującego ponad 60 tys. ha. W 2010 roku obszar parku wraz z otuliną uzyskał status Geoparku Krajowego, co potwierdziło jego wyjątkowe wartości i edukacyjne znaczenie dla regionu. Dzięki tym działaniom Karkonoski Park Narodowy stał się jednym z najważniejszych obszarów chronionych w Polsce, łącząc ochronę przyrody z edukacją ekologiczną i badaniami naukowymi.

Zobacz też: Śnieżka z dziurą na wylot? Kontrowersyjny plan tunelu pod górą.

Zwierzęta Karkonoskiego Parku Narodowego

Karkonoski Park Narodowy to obszar o wyjątkowej różnorodności gatunkowej, wynikającej z połączenia zróżnicowanego klimatu, mozaikowej rzeźby terenu oraz odmiennych pięter roślinnych. W parku występuje około 60 gatunków ssaków, w tym bóbr, sarna , lis oraz aż 16 gatunków nietoperzy. Ciekawostką jest obecność muflona, który został introdukowany z Korsyki na początku XX wieku i od tego czasu zamieszkuje karkonoskie lasy.

Historia dużych drapieżników w Karkonoszach jest złożona. Wilki i rysie zostały wytępione przez człowieka, a ich powrót nastąpił dopiero w XXI wieku. Rysie ponownie pojawiły się w 2006 roku, choć ich liczebność była niewielka i od 2018 roku nie obserwuje się ich regularnie. Wilki natomiast, początkowo pojedyncze, zaczęły pojawiać się od 2014 roku, a w ostatnich latach rozmnażają się ponownie w tym rejonie.

Ptactwo Karkonoszy jest równie bogate, obejmuje łącznie około 200 gatunków lęgowych i przelotnych. Do najciekawszych należą włochatka, sóweczka, cietrzew, głuszec, drozd obrożny oraz płochacz halny.

Obecna fauna Karkonoszy jest efektem działań ochronnych, rewitalizacji siedlisk oraz naturalnej sukcesji lasów. Dzięki temu park pozwala obserwować zarówno gatunki borealne, relikty glacjalne, jak i zwierzęta powracające po długim okresie nieobecności, tworząc unikatowy ekosystem Sudetów.

Piętra roślinne i gatunki chronione

Karkonoski Park Narodowy charakteryzuje się wyraźnie zróżnicowaną strukturą roślinną, wynikającą ze zmieniającego się wraz z wysokością klimatu oraz różnorodnych warunków siedliskowych. Roślinność gór układa się w klasyczne piętra, typowe dla wszystkich masywów górskich, choć w Karkonoszach ich układ przyjmuje unikatowe formy.

Najniższe partie, czyli pogórze, obejmują obszary do około 500 m n.p.m., gdzie dominują pola, łąki oraz fragmenty lasów liściastych. Na uwagę zasługują zachowane u podnóża góry Chojnik grądy i reliktowe subatlantyckie bory sosnowe.

Wyższe partie, czyli regiel dolny (500–1000 m n.p.m.) porasta w większości świerczynowa monokultura, choć zachowały się także fragmenty pierwotnych buczyn sudeckich oraz polany o dużej wartości przyrodniczej.

Piętro regla górnego (1000–1250 m n.p.m.) zajmują górnoreglowe świerczyny sudeckie, w runie których występują gatunki chronione, takie jak np. paproć podrzeń żebrowiec czy przytulia hercyńska.

W piętrze subalpejskim (1250–1450 m n.p.m.) dominują zarośla kosodrzewiny, często z domieszką jarząbu pospolitego i wierzby śląskiej, a w kotłach polodowcowych rozwijają się wyjątkowe ziołorośla i traworośla z wieloma gatunkami endemicznymi, np. modrzykiem górskim czy tojadem sudeckim.

Najwyższe piętro alpejskie (powyżej 1450 m n.p.m.) obejmuje fragmentaryczne murawy halne i piargi granitowe. Wyjątkową wartość ma Żyła Bazaltowa w Małym Śnieżnym Kotle, będąca unikatowym siedliskiem licznych reliktów epoki lodowej oraz endemitów (np. skalnica bazaltowa, dzwonek karkonoski – jego wizerunek znajduje się w logo Karkonoskiego Parku Narodowego – jastrzębce czy przytulia sudecka), których obecność nadaje Karkonoszom niepowtarzalny charakter przyrodniczy. Dzięki takiej mozaice siedlisk park umożliwia obserwację roślin rzadkich, chronionych i zagrożonych wyginięciem, czyniąc go jednym z najcenniejszych obszarów przyrodniczych Sudetów.

Turystyka na obszarze Karkonoskiego Parku Narodowego

Karkonoski Park Narodowy oferuje turystom niezwykle zróżnicowane możliwości spędzania czasu, zarówno latem, jak i zimą. Park dysponuje siecią 112 km szlaków pieszych, a część z nich została udostępniona również rowerzystom, przy czym wstęp na jego teren jest płatny. Zimą turyści mogą korzystać z 17 km nartostrad i dziesięciu wyciągów narciarskich. W wyższe partie Karkonoszy prowadzą dwie kolejki linowe – „Szrenica” i „Kopa” – umożliwiając szybki dostęp do wierzchołków.

Szczyt Szrenicy (1362 m n.p.m.) stanowi jeden z głównych punktów widokowych w Karkonoszach. Położony powyżej górnej granicy lasu wierzchołek oferuje panoramy, które zachwycają turystów o każdej porze roku. Znajduje się tu również historyczne schronisko oraz Karkonoska Stacja Meteorologiczna – jedyna w Sudetach stacja w piętrze subalpejskim, służąca badaniom i celom dydaktycznym.

Park obfituje w naturalne atrakcje. Niewątpliwie można do nich zaliczyć wodospady Kamieńczyka i Szklarki, które przyciągają zarówno miłośników fotografii, jak i wędrówek krajobrazowych. Równie fascynujące są Śnieżne Kotły, Czarny Kocioł Jagniątkowski i torfowisko Úpy, będące reliktem subarktycznej tundry. Miłośnicy pieszych wędrówek mogą przemierzyć Ścieżkę nad Reglami, czyli niemal 30-kilometrowy szlak przebiegający przez kotły polodowcowe i granicę dwóch pięter roślinnych: regla górnego i piętra subalpejskiego.

Obszar KPN kryje także liczne jeziora polodowcowe, w tym Mały Staw z malowniczo położonym schroniskiem Samotnia. Ciekawostką są też unikatowe formacje skalne, takie jak Pielgrzymy, Końskie Łby i Trzy Świnki. Śnieżka, najwyższy szczyt Karkonoszy i Sudetów, stanowi punkt centralny parkowych wędrówek, oferując możliwość obserwacji rzadkich zjawisk meteorologicznych i podziwiania alpejskiej roślinności w specyficznym klimacie wysokogórskim.

Dzięki różnorodności krajobrazów, bogactwu przyrodniczemu i dobrze rozwiniętej infrastrukturze turystycznej, Karkonoski Park Narodowy pozostaje jednym z najchętniej odwiedzanych i najlepiej przystosowanych do rekreacji terenów chronionych w Polsce.

Nasza autorka

Marzena Wardyn-Kobus

Autorka tekstów z pogranicza przyrody, kultury i podróży. W serwisie tworzy artykuły popularnonaukowe o otaczającym nas świecie, łącząc rzetelną wiedzę z przystępnym językiem i dbałością o szczegóły. Socjolożka z wykształcenia, od ponad dekady związana z marketingiem internetowym. Zawodowo od lat zgłębia tajniki SEO oraz storytellingu opartego na rzetelnych źródłach. Pisze, by zachęcać innych do uważnego kontaktu z przyrodą – nawet tą najbliższą, tuż za domem. Kaszubka mieszkająca na Kujawach, zakochana w górskich szlakach i leśnych bezdrożach. Jej przydomowy ogródek to strefa zrównoważonego eksperymentowania – dąży do tego, by uprawiać rośliny ekologicznie, z szacunkiem dla natury. Wolne chwile spędza z książką, wędrując po lesie lub tworząc makramy.