Ten plan zadecyduje o losie Puszczy Białowieskiej – ruszyły konsultacje
Plan zarządzania Puszczą Białowieską, przygotowany w ramach zobowiązań wobec UNESCO, właśnie udostępniono do publicznych konsultacji. Jego najważniejsze i najbardziej kontrowersyjne punkty dotyczą podziału Puszczy na strefy ochrony i możliwości wycinek.
Spis treści
- Jakie zmiany przewiduje plan zarządzania Puszczą Białowieską?
- Projekt budzi kontrowersje
- Puszcza Białowieska – bezcenny las Europy
Od 7 lipca do 18 sierpnia 2025 potrwają konsultacje społeczne nad nowym planem zarządzania Puszczą Białowieską. Dokument ma kluczowe znaczenie dla przyszłości jednego z ostatnich pierwotnych lasów Europy i realizuje zobowiązania wynikające z wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Jakie zmiany przewiduje plan zarządzania Puszczą Białowieską?
„Plan Zarządzania Obiektem Światowego Dziedzictwa Białowieża Forest (część polska)” stanowi realizację zobowiązań wynikających z wpisu Puszczy Białowieskiej na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jego głównym celem jest wyznaczenie ram dla skutecznej ochrony tego wyjątkowego obszaru oraz zapewnienie zrównoważonego zarządzania częścią znajdującą się w granicach Polski. Plan będzie obowiązywał do 2050 roku.
Każdy obiekt na liście UNESCO musi takowy plan posiadać, a Puszcza Białowieska, mimo że znajduje się na niej od 1979 roku, dotychczas go nie miała. Prace nad nim trwają od kilku lat. Celem jest spełnienie wymogów UNESCO, uniknięcie wpisania Puszczy na listę światowego dziedzictwa w zagrożeniu oraz połączenie ochrony przyrody z potrzebami mieszkańców, turystów i bezpieczeństwem granicy z Białorusią.
Pod koniec czerwca projekt planu zaprezentowali w Białowieży wiceminister klimatu Mikołaj Dorożała i dyrektor IOŚ dr hab. Marcin Stoczkiewicz. Jednym z jego elementów jest podział puszczy na strefy, które określają, co w nich jest dozwolone, a co nie. Plan przewiduje cztery strefy, z czego strefa IV będzie podzielona na trzy mniejsze.
Strefa I – obszar najściślejszej ochrony – ma mieć ok. 6 tys. ha (ponad 10% powierzchni Puszczy), II – ok. 16 tys. ha (28%), III - ponad 32 tys. ha (57%), i IV – dopuszczająca ochronę czynną – ponad 2 tys. ha (ponad 3,7%). Poza strefą buforową UNESCO nie będzie prowadzona gospodarka łowiecka. Na ponad 90 proc. obszaru UNESCO będzie można przebywać w celach rekreacyjnych, zbierać grzyby, jagody, zioła. Ważnym krokiem jest przesunięcie aż 2 tys. hektarów ze strefy IV do III.
Projekt budzi kontrowersje
Nie obyło się bez kontrowersji. Kością niezgody między władzami centralnymi a lokalnymi oraz nadleśnictwami jest właśnie wielkość strefy IV – jedynej, w której dopuszczalne będą wycinki drzew. Starosta hajnowski Andrzej Skiepko mówi, że samorządy chcą, aby jej powierzchnia wynosiła 18%, a nie 3,7%. Według niego to „zagrożenie dla istnienia puszczańskich nadleśnictw: Hajnówka, Białowieża i Browsk” oraz zatrudnienia dla leśników.
Ekolodzy z Pracowni Na Rzecz Wszystkich Istot niepokoją się o dopuszczenie wycinek w podstrefie IVB, które według nich będą miały charakter przebudowy drzewostanu. – Jesteśmy oczywiście za tym, żeby lasy iglaste były zastępowane przez liściaste, bo tak zmienia się klimat naszej części świata, ale uważamy, że powinno to następować w sposób naturalny, bez ingerencji człowieka. Czyli świerk obumiera, pada na podłoże i jest domem dla różnych gatunków zwierząt i roślin, natomiast wokół odradza się las liściasty – tłumaczy Radosław Ślusarczyk z Pracowni.
Z kolei dr hab. Michał Żmihorski, dyrektor Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży mówi, że wielkość IV strefy jest wyważonym kompromisem, a przebudowa drzewostanu jest w niektórych obszarach lasu uzasadniona.
Puszcza Białowieska – bezcenny las Europy
Puszcza Białowieska to jeden z ostatnich istniejących i najlepiej zachowanych naturalnych kompleksów leśnych o charakterze pierwotnym na niżu Europy, ostoja wielu rzadkich gatunków. Jako obiekt „Białowieża Forest” jest na Liście Światowego Dziedzictwa od 1979 r. Wtedy wpisana była na tę listę część puszczy w granicach Polski. W 1992 r., po wpisaniu białoruskiej części puszczy, stał się to obiekt transgraniczny. W 2014 r. dokonano zmiany granic obiektu: 56,6 tys. ha w Polsce i 82,3 tys. ha na Białorusi. Łączna powierzchnia obiektu to 142 tys. ha, a jego strefy buforowej 166,7 tys. ha.
Źródło: Nauka w Polsce, TVN 24
Nasza autorka
Magdalena Rudzka
Dziennikarka „National Geographic Traveler" i „Kaleidoscope". Przez wiele lat również fotoedytorka w agencjach fotograficznych i magazynach. W National-Geographic.pl pisze przede wszystkim o przyrodzie. Lubi podróże po nieoczywistych miejscach, mięso i wino.