Gniezno: kto przeniósł stolicę z Gniezna do Krakowa? Tło historyczne

Gniezno to miasto położone w środkowej Polsce. Jest powszechnie znane i rozpoznawane ze względu na fakt, że pełniło funkcję pierwszej stolicy Polski. Do dziś jest siedzibą arcybiskupstwa oraz kolejnych arcybiskupów gnieźnieńskich i prymasów Polski. To ośrodek o powierzchni 40,6 km², liczący około 68 900 stałych mieszkańców. Jednym z najczęściej odwiedzanych przez polskich turystów miast jest właśnie Gniezno - jakie województwo może się poszczycić tym historycznym ośrodkiem? To województwo wielkopolskie.

Historia Gniezna nie zaczyna się w momencie jego założenia około roku 940. Już w paleolicie istniało tu osadnictwo. Odkryto także pozostałości kamiennego kurhanu, który wznosił się tu od VIII do X wieku. Natomiast jeden z głównych grodów miasta Polan powstał w tym miejscu właśnie około roku 940. W czasach Mieszka I Gniezno zostało unowocześnione i rozbudowane, oraz stało się główną siedzibą Piastów. W tym momencie miasto nie pełniło jeszcze funkcji stolicy, było jedynie grodem stołecznym obok innych osad, takich jak Ostrów Lednicki, Poznań czy Giecz. Jako oficjalna stolica państwa polskiego pojawiło się w roku 991, w dokumencie Dagome iudex.

Wszyscy dziś uczymy się w szkołach, kiedy był zjazd w Gnieźnie. To niezwykle istotne wydarzenie w roku 1000 skutkowało powstaniem metropolii gnieźnieńskiej i arcybiskupstwa. Świątynia wzniesiona przez Mieszka I stała się katedrą. Natomiast kolejnym ważnym wydarzeniem, które miało miejsce w Gnieźnie, była koronacja Bolesława I Chrobrego na pierwszego króla polski w roku 1025. Natomiast już 9 lat później Gniezno zostało najechane przez czeskiego księcia Brzetysława i w wyniku tego najazdu bardzo zniszczone. Kazimierz Odnowiciel przeniósł stolicę kraju do Krakowa.

Najbardziej doniosła funkcja, jaką pełniło Gniezno to stolica Polski - od kiedy do kiedy było miastem stołecznym? Pierwsza taka wzmianka pojawiła się w roku 991, natomiast w 1039/1040 Gniezno utraciło tę funkcję. Przez kilka kolejnych lat miasto nie rozwijało się zbyt prężnie. Częściowo chwałę przywrócił mu Władysław Odonic, dążąc skutecznie do ulokowania go na prawie niemieckim. W Gnieźnie koronowało się jeszcze czterech polskich władców.

Historia Gniezna jest burzliwa i niezwykle ciekawa - podczas większości polskich zrywów niepodległościowych miasto pełniło ważne funkcje i było jednym z głównych ośrodków powstańczych. Bardzo ucierpiało podczas II wojny światowej. Aby poznać jego bogate i ciekawe dzieje warto wybrać się na zwiedzanie.

Dziś informacje o Gnieźnie znajdują się w każdym podręczniku do historii i przewodniku po Polsce. Ciekawe jest także geograficzne położenie Gniezna - leży ono na siedmiu wzgórzach, jest otoczone lasami mieszanymi oraz jeziorami. Jakie jezioro jest niedaleko Gniezna? Najbliżej znajduje się Jezioro Jelonek, nieco dalej Jezioro Winiary oraz Jezioro Świętokrzyskie. Kraina geograficzna nosi nazwę Pojezierza Gnieźnieńskiego i jest bardzo malownicza.

Gniezno: co warto zobaczyć?

Gniezno jest dziś niewielkim miasteczkiem, które zwiedza się naprawdę przyjemnie. Wbrew pozorom nie wystarczy kilka godzin, by je zobaczyć - odwiedzenie Katedry i poprzestanie na tym jednym zabytku to bardzo duży błąd. W Gnieźnie znajduje się wiele innych obiektów naprawdę wartych uwagi. Są to głównie atrakcje historyczne, jednak sposób ich prezentacji czy zaangażowany przewodnik po mieście przyciągną uwagę większości turystów. Gniezno - co zwiedzić, wybierając się w te okolice na weekend?

 

Bazylika prymasowska i Drzwi Gnieźnieńskie

Każde zwiedzanie Gniezna zaczyna się i koncentruje na Bazylice prymasowskiej. Inne nazwy tego samego obiektu to Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie, sanktuarium św. Wojciecha lub archikatedra gnieźnieńska. To pierwszy kościół tej rangi w Polsce. Nazywa się go "Matką kościołów polskich" ze względu na znaczenie, jakie przypisywano w czasach jego powstania arcybiskupstwom. Pierwszy kościół w tym miejscu powstał jeszcze za życia Mieszka I - około roku 992. Pochowano tu żonę władcy, Dąbrówkę. Następnie w tym samym miejscu powstał kościół przedromański, romański i dzisiejsza, gotycka katedra.

W katedrze gnieźnieńskiej koronowano królów Polski. Tutaj spoczęły też szczątki pierwszego polskiego świętego - św. Wojciecha. Dziś można tu podziwiać liczne zachowane kaplice fundatorów, epitafia i elementy wyposażenia, także barokowe. Oprócz nich ogromną atrakcją turystyczną są także Drzwi Gnieźnieńskie - najcenniejszy polski zabytek sztuki romańskiej.

 

Spacer Traktem Królewskim

W roku 2018 Urząd Miasta otworzył szlak pieszy nazywany Traktem Królewskim. Biegnie on przez piękne, pełne zabytkowych budynków centrum miasta. Przedstawia historię Gniezna i zarazem początków państwa polskiego za pośrednictwem makiet, tablic informacyjnych, infokiosków. Na szlaku umieszczono 5 ekspresyjnych, pełnych emocji rzeźb królów Polski, 4 makiety, 2 rzeźby legend oraz 3 infokioski. Młodsi (ale i dorośli) turyści z pewnością ucieszą się widząc 15 rzeźb królików których śledzenie ułatwia specjalna aplikacja Królika GOń. Spacer Traktem Królewskim warto rozpocząć od dworca kolejowego.

 

Muzeum Początków Państwa Polskiego

To kolejny ciekawy punkt do zwiedzenia. Znajdują się tutaj wystawy stałe (ukazujące między innymi sztukę romańską w Polsce, ceramikę gnieźnieńską oraz dzieje Piastów) oraz czasowe. To nowoczesne, dobrze zorganizowane muzeum, które zwiedza się z przyjemnością - nawet, jeśli historia nie jest naszą wielka pasją.

 

Gnieźnieńska Parowozownia

Pierwsza gratka dla miłośników historycznych technologii. Działa tutaj prężnie Gnieźnieńskie Stowarzyszenie Miłośników Kolei, które dąży do przywrócenia zabytkowej parowozowni jej blasku. Z pewnością warto wesprzeć tych entuzjastów, płacąc niewielką kwotę za bilet wstępu. Parowozownię zwiedza się jedynie z przewodnikiem - to prawdziwa zaleta, ponieważ oprowadzające tu osoby to prawdziwi pasjonaci. Zwiedzanie jest więc nie tylko pouczające, ale też zabawne, emocjonujące, zapadające w pamięć. Zwiedzanie tego wyjątkowego obiektu startuje o pełnych godzinach.

 

Muzeum Zabytków Kultury Technicznej

Druga gratka dla osób, które pasjonują się technologiami. W Muzeum Zabytków Kultury Technicznej można zobaczyć wystawy stałe oraz cykliczne wystawy czasowe. Organizowane są także warsztaty pokazujące dokładnie budowę i zasady działania zabytkowych urządzeń. To świetne miejsce także dla starszych dzieci, które razem z rodzicami zagłębią się w historię postępu technicznego.

Aby jeszcze lepiej zwiedzić i poznać zabytki miasta Gniezna informacje można uzyskać w trzech specjalnie przygotowanych punktach. Tutaj turyści mogą też wynająć przewodnika. W całym Gnieźnie znajdują się obiekty chronione prawem o zabytkach. Nie warto spieszyć się i ograniczać swojej wędrówki do najpopularniejszych obiektów turystycznych.

Gniezno: jak dojechać?

Gniezno jest dobrze skomunikowane z pobliskimi dużymi miastami, zwłaszcza z Poznaniem. Można tu dojechać drogami krajowymi, w tym drogami szybkiego ruchu. W mieście znajduje się także dworzec PKS i PKP. Po samym mieście można poruszać się wygodnie komunikacją miejską, choć większość turystów wybiera opcję zwiedzania pieszo. To umożliwia niespieszne przejście przez wybrany szlak i odwiedzenie wszystkich położonych przy nim zabytków.

 

Gniezno: dlaczego warto odwiedzić Gniezno?

Gniezno to bardzo częsty cel szkolnych wycieczek. Motywem jest oczywiście edukacja historyczna. Niestety, niewielu uczniów interesuje się realnie korzeniami państwa polskiego. Dlatego mimo "odhaczenia" pierwszej stolicy polski w czasach szkolnych warto dać jej kolejną szansę - i zwiedzić świadomie. Spacer ulicami Gniezna to zanurzenie w żywej historii. Miasto znacznie rozwinęło się pod kątem turystyki i dziś można zwiedzić je naprawdę wygodnie.

W Gnieźnie znajdują się liczne, jak na wielkość miasta, hotele. Jest ich około 9, a 4 z nich posiadają też restauracje.Oprócz Szlaku Królewskiego można tu przebyć także Szlak Piastowski, fragment Wielkopolskiej Drogi św. Jakuba, Szlak Romański, a także wychodzący poza miasto Szlak Pałaców i Dworów Powiatu Gnieźnieńskiego. Pasjonaci lokalnej kultury oraz Urząd Miejski dbają o to, by zwiedzanie Gniezna było wspaniałą podróżą, nie nudnym "elementem na liście obowiązkowych".

Gniezno może też stać się ciekawym punktem na mapie dłuższej podróży. Otaczają je lasy i jeziora, co sprawia, że jest to miejsce idealne na letni urlop. Pobyt nad pobliskim jeziorem warto urozmaicić dniem spędzonym na spacerach i zwiedzaniu miasta.