Morze Wattowe – wyjątkowy akwen przybrzeżny pełen życia i tajemnic

Spis treści:

1. Pływy i rytm przyrody
2. Morze Wattowe zwiedzanie – spacery po dnie morskim i wyspy
3. Różnorodność krajobrazu i osuchów
4. Fauna i flora Morza Wattowego

Morze Wattowe (czasami nazywane też Morzem Wattów) to unikatowy akwen, który mimo nazwy nie jest morzem w sensie geograficznym, lecz jest częścią Morza Północnego. Obejmuje przybrzeżne wody Zatoki Niemieckiej, leżące pomiędzy kontynentem a łańcuchem Wysp Fryzyjskich. Morze Wattowe rozciąga się od wyspy Texel w Holandii po wyspę Fanø w Danii, obejmując terytoria Holandii, Niemiec i Danii.

Geologicznie Morze Wattowe jest krajobrazem bardzo młodym, liczącym ok. 10 000 lat. Powstało w wyniku wdarcia się morza w głąb lądu i działalności człowieka, m.in. osuszania terenów przybrzeżnych i budowy grobli. Liczy około 450 km długości i od 10 do 30 km szerokości.

Charakterystyczne dla Morza Wattowego są płaskie równiny pływowe odsłaniane w czasie odpływu, tzw. watty lub osuchy. Dzięki nim obszar ten stał się miejscem o ogromnej wartości przyrodniczej, wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Głębokość Morza Wattowego waha się średnio od 1 do 2 metrów, co sprawia, że w czasie odpływów odsłaniają się setki kilometrów kwadratowych dna morskiego. To właśnie dzięki temu możliwe są spacery po dnie morskim, stanowiące jedną z najciekawszych atrakcji turystycznych regionu.

Pływy i rytm przyrody

Najważniejszym zjawiskiem kształtującym Morze Wattowe są przypływy i odpływy. Przypływy podnoszą poziom wody, a odpływy odsłaniają płaskie dno morskie i osuchy. Zjawisko to powtarza się dwa razy dziennie, nadając rytm całemu ekosystemowi.

W czasie przypływu ptaki odlatują w kierunku brzegu, a woda powoli zalewa teren, który jeszcze chwilę wcześniej był suchy. Prędkość przypływu wynosi średnio 1 km/godz., a podczas burz może zwiększyć się nawet do 1 m/s. Uwaga! Osoby planujące zwiedzanie Morza Wattowego muszą znać godziny pływów, by uniknąć zagrożeń.

Zjawisko pływów wpływa na rozmieszczenie roślinności bagiennej, która rozwija się w zależności od regularności zalewania wodą morską. Rytm przypływów i odpływów tworzy naturalny cykl życiowy dla wielu gatunków zwierząt, od planktonu po ptaki wodno-błotne, determinując ich codzienne zachowania.

Morze Wattowe zwiedzanie – spacery po dnie morskim i wyspy

Jedną z największych atrakcji regionu jest zwiedzanie Morza Wattowego podczas spacerów po osuchach. Po odpływie odsłaniają się kilkukilometrowe płaskie przestrzenie, pozwalające obserwować faunę wodno-błotną.

W niektórych miejscach możliwe są przejażdżki bryczką lub jazda konna. Tradycyjnie przyjęte jest chodzenie boso – wrażenie dotyku piasku i błota potęguje kontakt z naturą, ale wymaga ostrożności, by nie stracić równowagi.

Na wyspach Morza Wattowego, takich jak Borkum, Sylt, Juist czy Amrum, turystów czekają piaszczyste plaże, wydmy i czyste powietrze sprzyjające talasoterapii. To metoda, która do leczenia wykorzystuje właściwości morza i klimatu morskiego.

Halligen – wyspy zmieniające się z pływem

Grupa wysp Halligen położona w Niemczech i Danii to przykład geologicznego fenomenu Morza Wattowego. Jeszcze w XIV wieku były częścią stałego lądu, dziś w czasie przypływów większość ich powierzchni jest zalana wodą, pozostawiając tylko pagórki z domami. Wyspy te są siedliskiem rzadkich gatunków ptaków i miejscem badań naukowych. Co ciekawe, do wysp tych można dotrzeć, spacerując po wattach w czasie odpływu.

Różnorodność krajobrazu i osuchów

Osuchy to niejednorodny teren. W najbliższej linii brzegowej znajduje się watt iglasty z glonami, dalej watt mieszany z piaskiem i gliną, a najbardziej oddalone od brzegu obszary to watt piaszczysty, pełen muszli małży i karłowatej roślinności. Każda z tych stref pełni inne funkcje ekologiczne, ale wszystkie służą jako siedliska dla ptaków wodno-błotnych, ryb i owadów.

Watt piaszczysty stanowi doskonałe miejsce żerowania dla krabów, małży i wielu gatunków bezkręgowców, które z kolei przyciągają ptaki w poszukiwaniu pożywienia. W niektórych rejonach osuchów tworzą się miniaturowe laguny i kałuże, które stanowią tymczasowe siedliska dla ryb i płazów. Codzienne przemiany krajobrazu sprawiają, że spacerując po osuchach, można obserwować dynamiczną zmianę środowiska naturalnego. Dzięki takiej mozaice siedlisk Morze Wattowe wspiera niezwykłą bioróżnorodność, a jednocześnie stanowi naturalne laboratorium dla naukowców i ekologów.

Podczas odpływu na powierzchni osuchów można zaobserwować niezwykłe struktury wytworzone przez wodę i piasek – malownicze kanały, wyżłobienia i niewielkie pagórki, które zmieniają się codziennie wraz z rytmem pływów.

Fauna i flora Morza Wattowego

Morze Wattowe jest domem dla około 10 000 gatunków zwierząt i roślin. Płytka woda sprzyja rozwojowi planktonu, który jest pożywieniem dla ryb, skorupiaków i ptaków. Wśród ryb występują m.in. dorsze, flądry, łososie, płaszczki i węgorze. Często spotkać można foki oraz morświny.

Ptaki wodno-błotne korzystają z bogactwa małży i traw morskich. Na terenie parków narodowych Morza Wattowego odnotowuje się około 400 gatunków ptaków, z których wiele zimuje w regionie, a miliony migrujących ptaków odpoczywają tu podczas przelotów. Niektóre gatunki ptaków, takie jak rybitwy czy biegusy, wykorzystują Morze Wattowe jako kluczowe miejsce lęgowe i żerowiska, co czyni ten obszar jednym z najważniejszych w Europie dla awifauny wodno-błotnej.

Walory przyrodnicze tego terenu są chronione w ramach pięciu parków narodowych:

• Park Narodowy Schiermonnikoog (Holandia),
• Park Narodowy Wydm Texel (Holandia),
• Park Narodowy Szlezwicko-Holsztyńskiego Morza Wattowego (Niemcy),
• Park Narodowy Hamburskiego Morza Wattowego (Niemcy),
• Park Narodowy Dolnosaksońskiego Morza Wattowego (Niemcy).

Dzięki ochronie parków narodowych i rezerwatów biosfery wiele gatunków rzadkich i zagrożonych przetrwało, a ekosystem Morza Wattowego zachowuje swoją naturalną równowagę.

Nasza autorka

Marzena Wardyn-Kobus

Autorka tekstów z pogranicza przyrody, kultury i podróży. W serwisie tworzy artykuły popularnonaukowe o otaczającym nas świecie, łącząc rzetelną wiedzę z przystępnym językiem i dbałością o szczegóły. Socjolożka z wykształcenia, od ponad dekady związana z marketingiem internetowym. Zawodowo od lat zgłębia tajniki SEO oraz storytellingu opartego na rzetelnych źródłach. Pisze, by zachęcać innych do uważnego kontaktu z przyrodą – nawet tą najbliższą, tuż za domem. Kaszubka mieszkająca na Kujawach, zakochana w górskich szlakach i leśnych bezdrożach. Jej przydomowy ogródek to strefa zrównoważonego eksperymentowania – dąży do tego, by uprawiać rośliny ekologicznie, z szacunkiem dla natury. Wolne chwile spędza z książką, wędrując po lesie lub tworząc makramy.