Chcesz zamieszkać na wyspie? Rząd dopłaca do 84 tys. euro, by przyciągnąć mieszkańców

Irlandia od lat zachwyca krajobrazem, który trudno pomylić z jakimkolwiek innym – od surowych klifów i wietrznych wybrzeży po niewielkie miasteczka ukryte wśród zielonych wzgórz. Jednak to nie turystyczne szlaki, a oddalone, rzadko zaludnione wyspy stanowią dziś szczególny punkt zainteresowania irlandzkich władz. To miejsca, w których czas płynie wolniej, życie opiera się na lokalnych więziach, a tradycje wciąż odgrywają ważną rolę. Niestety, jednocześnie są to społeczności zmagające się z konsekwencjami wieloletniego wyludniania.

Na około trzydziestu irlandzkich wyspach mieszka obecnie niespełna 3 tys. osób, a niektóre z nich liczą zaledwie kilku stałych mieszkańców. Rząd obawia się, że bez zdecydowanych działań wiele z tych wyjątkowych społeczności może zniknąć. Program wsparcia finansowego, oferujący nawet 80-90 tys. euro za osiedlenie się na jednej z wysp, ma temu przeciwdziałać i stworzyć warunki do ich dalszego rozwoju.

Na czym polega irlandzki program dopłat i kto może z niego skorzystać?

W 2023 roku irlandzki rząd uruchomił program Vacant Property Refurbishment Grant, którego celem jest zatrzymanie procesu wyludniania najbardziej odległych społeczności i stworzenie warunków do ich dalszego rozwoju. Inicjatywa opiera się na założeniu, że odnowienie pustych lub zaniedbanych budynków może stać się impulsem do wzrostu liczby mieszkańców, a tym samym – do ożywienia lokalnej gospodarki, usług i tradycyjnych gałęzi rzemiosła.

Aby zachęcić ludzi do osiedlania się na terenach o malejącej populacji, państwo oferuje znaczące wsparcie finansowe przeznaczone wyłącznie na remont domów, które pozostają niezamieszkane od co najmniej dwóch lat. Wysokość dotacji zależy od stanu budynku: do 50 tys. euro można otrzymać na remont pustej nieruchomości, a do 70 tys. euro jeśli obiekt jest w stanie ruiny i wymaga prac konstrukcyjnych potwierdzonych raportem specjalisty. Jeszcze wyższe wsparcie obowiązuje na kwalifikujących się wyspach morskich, gdzie stawki podwyższono o 20%: do 60 tys. euro dla pustych nieruchomości oraz do 84 tys. euro w przypadku domów opuszczonych. Środki można przeznaczyć zarówno na naprawę fundamentów czy dachu, jak i na pełną modernizację wnętrz, pod warunkiem że dom stanie się głównym miejscem zamieszkania lub będzie wynajmowany długoterminowo. Program wyklucza wynajem krótkoterminowy oraz tworzenie domów wakacyjnych, ponieważ jego nadrzędnym celem jest stałe zasiedlenie i odbudowa lokalnych społeczności.

Kto może się ubiegać o te dopłaty? Otóż nie tylko obywatele Irlandii, ale też cudzoziemcy, o ile ich status pobytowy pozwala na legalne i długoterminowe zamieszkanie w kraju. Ponadto każda nieruchomość musi spełniać ścisłe kryteria: powstać przed 2007 rokiem, pozostawać pusta przez minimum dwa lata oraz zostać pozytywnie zweryfikowana przez lokalne władze. Budynek uznaje się za opuszczony, jeśli jego konstrukcja jest niestabilna i stwarza zagrożenie, co wymaga potwierdzenia niezależnym raportem. Dopiero spełnienie wszystkich warunków umożliwia przyznanie dotacji, której celem jest nie tylko remont konkretnego domu, lecz przede wszystkim przywrócenie życia społecznościom zagrożonym wyludnieniem.

Które irlandzkie wyspy obejmuje dofinansowanie?

Program obejmuje 23 wyspy położone u zachodniego wybrzeża Irlandii na wodach Oceanu Atlantyckiego, a jego zadaniem jest przyciągnięcie nowych mieszkańców i wsparcie obecnych społeczności. To obszary o wyjątkowym znaczeniu kulturowym i krajobrazowym, które od dekad zmagają się z konsekwencjami depopulacji. Wśród nich znajdują się zarówno dobrze znane Wyspy Aran (Inis Mór, Inis Meáin i Inis Oírr), jak i mniejsze, rzadziej odwiedzane wyspy (m.in. Inishbofin, Inishturk, Clare Island czy Coney Island). Szczególną uwagę przyciągają także Dursey (znana z jedynej w kraju kolejki linowej łączącej ją z lądem), a także Bere Island i Toraigh – określana jako najbardziej odległa zamieszkana wyspa Irlandii. Każda z nich wyróżnia się innym charakterem: od monumentalnych klifów i surowych linii brzegowych po niewielkie, zżyte społeczności kultywujące dawne tradycje.

Wyspy te przyciągają nie tylko spokojem, ale także unikalnymi elementami środowiska naturalnego. Na Toraigh znajdują się spektakularne formacje skalne, w tym słynna „Skała Słonia”, której kształt przypomina monumentalną sylwetkę zwierzęcia stojącego nad oceanem. Z kolei Inis Mór znana jest z kamiennych fortyfikacji i miejsc, gdzie kręcono sceny do filmu „Duchy Inisherin”. Choć warunki życia bywają wymagające (ograniczony dostęp do internetu, niewielka infrastruktura, a w niektórych miejscach również słabsze połączenie z lądem), to właśnie owe poczucie izolacji, bliskość natury i spowolniony rytm codzienności sprawiają, że te miejsca są wyjątkowe. Program dopłat ma sprawić, że te małe, autonomiczne społeczności nie znikną z mapy, a ich dziedzictwo przetrwa kolejne pokolenia.

Źródła: Government of Ireland, Travel + Leisure, CBS News, Travel Pirates

Nasza ekspertka

Sabina Zięba

Podróżniczka i dziennikarka, wcześniej związana z takimi redakcjami, jak m.in. „Wprost”, „Dzień Dobry TVN” i „Viva”. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o ciekawych kierunkach i turystyce. Miłośniczka dobrej lektury i wypraw na koniec świata. Uważa, że Mark Twain miał słuszność, mówiąc: „Za 20 lat bardziej będziesz żałował tego, czego nie zrobiłeś, niż tego, co zrobiłeś. Więc odwiąż liny, opuść bezpieczną przystań. Złap w żagle pomyślne wiatry. Podróżuj, śnij, odkrywaj”.