Ten słodziak to kandydat na najmłodszego ssaka naszej planety. Powstał bardzo niedawno
Zamieszkujący Półwysep Fennoskandzki leming norweski okazał się jednym z ewolucyjnie najmłodszych ssaków. Badania genetyczne pokazały, że jako gatunek wyodrębnił się zaledwie 35 tysięcy lat temu.
Spis treści
- Naukowcy poznali przeszłość leminga norweskiego
- Nietypowe mutacje i brak krzyżowania z bliskim krewnym
- Zaskakujące zachowania lemingów – mit o „samobójstwach”
Badacze z Uniwersytetu Sztokholmskiego, wykorzystując sekwencjonowanie i zaawansowane analizy genetyczne, odkryli zaskakującą historię ewolucyjną leminga norweskiego (Lemmus lemmus). Wyniki ich pracy, opublikowane w czasopiśmie "Proceedings of the National Academy of Sciences" wskazują że jest to jeden z ewolucyjnie najmłodszych gatunków ssaków.
Naukowcy poznali przeszłość leminga norweskiego
Leming norweski oddzielił się od swojego najbliższego krewnego – leminga zachodniosyberyjskiego – około 35 000 lat temu, czyli podczas ostatniego zlodowacenia. Odgrywa on kluczową rolę ekologiczną w tundrze Półwyspu Fennoskandzkiego, obejmującego Norwegię, Szwecję, Finlandię i część Rosji. Zwierzak ten jest podstawowym źródłem pożywienia dla wielu drapieżników, w tym zagrożonego lisa polarnego. Dotychczas jednak nie był szczegółowo zbadany genetycznie.
Szwedzkie badanie porównało genomy dziewięciu współczesnych oraz dwóch kopalnych osobników lemingów. Wyniki wykazały, że leming norweski i zachodniosyberyjski stanowią odrębne linie ewolucyjne. Co ciekawe, nie znaleziono dowodów na krzyżowanie się tych dwóch gatunków, mimo że ich zasięgi prawie się pokrywają, a rozdzieliły się stosunkowo niedawno. To przypadek dość nietypowy wśród blisko spokrewnionych i żyjących na tym samym terenie ssaków.
Nietypowe mutacje i brak krzyżowania z bliskim krewnym
Zespół badaczy zidentyfikował setki unikalnych mutacji u leminga norweskiego, szczególnie w genach odpowiadających za kolor sierści, metabolizm tłuszczu i (prawdopodobnie) zachowanie. Te różnice genetyczne tłumaczą charakterystyczne czarno-żółte umaszczenie oraz wyjątkową zdolność do aktywności zimą, co uznawane jest za przystosowanie do surowych warunków klimatycznych i presji drapieżników.
Badanie dostarczyło również nowych informacji na temat filogenezy rodzaju Lemmus, potwierdzając przy okazji status leminga wschodniosyberyjskiego jako odrębnego gatunku (Lemmus paulus) oraz porządkując długo niejasną taksonomię tej grupy.
Zaskakujące zachowania lemingów – mit o „samobójstwach”
Lemingi to niewielkie gryzonie z rodziny chomikowatych, zamieszkujące głównie tundrę Eurazji i Ameryki Północnej. Słyną z cyklicznych wahań liczebności populacji, która co jakiś czas gwałtownie wzrasta. Duże liczby lemingów podejmują wtedy migracje z przegęszczonych terenów, ginąc przy okazji za sprawą drapieżników lub tracąc życie np. płynąc w rzekach, a nawet morzu. To zachowanie zrodziło nieprawdziwe przekonanie, że lemingi popełniają „zbiorowe samobójstwo” i są mało inteligentnymi zwierzętami.
Źródło: Proceedings of the National Academy of Sciences
Nasza autorka
Magdalena Rudzka
Dziennikarka „National Geographic Traveler" i „Kaleidoscope". Przez wiele lat również fotoedytorka w agencjach fotograficznych i magazynach. W National-Geographic.pl pisze przede wszystkim o przyrodzie. Lubi podróże po nieoczywistych miejscach, mięso i wino.