Władcy przestworzy. Poznaj ptaki drapieżne w Polsce
Ptaki drapieżne w Polsce kojarzą się przede wszystkim ze szponiastymi. Warto jednak wiedzieć, że do tej grupy zaliczają się także przedstawiciele innych rzędów. Podniebne drapieżniki są obecnie niemal wszędzie, gdzie pojawiają się ich ofiary – na łąkach, polach, w lasach, a nawet w miastach. Poniżej wymieniamy i opisujemy najciekawsze gatunki.
Spis treści:
Nie zwracają uwagi barwnym upierzeniem, ani dźwięcznymi trelami. Trudno je wypatrzyć, a mimo to żaden ornitolog ani miłośnik dzikiej przyrody nie pozostaje na nie obojętny. Trudno się temu dziwić. Majestatycznie szybujące ptaki drapieżne zachwycają siłą, szybkością, sprytem i walecznością.
Ptaki drapieżne, czyli właściwie jakie?
Co do zasady, zwierzęta drapieżne to takie, które są przystosowane do zabijania i pożerania innych zwierząt. Kierując się tą definicją w odniesieniu do awifauny, należałoby stwierdzić, że drapieżnikiem jest zarówno żywiące się owadami dzięcioł i polujący na płazy bocian, jak i chwytający większą zdobycz jastrząb czy orzeł. Taka klasyfikacja byłaby zbyt ogólna, więc zgodnie z zasadami systematyki, za ptaki drapieżne należy uznać przedstawicieli trzech rzędów. Są to szponiaste, sokołowe i sowy.
Ptaki drapieżne w Polsce
Na całym świecie żyje około 400 gatunków podniebnych drapieżników. W Polsce stwierdzono występowanie 36 gatunków drapieżnych ptaków, z czego 19 to gatunki lęgowe. Przyjrzyjmy się kilku interesującym przedstawicielom tej grupy.
Bielik zwyczajny, czyli największy podniebny łowca
Zaczynamy od króla polskich przestworzy. Bielik zwyczajny to duży ptak z rzędu szponiastych, o masywnej, majestatycznej sylwetce. Osiąga od 74 do 92 cm długości i rozpiętość skrzydeł od 193 do 244 cm. Dojrzały osobnik może ważyć niemal 7 kg. W Polsce jest największym drapieżnym ptakiem lęgowym.
W XX wieku krajowa populacja bielika zwyczajnego znalazła się na krawędzi wymarcia. Obecnie jest jedną z największych w Europie. Liczebność tych ptaków jest szacowana na ok. 1500 do 2000 par lęgowych. Najwięcej lęgowisk znajduje się na zachodzie kraju i na wybrzeżu.
Każdego dnia majestatyczny bielik pokonuje około 120 km w poszukiwaniu zdobyczy. Ogromni łowcy gustują przede wszystkim w rybach i ptactwie wodnym. Ważnym składnikiem diety bielików jest też padlina. Ssaki stanowią niewielką część ich jadłospisu. Bieliki często polują w parach, głównie w dolinach rzecznych i nad zbiornikami wodnymi. Ofiarę chwytają z powierzchni wody, choć należy wspomnieć, że zdarza im się zaatakować zdobycz w locie, np. klucz gęsi.
Orzeł przedni potrafi zapolować na „grubego zwierza”
Kolejny wspaniały przedstawiciel szponiastych. Orzeł przedni jest tylko nieznacznie mniejszy od bielika. Osiąga długość od 80 do 93 cm, rozpiętość skrzydeł od 190 do 225 cm i masę ciała do 6,7 kg.
W Polsce spotyka się go przede wszystkim w górach. Jest gatunkiem zagrożonym, objętym ścisłą ochroną. Do ograniczenia liczebności orłów przednich przyczyniło się nie tylko tępienie ich przez człowieka, ale także zmiany w środowisku. W tym miejscu należy wskazać przede wszystkim na zarastanie terenów otwartych, które są ich żerowiskiem.
Na jaką zdobycz poluje orzeł przedni? Gatunek ten wyspecjalizował się w chwytaniu ssaków. W diecie wielkiego drapieżnika pojawiają się zające bielaki, świstaki i susły. Nie gardzi też gadami, płazami i ptakami. Ogromny drapieżnik nie ma jednak problemu z uśmierceniem większej zdobyczy. Zdarza się mu zapolować na lisa, a nawet na młodą kozicę północną czy owcę. To jeszcze nie wszystko, co potrafi. Należy wspomnieć o udokumentowanym przypadku zabicia jelenia przez tego ptaka.
Sokół wędrowny jest szybki jak błyskawica
Kolejny ptak na naszej liście udowadnia, że sprawny myśliwy nie musi być duży. Sokół wędrowny to średniej wielkości przedstawiciel sokołowych. Osiąga długość ciała do 51 cm i rozpiętość skrzydeł do 114 cm. Największe osobniki osiągają masę ok. 1,3 kg.
Dawniej był rozpowszechnionym w Polsce ptakiem lęgowym. Dziś jest skrajnie nieliczny. W naszym kraju, liczebność tych ptaków jest oceniana na ok. 100 par lęgowych. Ok. 30 zasiedla lasy, ok. 20 – góry, a ok. 50 – miasta.
Sokoły są typowymi ornitofagami. Łowią głównie ptaki wielkości gołębia, choć zdarza im się też upolować większą zdobycz. Gdy wypatrzy ofiarę, nie pozostawia jej większych szans. Sokół wędrowny spada na zdobycz lotem nurkowym z prędkością dochodzącą do 350 km/godz.
Uszatka zwyczajna to cichy myśliwy
Ostatni ptak na naszej liście reprezentuje sowy. Uszatka zwyczajna to średniej wielkości ptak drapieżny z rodziny puszczykowatych. Osiąga długość do 40 cm, rozpiętość skrzydeł do 100 cm i masę ciała do 435 g. Jej znakiem rozpoznawczym są charakterystyczne sterczące „uszy”, które w rzeczywistości są niczym innym, jak tylko kępkami piór.
W Polsce jest gatunkiem pospolitym, występującym na terenie całego kraju. Zasiedla lasy, okolice polan, zrębów śródpolnych zadrzewień, a nierzadko można ją spotkać także w miejskich parkach i na osiedlach.
Uszatka wyspecjalizowała się w polowaniu na gryzonie. Jej przysmakiem są myszy i norniki. W jadłospisie tego ptaka pojawiają się też inne drobne ssaki. Rzadko chwyta ptaki, owady i żaby. Gdy poluje, porusza się bezgłośnym lotem ślizgowym, na wysokości ok. metra nad powierzchnią ziemi. Ofiarę chwyta masywnymi szponami.
Nasz autor
Artur Białek
Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.